Konsekwencje powrotu do zwolnienia podmiotowego z VAT

Powrót do zwolnienia

Czynny podatnik VAT w szczególnych okolicznościach ma prawo do rezygnacji z opodatkowania i skorzystania ze zwolnienia z VAT. Jeśli chodzi o powrót do zwolnienia, zagadnienie to reguluje art. 113 ust. 11 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia podmiotowego lub z niego zrezygnował, może ponownie z niego skorzystać, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił to prawo lub z niego zrezygnował. Musi jednak w tym celu spełnić dwa warunki. Po pierwsze, osiągnięte przez podatnika w ubiegłym roku obroty nie mogły przekroczyć limitu określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Po drugie, nie może wykonywać czynności określonych w art. 113 ust. 13 pkt 1 i 2 ustawy, czyli m.in. dokonywać dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych.

Ważna wysokość obrotu

Należy zaznaczyć, że od 1 stycznia 2010 r. dokonano istotnej zmiany w zakresie limitu obrotów uprawniających do korzystania ze zwolnienia z podatku VAT. Podatnicy, u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej w 2009 r. była wyższa niż 50.000 zł i nie przekroczyła 100.000 zł, mogli korzystać ze zwolnienia, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia 15 stycznia 2010 r. Wynika to z art. 2 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o VAT (Dz. U. z 2009 r. nr 215, poz. 1666).

Natomiast od dnia 1 stycznia 2011 r. limit określony w art. 113 ust. 1 ustawy wzrośnie do 150.000 zł. Może więc wystąpić sytuacja, że podmiot, który w 2010 r. został podatnikiem czynnym ze względu na przekroczenie w trakcie roku podatkowego limitu obrotów wynoszącego w tym roku 100.000 zł (lub odpowiednio kwoty proporcjonalnej do okresu prowadzenia działalności - w przypadku rozpoczynających działalność w trakcie roku), nie przekroczy kwoty 150.000 zł. W tym przypadku podatnicy będą mogli ponownie skorzystać ze zwolnienia już od początku 2011 r., pod warunkiem że o tym zamiarze zawiadomią naczelnika urzędu skarbowego do 17 stycznia 2011 r. (15 stycznia przypada w sobotę, zatem termin ulega przesunięciu).

Obowiązek korekty

Podatnik zamierzający skorzystać ze zwolnienia podmiotowego musi wziąć pod uwagę fakt, że zmiana ta może się wiązać z ewentualną koniecznością dokonania korekty odliczonego podatku VAT od zakupów, które wykorzystywane będą do działalności zwolnionej z VAT.

Przepisy określające zakres dokonywania korekt podatku naliczonego uregulowane zostały w art. 91 ustawy o VAT. Zasadniczo przepis ten dotyczy podatników prowadzących działalność mieszaną, jednak odnosi się również do zmiany przeznaczenia towarów, co ma miejsce m.in. w przypadku powrotu przez czynnego podatnika VAT do statusu podatnika zwolnionego z tego podatku.

"Droższe" środki trwałe

W przypadku gdy podatnik nie likwiduje działalności i nie sprzedaje składników majątku, lecz dokonuje zmiany przeznaczenia środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł, odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy art. 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3 ustawy o VAT. Stanowi o tym art. 91 ust. 7a.

Tak więc w wyniku zmiany przeznaczenia tych środków trwałych (z czym mamy do czynienia w przypadku wyboru zwolnienia), korekty trzeba będzie dokonywać za poszczególne lata pozostałego okresu korekty. Roczna korekta w każdym kolejnym roku będzie dotyczyła 1/5 lub - w przypadku nieruchomości - 1/10 podatku odliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

Przykład

Podatnik w maju 2007 r. zakupił nieruchomość oraz oddał ją do użytkowania na potrzeby działalności opodatkowanej, odliczając cały naliczony VAT w kwocie 100.000 zł. Okres korekty w przypadku nieruchomości wynosi 10 lat. Zakładając, iż od stycznia 2011 r. podatnik zrezygnuje ze statusu czynnego podatnika VAT i będzie prowadził działalność jako podatnik zwolniony od podatku, zmiana przeznaczenia nieruchomości powoduje konieczność korekty w sumie 6/10 podatku naliczonego.

Pozostałe środki trwałe i towary

W przypadku towarów i usług innych niż środki trwałe o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł, wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej, korekty w związku ze zmianą ich przeznaczenia dokonuje się na zasadach określonych w art. 91 ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3. Oznacza to, że w przypadku zmiany prawa do odliczeń, korekta ma miejsce jednorazowo w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano odliczenia oraz nastąpiła zmiana prawa do takich odliczeń.

Korekta podatku naliczonego od składników majątku, dla których okresem korekty jest jeden rok, dotyczy zatem tylko tych towarów, które były przez podatnika wykorzystywane do działalności gospodarczej.

Przy czym zastrzeżono, że w przypadku całkowitej zmiany przeznaczenia wyposażenia i niskocennych środków trwałych, korekta dokonywana jest nie w deklaracjach składanych za pierwszy okres kolejnego roku podatkowego, lecz w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia (art. 91 ust. 7b i ust. 7c ustawy).

Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym towary lub usługi wydano do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.

Przykład

Podatnik w lutym 2010 r. zakupił urządzenie za kwotę 7.000 zł netto plus 1.540 zł VAT. Podatek został odliczony. Zakładając, że od stycznia 2011 r. podatnik wybierze zwolnienie z VAT, będzie zobowiązany do skorygowania odliczonego podatku w całości. Gdyby zmiana przeznaczenia nastąpiła w marcu 2011 r. lub później - korekta nie byłaby konieczna.

W przypadku zmiany prawa do odliczenia VAT od towarów handlowych lub surowców i materiałów nabytych do działalności, w stosunku do której przysługuje pełne prawo do odliczenia, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa Nr 708 z dnia 2010-10-21

GOFIN podpowiada