Klient ma prawo wybrać sąd
Przedsiębiorcy często we wzorcach umownych wyłączają stosowanie przepisów prawa wyznaczających sąd, przed którym ma się toczyć spór. Najczęściej narzucają klientom sąd, w okręgu którego mają siedzibę. Zdarza się również, że w ogóle wyłączają możliwość skierowania sprawy do sądu powszechnego, wskazując, że ewentualny spór ma być rozstrzygany przed sądem polubownym. Takie działania są oczywiście niezgodne z prawami konsumentów.
Zasady wyboru
Zasady wyboru sądu właściwego do rozpatrzenia sporu regulują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nimi istnieją trzy rodzaje właściwości miejscowej sądu - ogólna, przemienna oraz wyłączna.
- Ta ostatnia zarezerwowana jest przede wszystkim dla sporów związanych z prawami rzeczowymi na nieruchomościach, dziedziczeniem oraz stosunkami pomiędzy rodzicami a dziećmi - tłumaczy Andrzej Nentwig, prawnik zespołu prawa konkurencji w Kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
W przypadku konfliktu między przedsiębiorcą a konsumentem zazwyczaj mamy do czynienia z właściwością ogólną lub przemienną.
- Ta ostatnia daje konsumentowi możliwość wyboru pomiędzy sądem właściwości ogólnej a innym określonym w przepisach w zależności od tego, który jest dla niego dogodniejszy - tłumaczy Andrzej Nentwig.
Tak więc przepisy dają powodowi możliwość wybrania dogodniejszego dla niego sądu.
- Powództwo o ustalenie istnienia umowy, jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jak też odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania - tłumaczy Konrad Gruner z biura prasowego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Przemienność wyłączona
Niestety firmy często pozbawiają swoich klientów możliwości takiego wyboru.
- Bardzo często przedsiębiorcy w stosowanych wzorcach umownych próbują wyłączać możliwość stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego i nakazują rozstrzyganie ewentualnych sporów przed sądem, który zgodnie z ustawą nie jest miejscowo właściwy. Jest to duże utrudnienie dla dochodzenia roszczeń przez konsumentów - mówi Konrad Gruner. Takie działania są więc sprzeczne z interesami klientów takich firm.
- W wielu sytuacjach skorzystanie z prawa wyboru sądu może okazać się dla konsumenta znacznie korzystniejsze, na przykład ze względu na położenie sądu właściwego dla miejsca wykonania umowy - tłumaczy Andrzej Nentwig.
Dodaje, że z tych powodów nie można z góry zmuszać konsumenta do poddania się jurysdykcji danego sądu, jeśli przysługuje mu w tym zakresie prawo wyboru.
Dlaczego narzucanie konsumentom właściwości sądowej innej niż ta, która wynika z przepisów, jest sprzeczne z prawem ? Jakie postanowienia umowne uznane zostały za klauzule abuzywne wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK ?
Więcej: Gazeta Prawna 16.07.2008 (138) - str.15
Małgorzata Kryszkiewicz