Jak wprowadza się PPK w największych polskich firmach?

PPK wzorowane są na rozwiązaniach znanych już od dawna w krajach skandynawskich, Kanadzie, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych. Kapitał zgromadzony przez pracownika będącego członkiem Pracowniczych Planów Kapitałowych traktowany jest przez państwo jako III filar systemu emerytalnego i podlega dziedziczeniu. Może przy tym zostać częściowo wypłacony w nagłych, nieprzewidzianych sytuacjach, do których zalicza się np. konieczność podjęcia natychmiastowego, kosztownego leczenia czy potrzebę sfinansowania wkładu własnego w kredycie mieszkaniowym. Co istotne: z programu da się zrezygnować w dowolnym momencie i w każdej chwili można też do niego przystąpić. Szacuje się, że do PPK może się zapisać ok. 11 mln Polaków. Choć do programu zostaną automatycznie włączeni  pracownicy w wieku od 18 do 55 lat, to będą mogły do niego również przystąpić wszystkie osoby aktywne zawodowo między 56. a 69. rokiem życia. Wystarczy tylko, że złożą w swoim miejscu pracy stosowną deklarację.

Pracownicze plany kapitałowe ruszyły 1 lipca 2019 r., obejmując najpierw firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników. Od 1 stycznia 2020 r.  PPK zaczęły wprowadzać firmy średnie, zatrudniające od 50 do 249 osób Następne w kolejności będą podmioty zatrudniające od 20 do 49 osób, które są zobowiązane przystąpić do programu najpóźniej do 1 lipca 2020 r. Jako ostatnie, PPK wprowadzą pozostałe firmy oraz jednostki działające w sektorze finansów publicznych. Obowiązek wdrożenia pracowniczych planów kapitałowych nie obejmie natomiast osób samozatrudnionych czy mikroprzedsiębiorstw, których pracownicy zgodnie i jednogłośnie zrezygnowali z udziału w programie.

Proces wdrażania PPK w organizacji przebiega w kilku etapach. Najpierw pracodawca musi oczywiście wybrać podmiot, który zajmie się obsługą programu. Następnie, w pierwszym etapie, trzeba przeprowadzić w firmie specjalny audyt, który umożliwi ocenę stopnia jej przygotowania do wprowadzenia programu i pozwoli zarazem określić, jakie zadania będzie musiała wykonać zanim weźmie udział w przedsięwzięciu. Etap drugi obejmuje szkolenie kadr wdrażających PPK i dostarczenie im opisu procesów związanych z obsługą programu. Na etapie trzecim przeprowadza się implementację systemów IT, oceniając ich zgodność z narzędziami kadrowymi oraz informatycznymi używanymi w organizacji. Na etapie czwartym pozostaje już tylko zarejestrować pracowników i rozpocząć odprowadzanie pierwszych wpłat do PPK.

Oczywiście, wprowadzenie PPK wymaga profesjonalnego podejścia, zwłaszcza w dużej organizacji. Najlepszym tego przykładem jest Poczta Polska - największy pracodawca w naszym kraju - który do wprowadzenia PPK przygotowywał się od lipca 2018 r. Nic dziwnego: program miał docelowo objąć swoim zasięgiem nawet 80 tys. pracowników firmy. Struktury Poczty Polskiej trzeba było przygotować do obsługi procesów PPK między innymi od strony kadr, dostosowując jednocześnie wykorzystywane przez nią systemy kadrowo-płacowe i finansowe do wymogów programu. Poszczególne procesy należało także zautomatyzować i uprościć w taki sposób, aby okazały się intuicyjne i przystępne zarówno dla osób zajmujących się obsługą PPK, jak i dla przystępujących do programu pracowników. W tym przedsięwzięciu Pocztę Polską wsparł PPK Pocztylion, działający w ścisłej współpracy ze swoim największym akcjonariuszem, grupą Invesco Ltd., zaliczaną w poczet światowych gigantów finansowych.

