Kiedy wznowić postępowanie?

Zmiany dotyczące wznawiania postępowania wprowadziła od 1 września tego roku znowelizowana Ordynacja podatkowa.

Zmiany dotyczące wznawiania postępowania wprowadziła znowelizowana Ordynacja podatkowa. Doradcy podatkowi zwracają jednak uwagę na problemy związane z możliwością wznowienia postępowania podatkowego w oparciu o wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS). Nie mają pewności, czy wznowienie postępowania można stosować do decyzji wydanych przed dniem akcesji Polski do Unii Europejskiej, czy tylko do decyzji wydanych po tym dniu. Według niektórych specjalistów wznowienie nie może mieć zastosowania do decyzji wydanych przed 1 maja 2004 r.

Jednak to tylko jeden problem w tym podatkowym równaniu z wieloma niewiadomymi. Podobne wątpliwości budzą wyroki ETS, wydane przed przystąpieniem Polski do UE, czyli przed 1 maja 2004 r. Czy mogą być podstawą wznowienia postępowania, czy nie. Jak zauważa Mariusz Marecki z PricewaterhouseCoopers, przed przystąpieniem Polski do Unii wyroki ETS mogły być stosowane pomocniczo zgodnie z przepisami traktatu akcesyjnego.

Problem pojawia się wtedy, gdy orzeczenie ETS było znane w dacie wydania decyzji i można było wziąć to pod uwagę przy "normalnym" toku postępowania. Organy podatkowe mogą tak twierdzić i odmawiać prawa do wznowienia postępowania. Wydaje się, że praktyka będzie dążyć do zawężenia stosowania tego przepisu - twierdzi Mariusz Marecki.

I wcale nie jest to błaha sprawa. Szczególnie, że ostatnio Komisja Europejska wystąpiła do ETS ze skargą na Niemcy za nierówne traktowanie odliczeń od dochodu. Za naruszenie Traktatu UE uznano sytuację, w której obywatel niemiecki nie może odliczyć czesnego za szkołę za granicą. Przypomnijmy, że taka ulga na kształcenie i dokształcanie istniała także u nas i podobne były zasady jej rozliczania. Jeśliby ETS uznał racje Komisji, to niewątpliwie wyrok ten miałby wpływ np. na decyzję odmawiającą polskiemu podatnikowi odliczenia czesnego w zagranicznej szkole. Byłaby to przesłanka do wznowienia postępowania podatkowego. Tylko jak interpretować przepisy o wznowieniu - oto jest pytanie.

Co mówi Ordynacja podatkowa o wpływie orzecznictwa ETS na polskie przepisy?

1. Minister finansów dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa ETS.

2. Organ odwoławczy w drodze decyzji zmienia albo uchyla postanowienie o udzieleniu interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, jeżeli postanowienie rażąco narusza orzecznictwo ETS.

3. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli orzeczenie ETS ma wpływ na treść wydanej decyzji.

Bogdan Świąder

Agnieszka Tałasiewicz, partner w Ernst & Young
Zastosowanie omawianego przepisu do decyzji wydawanych po 1 maja 2004 r., dotyczących zobowiązań podatkowych, które powstały również po tym terminie - nie budzi wątpliwości. Sprawa komplikuje się, gdy decyzja wydawana po przystąpieniu Polski do UE odnosi się do okresów wcześniejszych. Jednak również w tej sytuacji uważam, że przepis o wznowieniu będzie miał zastosowanie. Spór, jaki się prawdopodobnie pojawi, toczyć się będzie o stosowanie przepisu o wznowieniu postępowania w stosunku do rozstrzygnięć wydanych przed 1 maja 2004 r.
Niezbyt bogate orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie odwołania do prawa europejskiego może być tu pewną wskazówką, choć jednoznacznej odpowiedzi nie przyniesie. W każdej z wymienionych sytuacji publikacja wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości musi być późniejsza, niż wydanie decyzji podatkowej - inaczej zastosowanie przez ustawodawcę instytucji wznowienia postępowania nie miałoby sensu.