Łatwiej na aplikację

Ministerstwo Sprawiedliwości opracowuje zmiany w ustawach korporacyjnych. Przygotowując poprawki wynikające z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował niektóre przepisy otwierające dostęp do zawodu radcy prawnego i adwokata, postanowiło również zmienić zasady naboru na aplikacje. Projekt ustawy już w przyszłym tygodniu ma trafić do uzgodnień międzyresortowych i nie jest wykluczone, że jeszcze w tym roku znajdzie się w Sejmie.

Poprzeczka obniżona

Ministerstwo proponuje obniżenie zakresu tematycznego egzaminu oraz precyzyjne określenie aktów prawnych, których znajomość jest wymagana na tym egzaminie.

- Analizowaliśmy wyniki poprzedniego konkursu i w naszej ocenie zakres tematyczny egzaminów, oparty na 19 ogromnych dziedzinach prawa, jest zbyt szeroki i w dużej części nie pokrywa się z programem studiów prawniczych. Proponujemy również obniżenie liczby pytań w teście i limitu punktów, który absolwent prawa musi uzyskać podczas konkursu, aby uzyskać pozytywny wynik - mówi Iwona Kujawa, dyrektor departamentu aplikacji prawniczych resortu sprawiedliwości.

Dotychczas bezbłędnie należało odpowiedzieć na ponad 76 procent pytań. Planowane jest obniżenie poprzeczki do 60-70 procent.

Inną ważną zmianą jest skrócenie procedury wpisów na listy aplikantów.

- Obecnie trwa to 3 miesiące, a nasze doświadczenie pokazuje, że nawet dłużej. Właśnie ta długa procedura wymusiła konieczność przeprowadzenia w tym roku konkursu w lipcu, co stwarzało wiele problemów osobom, które nie miały możliwości zdania egzaminu magisterskiego odpowiednio wcześniej. Uważamy, iż egzaminy na aplikacje powinny odbywać się na początku września - dodaje Iwona Kujawa.

Ministerstwo chce również ujednolicić testy na aplikację radcowską i adwokacką, tak by konkursy odbywały się na podstawie tych samych zestawów pytań.

Modyfikacja systemu odwołań

Według dotychczasowych zasad, odwołania od wyników konkursów na aplikacje kierowane są wprost do ministra sprawiedliwości. Zdarzało się, że dopiero na etapie badania odwołań okazywało się, że uchwały zawierają błędy matematyczne, które mogły być skorygowane tylko przez ministra. Projekt zmierza do tego, by odwołania były kierowane do Komisji Egzaminacyjnej, a dopiero później do ministra sprawiedliwości jako drugiej instancji.

Egzamin zawodowy po wyroku

Wiele projektowanych zmian wypełnia lukę prawną, która powstała po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. W ostatnią środę TK uchylił część przepisów ustawy o radcach prawnych, a w kwietniu analogiczne przepisy ustawy Prawo o adwokaturze.

Jedna z zakwestionowanych regulacji dotyczyła legitymacji ministra sprawiedliwości do organizowania egzaminów zawodowych, których zdanie gwarantuje uzyskanie uprawnień adwokata czy radcy prawnego. Trybunał wykazał potrzebę zapewnienia większego wpływu korporacji prawniczych na ten egzamin.

Zmiany proponowane przez ministerstwo będą przebiegały stopniowo. Roczniki aplikantów, które rozpoczęły kształcenie przez wejściem w życie ustawy z 30 czerwca 2005 r. (Dz.U. nr 163, poz. 1361 ze zm.), czyli 10 września 2005 r., będą zdawały egzaminy na starych zasadach - przed komisjami korporacyjnymi. Po 3 latach aplikanci sprawdzą swoją wiedzę przed komisjami, które nie będą organizowane przez korporacje.

Nastąpi też zmiana proporcji w komisjach egzaminacyjnych - na korzyść przedstawicieli korporacji. W dotychczasowych komisjach na 7 jej członków tylko dwóch było przedstawicielami samorządów prawniczych.

- Zmiana proporcji wcale jednak nie oznacza, że powracamy do starej koncepcji egzaminów korporacyjnych. Z drogi otwarcia dostępności do zawodów prawniczych nie ma odwrotu - podkreśla Iwona Kujawa.

Ministerstwo proponuje obniżenie liczby pytań w teście i limitu punktów, który absolwent prawa musi uzyskać podczas konkursu na aplikacje

Pozaaplikacyjne drogi

Inny przepis, który zakwestionował Trybunał, dotyczył tzw. pozaaplikacyjnych dróg dojścia do zawodu, dla absolwentów prawa, legitymujących się 5-letnim stażem w stosowaniu lub stanowieniu prawa. Ministerstwo ocenia, że w świetle wyroku Trybunału i jego uzasadnienia trudno będzie powrócić do tej uchylonej koncepcji i raczej przepis taki nie znajdzie się w przygotowywanej nowelizacji.

Jednocześnie ma zostać otwarta inna furtka świadczenia usług prawnych dla osób bez aplikacji, przez uregulowanie zasad funkcjonowania tzw. doradców prawnych. Prace nad tym projektem trwają.

Swobodny przepływ

- Zagwarantowanie swobodnego przechodzenia osób posiadających status sędziego czy prokuratora do innych zawodów prawniczych nie podlega żadnej dyskusji mówi Iwona Kujawa. Dodaje ona, że ograniczenia w tym zakresie spowodowane wyrokiem Trybunału były niezamierzone, dlatego ministerstwo chce tę sprawę uregulować.

Inaczej zostaną rozwiązane natomiast zasady przechodzenia między zawodami osób jedynie po aplikacjach sędziowskich i prokuratorskich, nie posiadających takiego statusu.

Wpisu na listy adwokackie czy radcowskie nie otrzymają osoby, które zdały egzamin sędziowski np. 30 lat temu, gdyż ministerstwo chce wprowadzić cenzus czasowy. W konsekwencji o wpis będą mogły ubiegać się osoby, które zdały stosowny egzamin nie później niż 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis.

Dodatkowo osoby po aplikacji prokuratorskiej będą musiały zdać egzamin uzupełniający, ze względu na węższy zakres tematyczny tych aplikacji. W przypadku aplikantów sądowych rozważane są dwa warianty. Pierwszy, aby wpis był możliwy bez żadnych dodatkowych wymagań, oraz drugi, który zakłada konieczność zdania egzaminu w zakresie przedmiotów, które np. przed 5 laty nie były objęte egzaminem sędziowskim.

Tomasz Pietryga