Jak opodatkować nieodpłatne przekazanie towarów?

Podatnicy mają wątpliwości czy w tym przypadku zastosować cenę nabycia, czy cenę określoną w dniu darowizny.

Przez dostawę towarów, podlegającą opodatkowaniu VAT, rozumie się także przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny,

jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub części. Wynika to z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Zatem nie stanowi dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu VAT nieodpłatne przekazanie towarów na cele niezwiązane z prowadzoną firmą, w stosunku do których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT.

Podstawa opodatkowania

W przypadku kiedy podatnik przekazuje towar, w stosunku do którego przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT (czy to w całości, czy w części) i przekazanie to nie jest związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, wówczas czynność tę musi opodatkować podatkiem VAT.

W tym miejscu pojawia się wątpliwość, jak określić podstawę opodatkowania. Zasady jej ustalania w tym przypadku określa art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów, z zastrzeżeniem ust. 10a dotyczącego przekazania artykułów spożywczych na cele charytatywne.

Zmiana powyższego przepisu, która obowiązuje od początku tego roku spowodowała, że stwierdzenie ?określone w momencie dostawy towarów? stosuje się do ceny nabycia jak i kosztów wytworzenia. Zatem czy w tej sytuacji należy zastosować cenę nabycia towaru, czy cenę określoną na dzień, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli cenę rynkową?

Pojęcie ceny rynkowej zostało zdefiniowane w ustawie o VAT w art. 2 pkt 27b. Jest to całkowita kwota, jaką, w celu nabycia w danym momencie danych towarów, nabywca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy na terytorium kraju. W przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów, przez wartość rynkową rozumie się, w odniesieniu do towarów, kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy.

Zatem nasuwa się pytanie: dlaczego pomimo że ustawodawca do słowniczka ustawy wprowadził definicję ceny rynkowej, to pojęciem tym nie posłużył się w art. 29 ust. 10 ustawy? Przy czym podkreślić należy, że w przypadku określenia podstawy opodatkowania przy niektórych darowiznach dokonywanych na cele charytatywne powołano pojęcie ceny rynkowej.

Cena rynkowa

Dostrzegając powyższy problem nasza redakcja zwróciła się o wyjaśnienie tej kwestii do Ministerstwa Finansów. Udzielając odpowiedzi w dniu 10 marca 2008 r. Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że: "przy określeniu podstawy opodatkowania w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów np. w darowiźnie towarów, zgodnie z nowym brzmieniem art. 29 ust. 10 ustawy, uwzględnia się co do zasady cenę nabycia towarów pomniejszoną o kwotę podatku określoną w momencie dostawy tych towarów".

Jak można zauważyć nie jest to jednoznaczne rozstrzygnięcie problemu. Jednak jak się wydaje, na co wskazuje podkreślenie, przy ustalaniu podstawy opodatkowania w tym przypadku należy wziąć pod uwagę cenę rynkową towarów (na dzień dokonania dostawy).

Interpretacje organów podatkowych

Korzystne stanowisko w omawianej kwestii zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 13 maja 2008 r., nr IBPP3/443-102/08/AB/KAN-1469/02/08. Uznał, że w przypadku towarów przekazanych na cele osobiste podatnika podstawą opodatkowania jest cena nabycia tego towaru określona w momencie jego dostawy, tj. w momencie przekazania towaru na cele osobiste. Oznacza to, zdaniem Dyrektora IS, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do przekazania na cele osobiste podatnika towarów, czyli wartość rynkowa. Dlatego też za podstawę opodatkowania przekazania samochodu powinno przyjąć się zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT wartość rynkową samochodu z dnia przekazania.

Takie podejście do omawianego problemu jest bardzo korzystne dla podatników. Jednak tak będzie w tych przypadkach, kiedy przekazywane towary używane, będą miały wartość rynkową niższą od historycznej ceny nabycia. Bowiem w przypadku towarów, których wartość wzrosła w porównaniu do ceny nabycia, należy przyjąć za podstawę opodatkowania wyższą cenę. Przykładem takich towarów mogą być nieruchomości, których wartość rynkowa w ostatnich latach wzrosła w znaczący sposób.

Odmienną interpretację natomiast wydał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 16 kwietnia 2008 r., nr IP-PP2-443-357/08-2/PW. W interpretacji tej uznano za poprawne stanowisko podatnika, który przyjął za podstawę opodatkowania cenę nabycia (tj. cenę historyczną) przekazywanych nieodpłatnie towarów.

Argumentem przemawiającym za uznaniem, że w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów podstawą opodatkowania jest cena rynkowa jest również uzasadnienie do projektu z dnia 5 czerwca 2008 r. ustawy o zmianie ustawy o VAT. Uzasadniając wykreślenie z art. 29 ust. 10a, dotyczącego podstawy opodatkowania darowizn artykułów spożywczych na cele charytatywne, resort wyjaśnił, iż obecny zapis art. 29 ust. 10a powiela de facto rozwiązanie zawarte w art. 29 ust. 10 ustawy. Takie brzmienie przepisów, zdaniem projektodawców, rodzi uzasadnione wątpliwości wśród podatników co do prawidłowej ich interpretacji i stosowania.

autor: Aleksandra Węgielska

Gazeta Podatkowa Nr 490 z dnia 2008-09-18