Jaka rekompensata za świąteczną pracę?
Święta, co do zasady, są dniami wolnymi od pracy. Jest jednak wiele branż, w których można pracować w dni świąteczne. Stosunkowo niedawno, bo dopiero od 4 marca 2014 r., do katalogu tych branż dołączyły firmy, w których o terminie świątecznego odpoczynku decyduje zagraniczny układ dni świątecznych. Niezależnie jednak od specyfiki działalności danego zakładu zasady rekompensaty za świąteczną pracę są takie same.
Święta wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy generalnie powinny być dniami odpoczynku dla pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Niemniej gwarancji odpoczynku w święta ustawowo wolne od pracy nie mają pracownicy, którzy pracują w firmach wymienionych w art. 15110 K.p. i, w określonym zakresie, w art. 1519a K.p.
Pierwszy z przywołanych przepisów wskazuje zakłady pracy (branże), w których może być świadczona praca w niedziele i święta. Druga regulacja stanowi o zakazie pracy w święta w placówkach handlowych, jednocześnie dopuszczając taką pracę w niedziele, na które nie przypada święto ustawowo wolne od pracy.
Przepis art. 15110 K.p. zawiera katalog firm wyłączonych spod zakazu pracy w niedziele i święta. Począwszy od 4 marca 2014 r. w katalogu tym znalazły się zakłady, które do świadczenia usług wykorzystują środki komunikacji elektronicznej, a odbiorcami tych usług są firmy zagraniczne. Możliwość wykonywania pracy w dni świąteczne u takich pracodawców zastrzeżono przy tym do firm pracujących dla kontrahenta zagranicznego, u którego obowiązuje inny niż w Polsce terminarz świąt. Dopuszczalność pracy w niedziele i święta, które dla odbiorcy zagranicznego są dniami powszednimi, dotyczy stanowisk, na których:
- podejmuje się bezpośrednio czynności w celu wykonania usługi z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych,
- wykonuje się pracę zapewniającą możliwość świadczenia usług, o których mowa wcześniej.
Pracownicy takich firm, pozbawieni świątecznego odpoczynku w czasie, w którym korzysta z niego większość pracowników, nie zostają jednak pozbawieni rekompensaty za fakt pracy w święto. Przysługuje im ona na zasadach ogólnych, wynikających z art. 15111 K.p.
Pracownikowi, który wykonywał pracę w niedzielę lub święto, pracodawca, na podstawie art. 15111 § 1 i 2 K.p., jest obowiązany zapewnić:
- za pracę w niedzielę - inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a jeżeli nie jest to możliwe, to do końca okresu rozliczeniowego,
- za pracę w święto - inny dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego.
Jeżeli udzielenie dnia wolnego w podanych terminach nie jest możliwe, pracownik nabywa prawo do 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto (lub w niedzielę). Przy czym do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy określające zasady rekompensaty za pracę w niedzielę.
Nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto powoduje na ogół przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. Za każdą godzinę nadliczbową z tytułu takiego przekroczenia pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia (art. 1511 § 2 K.p.). Z literalnego brzmienia art. 1511 § 2 i art. 15111 § 2 K.p. wynika więc, że praca w niedzielę lub święto, za którą nie udzielono pracownikowi innego dnia wolnego od pracy, uprawnia na ogół do dwóch 100% dodatków. W tej kwestii występowały jednak rozbieżności poglądów.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05, przyjął, że w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje tylko jeden dodatek. Z kolei z opinii Głównego Inspektoratu Pracy otrzymanej przez nasze Wydawnictwo w dniu 14 listopada 2012 r. wynika, że za pracę w niedzielę (i święto) niezrekompensowaną innym dniem wolnym od pracy w danym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługują dwa dodatki do wynagrodzenia. Do chwili obecnej, mimo przejściowej zmiany interpretacji, opinia ta pozostała w mocy. Można się spodziewać, że pogląd o dwóch dodatkach wyrażony przez GIP będzie brany pod uwagę przy ewentualnych kontrolach przeprowadzanych przez państwowych inspektorów pracy.
|
Zbieg dodatków za pracę w niedzielę i święto W opinii Sądu Najwyższego W myśl uchwały z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 11/05, pracownik, któremu nie udzielono innego dnia wolnego w zamian za dozwoloną pracę w niedzielę, ma prawo tylko do jednego dodatku przewidzianego w art. 15111 § 2 K.p. Jak uzasadniał SN, art. 15111 § 2 K.p. jest przepisem szczególnym regulującym wynagradzanie pracowników, którzy wykonują dozwoloną pracę w niedzielę i święto. Zdaniem Sądu, na przyznanie dwóch dodatków nie pozwala m.in. literalna wykładnia przepisów o czasie pracy. Odesłanie zawarte w art. 15111 § 2 K.p. dotyczy bowiem art. 1511 § 1 K.p. i wyłącza możliwość otrzymania drugiego wynagrodzenia z art. 1511 § 2 K.p. W opinii GIP Jak wskazał Departament Prawny GIP, art. 15111 K.p. zapewnia pracownikom stuprocentowy dodatek do wynagrodzenia z tytułu niezrekompensowania pracy w niedzielę lub święto innym dniem wolnym od pracy. Jeżeli jednak w wyniku braku takiej rekompensaty zostanie przekroczona przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługuje kolejny stuprocentowy dodatek za pracę przekraczającą tę normę (art. 1511 § 2 K.p.). Powyższe przepisy ustanowiły dwie niezależne od siebie podstawy prawne otrzymania dodatku do wynagrodzenia. W konsekwencji, w przypadku gdy nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto spowodowało przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy, pracownikowi powinny być wypłacone, poza normalnym wynagrodzeniem, dwa dodatki - za przekroczenie normy średniotygodniowej i za pracę w niedzielę lub święto niezrekompensowaną innym dniem wolnym. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 92 (1237) z dnia 2015-11-16