Gdy wykupujesz samochód

W zależności od wartości wykupu, przewidywanego okresu użytkowania oraz celów, na jakie zostanie przeznaczony, różne są skutki podatkowe takiej operacji.

Samochód jako środek trwały

W okresie trwania umowy leasingu operacyjnego odpisów amortyzacyjnych od samochodu dokonuje leasingodawca. Nie jest to jednak przeszkodą dla możliwości uznania go za środek trwały i amortyzowania przez przedsiębiorcę, który po zakończeniu umowy wykupił go od leasingodawcy. Jeżeli samochód ten będzie spełniał ustawowe kryteria, po podjęciu takiej decyzji podatnik będzie go mógł amortyzować.

Samochód uznany za środek trwały podlega wpisaniu do ewidencji środków trwałych w miesiącu przekazania go do używania. Natomiast amortyzację należy rozpocząć od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został on wprowadzony do wskazanej ewidencji.

metody amortyzacji

Sposoby amortyzowania samochodu są w zasadzie cztery: metoda liniowa, według indywidualnej stawki, jednorazowo w ramach limitu 50.000 euro oraz metoda degresywna. Przy czym dwa ostatnie sposoby dotyczą wyłącznie samochodów ciężarowych - nie można ich zastosować w odniesieniu do aut osobowych.

Amortyzując metodą liniową, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w równych ratach, rozpoczynając od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wprowadzony do ewidencji. Odpisów dokonuje się aż do chwili, gdy ich wartość zrówna się z wartością początkową samochodu lub do momentu, w którym zostanie zbyty albo postawiony w stan likwidacji. Podstawowa stawka amortyzacyjna dla samochodów - zarówno osobowych, jak i ciężarowych wynosi 20%.

Indywidualną stawką może być amortyzowany samochód wykupiony z leasingu jako środek trwały używany. W tym celu podatnik musi udowodnić, że przed jego nabyciem był on wykorzystywany przez okres co najmniej 6 miesięcy. Przy czym samochód taki nie może być amortyzowany przez okres krótszy niż 30 miesięcy.

Wykupiony z leasingu operacyjnego samochód ciężarowy może być też amortyzowany jednorazowo, jeżeli jego nowy właściciel spełnia kryteria do uznania go za tzw. małego podatnika. Jednak odpis ten jest ograniczony limitem. Bez względu na liczbę nabywanych środków trwałych, nie może w roku podatkowym przekroczyć łącznie 50.000 euro (w 2008 r. - 188.000 zł).

I na koniec metoda degresywna, również przewidziana wyłącznie dla samochodów niebędących osobowymi. Tu odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu podstawowej stawki podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Przy czym w pierwszym roku używania środka trwałego - od jego wartości początkowej, a w latach następnych - od jego wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat jego używania (tzw. wartości netto). Od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji określona w powyższy sposób miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji według metody liniowej, samochód będzie podlegał amortyzacji metodą liniową.

ograniczenia kosztowe

Przyjmując na stan środków trwałych samochód osobowy wykupiony w leasingu, przedsiębiorca musi pamiętać o jeszcze jednej istotnej kwestii. Otóż ustawodawca postanowił, że kosztu uzyskania przychodów nie stanowią odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro, przeliczonej na złote według kursu średniego ogłoszonego przez NBP z dnia przekazania samochodu do używania. W przypadku auta droższego niż 20.000 euro, odpisy amortyzacyjne naliczane od jego wartości początkowej będą kosztem podatkowym tylko w części.

Okres użytkowania krótszy niż rok

Jeżeli przedsiębiorca założy, że wykupiony z leasingu samochód o wartości początkowej wyższej niż 3.500 zł będzie użytkował przez okres nieprzekraczający roku, może wydatki na jego nabycie jednorazowo zaliczyć w ciężar kosztów bez wprowadzania go na stan środków trwałych, jedynie na stan wyposażenia. Jednak gdy faktyczny okres użytkowania samochodu przekroczy 1 rok, zobowiązany będzie w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym ten rok upłynął:

zaliczyć samochód do środków trwałych, przyjmując go do ewidencji w cenie nabycia,

skorygować koszty uzyskania przychodów o różnicę między ceną nabycia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą na okres dotychczasowego używania samochodu; odpisy amortyzacyjne podatnik oblicza stosując stawkę amortyzacyjną określoną w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych,

stosować w całym okresie amortyzacji stawkę wynikającą z ww. Wykazu (czyli 20%),

wpłacić w terminie do 20. dnia tego miesiąca do urzędu skarbowego kwotę odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie samochodu do dnia, w którym okres jego używania przekroczył rok, i naliczoną kwotę odsetek wykazać w zeznaniu rocznym; odsetki wynoszą 0,1% za każdy dzień.

Przeznaczenie na cele prywatne

Przedsiębiorca wykupując samochód z leasingu nie jest zobowiązany do dalszego używania go na potrzeby działalności gospodarczej. Często - zwłaszcza gdy przedmiotem leasingu jest samochód osobowy - nabywa go z przeznaczeniem na cele osobiste.

Jeśli przedsiębiorca podejmie decyzję o przeznaczeniu go na potrzeby prywatne, fakt wykupienia samochodu nie ma wpływu na przychody oraz koszty w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. W takiej bowiem sytuacji samochód nie podlega wprowadzeniu ani do ewidencji środków trwałych, ani wyposażenia, a poniesione na jego nabycie wydatki nie stanowią kosztu uzyskania przychodów. W przypadku jego sprzedaży konsekwentnie nie powstanie przychód z działalności gospodarczej, co ma miejsce w przypadku sprzedaży samochodu będącego środkiem trwałym lub zaliczonego do wyposażenia.

Nie oznacza to jednak, że przychód w ogóle nie powstanie. Przychód ze sprzedaży takiego samochodu jako przychód ze zbycia rzeczy (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof) powstanie w sytuacji, gdy do sprzedaży dojdzie przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, czyli wykup z leasingu.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

autor: Agata Cieśla