Kary za przewinienia skarbowe w 2016 r.

Minimalne wynagrodzenie za pracę będzie w przyszłym roku kształtować się na poziomie 1.850 zł. Wzrasta więc o 100 zł w stosunku do obecnie obowiązującego, które wynosi 1.750 zł.

Zmiana ta skutkuje tym, że przesuwa się granica między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym, gdy czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Ma to znaczenie w przypadku uchylania się od opodatkowania, wyłudzenia zwrotu VAT, niewpłacenia przez płatnika pobranego podatku itp.

Kwalifikacja tego typu uchybień zależy od tego, czy kwota uszczuplenia przekracza w momencie popełnienia czynu zabronionego pięciokrotność wysokości minimalnej pensji, czy nie. Czyn, w wyniku którego budżet państwa stracił lub był narażony na stratę kwoty przewyższającej ten limit, jest przestępstwem skarbowym. Przewinienie, którego konsekwencją są niższe uszczuplenia, stanowi wykroczenie skarbowe. Obecnie próg, na podstawie którego dokonuje się opisanej kwalifikacji, wynosi 8.750 zł. W przyszłym roku będzie to 9.250 zł.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę pociągnie za sobą łagodniejsze traktowanie wielu czynów zabronionych. To samo przewinienie, które dzisiaj kwalifikuje się już jako przestępstwo skarbowe, dokonane w przyszłym roku będzie bowiem wykroczeniem skarbowym, jeżeli wartość uszczuplenia podatkowego nie przekroczy wspomnianego pułapu. Wzrosną jednak grzywny za ich popełnienie.

Grzywna za przestępstwo skarbowe jest wymierzana w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, musi określić liczbę stawek dziennych za popełniony czyn oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720 (pomijamy kwestię kary łącznej i nadzwyczajnego obostrzenia kary). Nie za każde przewinienie grozi jednak 720 stawek dziennych. Są przestępstwa skarbowe, za które można orzec najwyżej 360 stawek dziennych (np. za nierozliczenie się w terminie ze stanu zużycia znaków akcyzy), 240 (np. za nieprowadzenie księgi podatkowej) czy 120 (np. za niezłożenie w terminie informacji podatkowej). Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać jej czterystukrotności. Stanowi tak art. 23 § 3 Kodeksu karnego skarbowego.

Grzywnę za wykroczenie skarbowe orzeka sąd w postępowaniu sądowym albo uprawniony urzędnik w postępowaniu mandatowym. Sąd może wymierzyć grzywnę w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Urzędnicy mają prawo ukarać grzywną nieprzekraczającą podwójnej wysokości tej płacy. Wynika to z art. 48 § 1 i 2 Kodeksu karnego skarbowego.

Postępowanie mandatowe stosuje się, gdy sprawca jest znany, okoliczności popełnionego przez niego czynu nie budzą wątpliwości, a wystarczającą karę za popełnione uchybienie stanowi grzywna nieprzekraczająca podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Sprawca musi również zgodzić się na taką formę kary. Odmowa przyjęcia mandatu karnego kończy się zazwyczaj sprawą w sądzie. Procedury mandatowej nie można zastosować, jeżeli w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uregulowana. Sprawy karnej skarbowej nie wolno ponadto zakończyć mandatem karnym, gdy zachodzi zbieg przepisów, a czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego, a także, gdy za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów.

Sankcje karne skarbowe są wymierzane konkretnej osobie (fizycznej). Za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe odpowiada ten, kto je popełnił (z zastrzeżeniem odpowiedzialności posiłkowej).

Sprawców może być przy tym kilku - działających wspólnie i w porozumieniu ze sobą. Każdy z nich odpowiada w granicach swej umyślności lub nieumyślności. Okoliczności osobiste wyłączające, łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną skarbową, a niestanowiące znamienia czynu zabronionego, są uwzględniane tylko co do tej osoby, której dotyczą.

Odpowiedzialność karną skarbową za przewinienia firmy ustala się zgodnie z art. 9 § 3 Kodeksu karnego skarbowego. Przepis ten stanowi, że za popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego odpowiada jak sprawca ten, kto zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej czy jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której przepisy prawa przyznają zdolność prawną. Kompetencje do prowadzenia takich spraw mogą wynikać z przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania określonych czynności. Ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej ponoszą właściciele i osoby zarządzające firmą, ale także ci, którym powierzono sporządzanie rozliczeń i prowadzenie spraw podatkowo-księgowych, np. właściciele biur rachunkowych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 99 (1244) z dnia 2015-12-10

GOFIN podpowiada