Fiskus sprawdza wykorzystanie dotacji

Każdy podatnik otrzymujący dotację powinien mieć świadomość, że przedstawiciele administracji skarbowej mogą sprawdzać prawidłowość wykorzystania otrzymanych przez niego środków.

Do kontroli takiej upoważniony jest m.in. urząd kontroli skarbowej (UKS), w strukturach którego znajdują się wyspecjalizowane w tej dziedzinie komórki merytoryczne. Wspólnie z Urzędem Kontroli Skarbowej w Opolu wyjaśniamy, jak wygląda taka kontrola, kto może zostać jej poddany i jakie mogą być jej konsekwencje.

Zakres kontroli

Do zadań urzędów kontroli skarbowej należy m.in. kontrolowanie celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, które podlegają zwrotowi. Ponadto UKS mogą dokonywać kontroli wywiązywania się z warunków finansowania pomocy z tych środków.

- Oznacza to, że podmiotami kontrolowanymi przez pracowników UKS mogą być strony umowy, m.in. podmioty, które otrzymały środki publiczne, a także instytucje, które rozdysponowały te środki. Udzielenie pomocy ze środków unijnych następuje na podstawie umowy zawartej między stronami (beneficjentem a instytucją) - tłumaczył w rozmowie z GP Bogdan Janowski, wicedyrektor UKS w Opolu.

Próba losowa

W przypadku kontroli wydatków kwalifikowanych z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, kontrole przeprowadzane są u beneficjentów na podstawie wylosowanej próby poniesionych wydatków. Jak wyjaśnił nam Bogdan Janowski, omawiane kontrole będą dotyczyć m.in. weryfikacji wydatków pod kątem ich kwalifikowalności. Oprócz tego kryterium badaniu podlegają także procedury zamówień publicznych, sprawozdawczość, obowiązki w zakresie informacji i promocji, ścieżki audytu oraz postęp rzeczowy projektu.

- Kontrole przeprowadzane są na podstawie oryginalnej dokumentacji u beneficjenta oraz - w miarę potrzeby - w instytucji wdrażającej dla danego projektu - podkreślił wicedyrektor opolskiego Urzędu Kontroli Skarbowej.

Jednocześnie dodał, że ujawnienie nierzetelnych dokumentów (stwierdzających nieprawdę), na podstawie których przyznano środki publiczne, lub ujawnienie, że otrzymane środki zostały wydane niezgodnie z ich przeznaczeniem, albo pobrane w nadmiernej wysokości, mogą przyczynić się do ustalenia przez organ kontroli skarbowej, że brak było podstaw prawnych do przyznania dotacji.

Ważne! W rozporządzeniu ogólnym nr 1083/2006 Komisja Europejska wprowadziła ujednoliconą definicję nieprawidłowości. Pojawienie się tej definicji miało przede wszystkim na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych wśród państw członkowskich. Nieprawidłowość oznacza więc jakiekolwiek naruszenie przepisu prawa wspólnotowego wynikającego z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budżecie ogólnym UE w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z budżetu ogólnego.

Przeprowadzanie kontroli

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 65 z późn. zm.), datą wszczęcia postępowania kontrolnego w przedmiotowym zakresie jest dzień doręczenia podatnikowi otrzymującemu dotacje postanowienia o wszczęciu postępowania kontrolnego.

Przebieg kontroli - jak podkreśla UKS w Opolu - inspektor upoważniony do jej przeprowadzenia dokumentuje w protokole, który doręcza danemu podmiotowi. Organ kontroli skarbowej kończy postępowanie weryfikacyjne w przedmiotowym zakresie wynikiem kontroli, który również doręczany jest podatnikowi.

Wynik kontroli przekazywany jest do instytucji, która zawarła z beneficjentem umowę dotacji i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stanowi podstawę wydania przez tę instytucję decyzji nakazującej zwrot dotacji.

Nota sygnalizacyjna

4 KROKI : Jak wygląda kontrola skarbowa otrzymujących dotację

1. Losowanie podmiotów do kontroli.

W przypadku kontroli wydatków kwalifikowanych z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności, kontrole przeprowadzane są na podstawie wylosowanej próby poniesionych wydatków.

2. Wszczęcie kontroli.

Datą wszczęcia postępowania kontrolnego w zakresie celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, które podlegają zwrotowi, jest dzień doręczenia kontrolowanemu postanowienia o wszczęciu postępowania kontrolnego.

3. Weryfikacja dokumentacji.

Kontrole przeprowadzane są m.in. na podstawie oryginalnej dokumentacji u beneficjenta oraz - w miarę potrzeby - w instytucji wdrażającej dany projekt. Przebieg kontroli UKS dokumentuje w protokole, który doręczany jest kontrolowanemu podmiotowi.

4. Wynik kontroli.

Organ kontroli skarbowej kończy postępowanie kontrolne w tym zakresie wynikiem kontroli, który również doręczany jest kontrolowanemu podmiotowi. Wynik kontroli przekazywany jest do instytucji, która zawarła z beneficjentem umowę dotacji i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stanowi podstawę wydania przez tę instytucję decyzji nakazującej zwrot dotacji.

Szersza perspektywa

UNIA

Obecnie przedsiębiorcy realizują około 10 tys. inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych. Z danych Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że w 2006 roku trafiło do nich ponad 1,5 mld zł. W latach 2007-2013 przedsiębiorcy będą mogli pozyskiwać dotacje inwestycyjne z funduszy unijnych z dwóch źródeł. Pierwszy to program operacyjny Innowacyjna Gospodarka (9,7 mld euro), a drugi to część środków skierowanych do regionalnych programów operacyjnych (prawie 16 mld euro).

Ewa Matyszewska