- Na współpracę z Pocztylionem zdecydowaliśmy się między innymi przez wzgląd na akcjonariat Invesco, który miał dla nas spore znaczenie. To w końcu globalny gracz posiadający ogromne doświadczenie w inwestowaniu na zagranicznych rynkach kapitałowych. Według nas, właśnie dzięki Invesco Pocztylion ma już know-how, które inne firmy, oferujące zarządzanie PPK, dopiero muszą zdobyć - mówi  Robert Kieroński, zastępca dyrektora Biura Prawnego i Nadzoru Właścicielskiego, Przewodniczący Zespołu ds. uruchomienia PPK w Poczcie Polskiej.. - Dokonując wyboru, ocenialiśmy jednak przede wszystkim doświadczenie na rynku kapitałowym, efektywność w zarządzaniu, wysokość opłat za zarządzanie. Braliśmy również pod uwagę bezpieczeństwo operacyjne środków finansowych uczestników PPK - podkreśla. - Wybór Pocztyliona to wypadkowa wszystkich kryteriów, które braliśmy pod uwagę przy końcowej ocenie. W każdym z nich Pocztylion, zgodnie z opracowaną przez nas metodologią, zdobył wysokie noty. Przekonał też do swojej oferty wszystkie spośród 85 Związków Zawodowych działających aktualnie w Poczcie Polskiej, co nie byłoby z pewnością możliwe, gdyby Pocztylion nie posiadał w tej chwili po prostu najlepszej oferty na rynku - dodaje Robert Kieroński.

Według danych zaprezentowanych na początku grudnia 2019 r. przez Pawła Borysa, prezesa Polskiego Funduszu Rozwoju oraz przewodniczącego rady nadzorczej Banku Gospodarstwa Krajowego, od początku trwania programu przystąpił do niego milion pracujących Polaków. Tymczasem według raportu "Poziom partycypacji w programie pracowniczych planów kapitałowych", przygotowanego przez Instytut Emerytalny i kancelarię Wojewódka i Wspólnicy, średni rzeczywisty poziom partycypacji może w tej chwili wynosić od 39 do 42 proc. To dużo, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę, że PPK objął jak dotąd tylko duże firmy i wystartował dopiero w lipcu minionego roku, a Polacy przejawiają raczej niską skłonność do oszczędzania i pozostają stosunkowo sceptyczni wobec rynków kapitałowych. Warto jednocześnie przypomnieć, że gdy programy bliźniacze wobec PPK wprowadzano w innych krajach Starego Kontynentu, z początku zapisywało się do nich zaledwie 50-55 proc. pracowników. Tak było na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie poziom partycypacji dzisiaj wynosi już ok. 80 proc.

Przypomnijmy, że składki do PPK odprowadzają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy zapisani  do programu. Swoją cegiełkę - wynoszącą 240 zł rocznie - dokłada też państwo, które w ramach jednorazowej wpłaty powitalnej przelewa dodatkowo na konto każdego uczestnika 250 zł. Każdy uczestnik programu określa na początku, jaka część należnego mu wynagrodzenia będzie każdego miesiąca automatycznie trafiała na jego indywidualne konto w PPK. Minimalnie może być to 2 proc., a maksymalnie - 4 proc. brutto. Prawie drugie tyle pochodzi od pracodawcy. Wysokość odprowadzanej przez niego składki może  wynieść od 1,5 proc. brutto, do nawet 4 proc. brutto. 

Choć program stworzono przede wszystkim z myślą o pracownikach, to płyną z niego również wymierne korzyści dla pracodawców, którzy wpłaty przekazywane do PPK będą mogli na przykład odliczyć od kosztów uzyskania przychodu.

Trzeba przy tej okazji zaznaczyć, że zgodnie z ustawą z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, pracodawca uchylający się od odprowadzania składek do programu będzie zagrożony karą grzywny w wysokości od 1 tys. zł do nawet 1 mln zł. Nieterminowe zawarcie umowy o zarządzanie PPK będzie tymczasem skutkowało nałożeniem grzywny nie wyższej niż 1,5 proc. funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego. Taka sama kara może też grozić firmie za jawne zniechęcanie do programu. To, czy przedsiębiorcy wywiązują się ze swoich obowiązków w sposób właściwy, oceni każdorazowo Państwowa Inspekcja Pracy. Uzasadnieniem dla przeprowadzenia kontroli może się okazać na przykład rażąco niski współczynnik partycypacji w programie lub skargi samych pracowników zgłaszane przez nich bezpośrednio do PIP-u. 

Artykuł powstał we współpracy z PPK Pocztylion