Mieć wpływ na kształt rachunkowości

- Panie profesorze, łączy pan wiele funkcji, czego efektem jest lepsza integracja środowiska. Co przynosi i jakie problemy rozwiązuje porozumienie Krajowej Izby Biegłych Rewidentów ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce?

- Porozumienie to zostało zawarte w trosce o zapewnienie wysokiej rangi zawodu księgowego i zawodu biegłego rewidenta. Uwzględniając wspólne cele zawodowe, chcemy wspólnie dążyć do stwarzania jak najlepszych warunków dla doskonalenia kwalifikacji zawodowych. Porozumienie ma dotyczyć w szczególności doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów i księgowych oraz szkolenia księgowych i kandydatów na biegłych rewidentów. Obejmować ono będzie także podejmowanie wspólnych inicjatyw na forum krajowym i międzynarodowym oraz promowanie wspólnych działań. Na przykład zaplanowano koordynację przedsięwzięć w zakresie przygotowania materiałów szkoleniowych. Materiały do bloku "rewizja finansowa" przygotowywać będzie KIBR, zaś do bloku "rachunkowość" - SKwP. Stowarzyszenie będzie także przygotowywać materiały oraz prowadzić szkolenia kandydatów na biegłych rewidentów. Nadzór merytoryczny nad materiałami szkoleniowymi sprawować będzie z kolei KIBR (Komisja Szkoleniowa i Komisja Egzaminacyjna).

- Czego jeszcze oprócz działalności szkoleniowej dotyczyć mają wspólne przedsięwzięcia?

- Współpraca będzie obejmować uzgadnianie stanowisk w zakresie opiniowania projektów aktów prawnych, występowania ze wspólnymi inicjatywami w zakresie zmian w polskim prawie gospodarczym, prezentowania wspólnego stanowiska na forum międzynarodowym. Zamierzamy także podejmować wspólne przedsięwzięcia w zakresie tłumaczenia prawa międzynarodowego na język polski i jego upowszechniania w środowiskach zawodowych oraz organizować wspólne konferencje.

- Jak przedstawia się współpraca stowarzyszenia z międzynarodowymi organizacjami i jakie korzyści mają z niej księgowi?

- Obecność SKwP w strukturach międzynarodowych organizacji księgowych nie jest kwestią ostatnich kilku lat. Znaczenie otwarcia się na świat dostrzegaliśmy od dawna, bowiem już w 1989 r. jako pierwsza organizacja zawodowa księgowych z krajów Europy Środkowo-Wschodniej uzyskaliśmy członkostwo w Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC). Nasze obecne kontakty z IFAC znajdują swój praktyczny wyraz w opiniowaniu i konsultowaniu opracowań powstających w ramach różnych komitetów IFAC. Organizujemy także posiedzenia niektórych grup roboczych, ostatnio grupy ds. małych i średnich przedsiębiorstw. Liczne opracowania IFAC stowarzyszenie tłumaczy na język polski i udostępnia swym członkom oraz całemu środowisku księgowych i biegłych rewidentów w Polsce. Należy tu wspomnieć przekład na język polski ważnych narzędzi pracy biegłych rewidentów, jakimi są Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej (MSRF). Pierwsze polskie wydanie MSRF pojawiło się już w 1996 r. Najnowsze wydanie MSRF 2004 zostanie opracowane we współpracy z KIBR. Nasza ostatnia inicjatywa dotyczy przekładu Międzynarodowych Standardów Edukacyjnych dla zawodowych księgowych.
Początki członkostwa w Komitecie MSR- IASC (obecnie Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości - IASB) także sięgają wczesnych lat 90. Po zmianie formy działalności IASC w 2000 r. nasze dotychczasowe członkostwo w IASC przekształciło się w regularną współpracę z IASB. Długoletnie kontakty stowarzyszenia z IASB owocują także współpracą na niwie wydawniczej. Regularnie wydajemy autoryzowane przekłady MSR. Od roku 1995 stowarzyszenie aktywnie uczestniczy w pracach Europejskiej Federacji Księgowych i Audytorów Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EFAA), której zadaniem jest reprezentowanie i obrona interesów małych i średnich przedsiębiorstw oraz obsługujących je księgowych i audytorów na forum europejskim.
Oprócz członkostwa w organizmach skupiających zawodowe organizacje księgowych, współpracujemy z różnymi organizacjami europejskimi na mocy podpisanych umów bilateralnych. Należy tu wymienić przede wszystkim dwie organizacje francuskie ekspertów księgowych i biegłych rewidentów, z którymi wraz z KIBR podpisaliśmy umowy dotyczące szkoleń odbywających się zarówno w Polsce, jak i we Francji. Umowy bilateralne podpisaliśmy również z organizacjami księgowych z Holandii, Kazachstanu, Łotwy, Niemiec, Rosji, Rumunii, Słowenii.
Stowarzyszenie aktywnie uczestniczy w pracach Europejskiej Federacji Księgowych i Audytorów Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EFAA), której zadaniem jest reprezentowanie i obrona interesów małych i średnich przedsiębiorstw oraz obsługujących je księgowych i audytorów na forum europejskim.
Duże oczekiwania wiążemy z podpisaną w kwietniu tego roku umową o współpracy z brytyjskim Stowarzyszeniem Dyplomowanych Biegłych Księgowych (ACCA), na mocy której Stowarzyszenie Księgowych w Polsce ma prawo do wydawania polskiego Dyplomu ze Znajomości Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej.
Stowarzyszenie od lat jest reprezentowane w Komisji Wiedeńskiej, do zadań której należy prowadzenie studiów porównawczych nad systemem rachunkowości, podatków oraz wybranych zagadnień gospodarczych w krajach europejskich. Nasze kontakty międzynarodowe to także udział w licznych imprezach organizowanych przez organizacje księgowych na całym świecie.

