Kary dla zarządzających firmami za nielegalne porozumienia

Dotychczas za nielegalne porozumienia ograniczające konkurencję, np. zmowy cenowe, można było ukarać tylko przedsiębiorców. Od 18 stycznia 2015 r. się to zmieni. Dzięki nowelizacji ustawy antymonopolowej UOKiK uzyska możliwość karania również osób kierujących przedsiębiorstwem, które poprzez swoje działanie lub zaniechanie doprowadziły do zawarcia nielegalnego porozumienia ograniczającego konkurencję. Na ostateczną wysokość kary będzie miał wpływ nie tylko charakter przewinienia osoby zarządzającej, ale też jej zarobki i sytuacja finansowa. Wyjątek zrobiono tylko do zmów przetargowych - za nie kara grozić będzie tylko firmie.

Osobą zarządzającą jest kierujący przedsiębiorstwem, w szczególności osoba pełniąca funkcję kierowniczą lub wchodząca w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy.

Postępowanie przeciw osobom zarządzającym będzie prowadzone w ramach postępowania antymonopolowego wobec firmy. Do ukarania osoby zarządzającej konieczne będzie udowodnienie przez Prezesa UOKiK, że konkretna osoba zarządzająca faktycznie miała wpływ na udział firmy w nielegalnym porozumieniu. Sama decyzja o odpowiedzialności osoby zarządzającej będzie zawarta w decyzji stwierdzającej naruszenie przez przedsiębiorcę zakazu niedozwolonych porozumień i nakładającej na niego karę pieniężną. Uchylenie decyzji przez sąd w stosunku do przedsiębiorcy będzie równoznaczne z automatycznym uchyleniem decyzji w stosunku do osoby zarządzającej.

2 mln zł - maksymalna kara, jaką Prezes UOKiK może nałożyć na zarządzających przedsiębiorstwami.

Aby łatwiej zwalczać nielegalne porozumienia, zachęcając ich uczestników do informowania o nich UOKiK, zmieniono zasady programu darowania i łagodzenia kar (tzw. leniency) w zamian za współpracę z Urzędem.

Jeśli przedsiębiorca jako pierwszy przekazał do UOKiK informację o zmowie i przedstawił dowód wystarczający do wszczęcia postępowania antymonopolowego (albo istotnie przyczyniający się do wydania decyzji rozbijającej nielegalne porozumienie) lub informacje umożliwiające UOKiK uzyskanie takiego dowodu (o ile urząd wcześniej takich dowodów lub informacji nie posiadał), to całkowicie uniknie kary. Firmy, które zgłoszą się do UOKiK jako kolejne, mogą liczyć na redukcję kar - od 20 proc. do 50 proc.

Od 18 stycznia 2015 r. dojdzie możliwość dodatkowej redukcji kary związanej z nowym programem leniency plus. Przedsiębiorca, któremu grozi kara za udział w zmowie cenowej, może uzyskać dodatkową jej redukcję (o 30 proc.), jeśli przekaże UOKiK informację o innym nielegalnym porozumieniu, w którym brał udział. Przedsiębiorca, oprócz redukcji kary o 30 proc. za udział w pierwszej zmowie, uniknie kary za udział w zmowie, o której jako pierwszy poinformował UOKiK. Z kolei UOKiK zyska informację o kolejnej zmowie, o której dotąd nie wiedział.

Wniosek do UOKiK o udział w programie leniency powinien zawierać opis nielegalnego porozumienia, w szczególności wskazywać przedsiębiorców, którzy je zawarli, ich role w zmowie, imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę wraz z jej opisem, cel i okoliczności jego zawarcia i funkcjonowania, terytorium, produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie, czas jego trwania. Przedsiębiorca po złożeniu takiego wniosku musi współpracować z UOKiK, w szczególności dostarczyć wszelkie dowody i informacje na temat porozumienia, którymi dysponuje lub może dysponować. Nie może też ujawniać bez zgody UOKiK faktu współpracy z urzędem. Musi również zaprzestać udziału w porozumieniu. Po zmianie na całkowite uniknięcie kary będzie mógł też liczyć inicjator zmowy, o ile spełni wskazane wcześniej warunki.

W liście do przedsiębiorców Prezes UOKiK zachęca do korzystania z programu leniency. Wniosek można złożyć osobiście, pocztą, faksem a także e-mailem na adres leniency@uokik.gov.pl (przy skorzystaniu z faksu lub e-maila konieczne jest dostarczenie do Urzędu oryginału w terminie 3 dni). Informacje o programie można uzyskać pod numerem infolinii: 22 55 60 555. Prezes UOKiK wskazuje, że wprowadzone zmiany mają na celu zwiększenie skuteczności egzekwowania przestrzegania reguł konkurencji, aby zapewnić przedsiębiorcom możliwość działania w warunkach niezniekształconych przez kartele oraz praktyki monopolistyczne. Konsumenci uzyskują korzyści w postaci niższych cen, bardziej innowacyjnych produktów i usług oraz szerszego wyboru.

Po zmianach UOKiK zyska więcej czasu na karanie za nielegalne porozumienia, nawet takie, z których uczestnicy się już wycofali. Dotychczas UOKiK nie mógł wszcząć postępowania, jeśli od końca roku, w którym zaprzestano stosowania porozumienia, upłynął rok. Termin ten został wydłużony do pięciu lat.

Zmiany dotyczą też kontroli fuzji i przejęć. Procedura analizowania wniosków w sprawie fuzji i przejęć będzie dwuetapowa. Proste koncentracje rozpatrywane będą w ciągu miesiąca, natomiast bardziej złożone przez dodatkowe cztery miesiące. W toku trwającego postępowania z zakresu kontroli koncentracji przedsiębiorca pozna przewidywany kierunek rozstrzygnięcia, w tym zastrzeżenia UOKiK. Ma to pozwolić na odniesienie się do nich, a także zmodyfikowanie zakresu fuzji lub przejęcia, by nie narażać się na decyzję UOKiK, która jej zakazuje.

Podstawa prawna

Ustawa z 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. nr 50, poz. 331 ze zm.)

autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa nr 5 (1150) z dnia 2015-01-15

GOFIN podpowiada