Tych grzybów nie zbieraj. Ekspert z PAN ostrzega, kary są ogromne

Grzyby już pojawiają się w lasach, oznajmiając rozpoczęcie sezonu grzybiarskiego. Mykolodzy, czyli naukowcy zajmujący się tymi organizmami, wolą jednak określenie "pojaw". I choć już teraz można wyjść z lasu z pełnym koszem, niektóre miejsca jeszcze nie zaroiły się od grzybów. - Na obfite zbiory owocników niektórych gatunków występujących w lasach sosnowych będziemy jeszcze musieli jeszcze poczekać - zapowiada w rozmowie z Interia Biznes mykolog z Polskiej Akademii Nauk.

Znajomość podstawowych zasad grzybobrania powinna być przyswojona przez każdego, kto wybiera się na grzybobranie. Należy pamiętać nie tylko o tym, że zbieramy jedynie grzyby jadalne, ale także i to, że pod żadnym pozorem nie wolno zbierać grzybów chronionych. Dlaczego część gatunków jest pod ochroną?

- Gatunki grzybów były obejmowane ochroną głównie ze względu na rzadkość ich występowania oraz zanikanie siedlisk - tłumaczy Sobczak i dodaje, że pomimo ochrony niektóre grzyby nie były widziane w lasach już długo. - Owocniki niektórych gatunków objętych ochroną widziano ostatnio bardzo dawno temu i obecnie nie wiadomo, czy można je jeszcze znaleźć w Polsce - podkreśla ekspert.

Ministerstwo środowiska w oficjalnych komunikatach również wskazuje, że celem ochrony wybranych gatunków grzybów jest m.in. "zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej". Przepisy mają zapewnić ochronę wyjątkowo rzadkich gatunków grzybów, zarówno w Polsce, jak i Europie, które zazwyczaj występują w zaledwie kilku miejscach na Starym Kontynencie. 

Kary za zbiór grzybów pod ochroną są surowe. Trzeba więc uważać, żeby wizyta w lesie nie skończyła się wysoką karą finansową. Ile można zapłacić? 

- Za zbiór owocników gatunków objętych ochroną grozi nam grzywna, która według Kodeksu wykroczeń może wynosić od 20 zł do nawet 5000 zł. Warto wiedzieć, że grzywna grozi także za niszczenie owocników. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy gatunek jest objęty ochroną ścisłą, czy częściową - podkreśla mykolog w rozmowie z Interia Biznes.

Zwykle zbiór grzyba pod ochroną jest wynikiem pomyłki grzybiarza. Są bowiem gatunki dostępne do zbioru, które do złudzenia przypominają te chronione. Jak ujawnia nam Sobczak w rozmowie, takich przypadków nie brakuje.

- Najpopularniejszą pomyłką jest bez wątpienia pomyłka smardzów, które nie są chronione na niektórych terenach, z blisko spokrewnionymi naparstniczkami, które chronione są wszędzie. Często zdarza się też pomyłka chronionego siedzunia dębowego (jodłowego) ze smacznym siedzuniem sosnowym. Większość ludzi mylnie zakłada, że wszystkie grzyby o hymenoforze rurkowym nadają się do spożycia. Dzieje się tak choćby w przypadku gorzkoborowika korzeniastego i krwistoborowika szatańskiego, które są mylone z jadalnymi borowikami - wskazuje ekspert.

Bywa jednak, że zbiory gatunków chronionych odbywają się pomimo zakazu, a następnie grzyby trafiają na sprzedaż. - W niektórych regionach grzyby takie jak żagiew wielogłowa albo żagwica listkowata zbierane są mimo ochrony gatunkowej, czasem nawet zdarza się, że są sprzedawane na lokalnych targach - ujawnił w rozmowie z naszym portalem mykolog z ID PAN.

W polskich lasach znajdziemy wiele grzybów chronionych - Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 października 2014r. wskazuje 117 gatunków nie licząc grzybów zlichenizowanych, czyli porostów. Jak sobie radzić w sytuacji, gdy mamy wątpliwości, co do gatunku owocnika? Mykolog, z którym rozmawialiśmy, nie poleca popularnie używanego w celu weryfikacji grzybów obiektywu Google, który ma słabą sprawdzalność.

- Dobrze sprawdza się aplikacja iNaturalist, która daje kilka propozycji do wyboru, a po opublikowaniu nasze znalezisko może być zidentyfikowane przez innych użytkowników. Warte uwagi są też niektóre grupy na portalu Facebook. Na szczególne wyróżnienie zasługuje "Grzyby-identyfikacja" obecnie posiadająca 150 tys. członków - wyjaśnia Tomasz Sobczak.

Za zebranie jakich grzybów chronionych grozi kara? Wśród tych pod ścisłą ochroną znajdziemy chociażby: 

• Sarniak (sinostopy, szorstki),
• Szaraczek sosnowy, 
• Kornica ozdobna, 
• Maślak trydencki, 
• Berłóweczka (czeska, łuskowata, rudawa),
• Jamkówka białobrązowa,
• Soplówka jeżowata,
• Tęgoskór korzeniasty,
• Trufla wgłębiona,
• Miękusz szafranowy,
• Szkieletnica wonna,
• Żagiew korzonkowa,
• Pniarek lekarski,
• Pomarańczowiec bladożółty,
• Porojęzyk dębowy,
• Późnoporka czerwieniejąca,
• Powłocznik białofioletowy,
• Krążkówka żyłkowana,
• Opieńka torfowiskowa,
• Żyłkowiec różowawy,
• Boczniak mikołajkowy,
• Borowik (korzeniasty, królewski, szatański),
• Wilgotnica czapeczkowata,
• Gwiazdosz (zwyczajny, angielski, bury, karzełkowaty, kwiatuszkowaty, szorstki, węgierski, workowaty, wzniesiony),
• Kolczakówka (dołkowana, kasztanowata, niebieskawa, piekąca pomarańczowa, strefowana, wonna, zielonożółta, żółtobrązowa). 

I choć lista jest obszerna, to jak przekonuje ekspert, nie jesteśmy narażeni na to, że byle wyjście na grzybobranie skończy się zbiorem grzyba, którego zbierać nie powinniśmy. - Na szczęście grzybów objętych ochroną, których owocniki jest duża szansa spotkać, nie ma tak wiele. Większość z nich jest bardzo rzadka, a część ma charakterystyczny wygląd (np. soplówki i gwiazdosze). Najczęściej możemy spotkać: smardze, smardzówkę czeską i stożkowatą, gorzkoborowika korzeniastego, siedzunia dębowego, ozorka dębowego i maślaka dętego - podsumowuje Tomasz Sobczak.

Przemysław Terlecki