- Gdzie księgowi mogą zdobyć polską wersję MSR i MSSF? Czas najwyższy rozpocząć konwersję, a standardów nie ma. Czy SKwP ułatwi im rozwiązanie tego problemu?

- MSR przyjęte do stosowania w Unii Europejskiej, a więc także i w Polsce, muszą być wydawane w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej. Dotychczas Komisja wydała dwa takie rozporządzenia: 1725/2003 (zawierające wszystkie standardy wydane do roku 2001 z wyjątkiem MSR 32 i 39 dotyczących instrumentów finansowych i ich interpretacji) i rozporządzenie 707/2004 (zawierające MSSF nr 1 - "Zastosowanie MSSF po raz pierwszy"). Obecnie finalizowane jest przekazanie polskiego przekładu tych tekstów przygotowanego przez SKwP dla celów publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Standardy publikowane w rozporządzeniach nie obejmują jednak wszystkich materiałów im towarzyszących (m.in. wytycznych implementacyjnych, uzasadnienia wniosków). Pełna wersja dostępna jest wyłącznie w formie anglojęzycznej, komercyjnej publikacji wydawanej przez Radę MSR (IASB). Polską wersję językową całego wydawnictwa wyda SKwP na mocy umowy licencyjnej z IASB. Warto przypomnieć, że obecnie stowarzyszenie dysponuje jeszcze Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości 2001. Publikacja zawiera wszystkie MSRy objęte zakresem rozporządzenia 1725/2003 z wyjątkiem siedmiu interpretacji Stałego Komitetu ds. Interpretacji (SKI od 27- do 33). Plany wydawnicze stowarzyszenia przewidują opublikowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej 2004 jesienią br.
Oferujemy również oficjalne tłumaczenie Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej (MSRF) wydawanych przez Międzynarodową Federację Księgowych (IFAC). W tej chwili można u nas nabyć książkę z MSRF 2001 oraz wydany w 2003 r. aneks aktualizujący tę pozycję o standardy opublikowane po 2001 roku. Pracujemy nad wersją 2004.
Ponadto poprzez redagowany przez siebie Biuletyn Krajowej Rady Firm Audytorskich propagujmy wśród przedstawicieli zawodu najnowsze rozwiązania w dziedzinie rachunkowości i rewizji finansowej.

- Rozpoczął pan przewodnictwo Komitetowi Standardów Rachunkowości II kadencji. Jakie zadania stawia pan sobie i komitetowi na kolejne dwa lata?

- Trwają prace nad standardami dotyczącymi kontraktów długoterminowych oraz rachunkowości małych i średnich przedsiębiorstw. Katalog nowych tematów obejmuje m.in.: wycenę w wartościach godziwych, wartości niematerialne, utratę wartości aktywów, koszt wytworzenia produktu, inwestycje w nieruchomości itp. Ponadto istotne jest opracowywanie komentarzy i wskazówek związanych z wdrożeniem MSR/MSSF bądź stosowaniem wybranych ich zapisów na podstawie art. 10, ust 3 ustawy o rachunkowości, który dopuszcza stosowanie MSR w sprawach nieuregulowanych. Celowe może być również opracowywanie stanowisk komitetu w sprawach, które nie muszą być omawiane w postaci standardu. Planujemy także zacieśnienie współpracy z międzynarodowymi organizacjami z zakresu rachunkowości. Niezbędne jest też rozbudowanie strony internetowej komitetu oraz wydawanie biuletynu informacyjnego KSR. Rozważamy także ogłaszanie stanowisk komitetu w Biuletynie Krajowej Rady Firm Audytorskich wydawanym przez SKwP.

- Jak ocenia pan rozwiązanie proponowane przez resort finansów dotyczące obowiązku stosowania MSR? Czy nie należałoby zezwolić wszystkim jednostkom na stosowanie tych standardów?

- Projekt przewiduje pewne możliwości dokonywania wyboru w zakresie stosowania przez podmioty gospodarcze MSR. W ramach grupy kapitałowej spółki będą mogły przejść na MSR i stosować jednolite zasady rachunkowości, co uprości im zadania sprawozdawcze.
Pozwolenie jednak na dobrowolne stosowanie MSR wszystkim jednostkom podlegającym ustawie o rachunkowości byłoby posunięciem bardzo odważnym i zachodzą obawy, czy przy obecnym stanie znajomości MSR przedsięwzięcie to powiodłoby się. Stopniowe upowszechnianie MSR ma wiele zalet, pozwala na przeprowadzenie szerokiej akcji edukacyjnej i przetestowanie w praktyce MSR przez większych graczy rynkowych oraz podmioty kapitałowo powiązane z przedsiębiorstwami zagranicznymi.
Warto zauważyć, że niewiele krajów zdecydowało się na takie liberalne rozwiązanie, np. Wielka Brytania, która wstępnie pozwoliła wszystkim chętnym na przejście na MSR (poza organizacjami charytatywnymi), posiada system krajowych standardów, które są bliższe MSR aniżeli polska ustawa o rachunkowości. W Wielkiej Brytanii także te podmioty są bardziej przyzwyczajone do stosowania takiej właśnie formy regulacji, czyli standardu opartego na najlepszej praktyce a nie prawie stanowionym.
Jak przy każdej decyzji, należy wyważyć koszty i korzyści, w tym przede wszystkim przydatność wprowadzanych rozwiązań. Mniejsze podmioty odczuwają mniejszą presję globalizacyjną i stosowanie przez nich MSR trudno uznać za niezbędne. Polskie prawo bilansowe jest systemem spójnym i wartościowym i nie ma powodu porzucania polskich rozwiązań.