Można przesunąć obowiązek podatkowy w VAT?

W sytuacji gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Wynika to z art. 19 ust. 4 ustawy o VAT. Przy czym dodatkowo, w § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystania faktur, wskazano, że fakturę zasadniczo wystawia się nie później niż 7. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Tak więc podatnik VAT, dokonując sprzedaży na rzecz innego przedsiębiorcy, ma obowiązek wystawienia faktury VAT nie później niż w 7. dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Zasada ta pozwala na przesunięcie obowiązku podatkowego, w sytuacji gdy dostawa towaru lub świadczenie usługi mają miejsce w ostatnich dniach miesiąca.

Jeżeli podatnik rozlicza się z podatku VAT za okresy kwartalne, przesunięcie obowiązku podatkowego, w przypadku gdy sprzedaż dokonywana jest w ostatnich dniach miesiąca danego kwartału jest jeszcze dłuższe.

Przykład

Podatnik w dniu 29 października 2010 r. dokonał dostawy towarów na rzecz spółki z o.o. Fakturę dokumentującą tę sprzedaż wystawił w dniu 5 listopada, tj. w 7. dniu od dnia dokonania dostawy. Przesunięcie terminu wystawienia faktury wpływa na moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu tej dostawy. Obowiązek podatkowy w tej sytuacji powstanie w listopadzie 2010 r.

Sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie musi być dokumentowana fakturą VAT. Wystawienie tego dokumentu ma miejsce tylko na żądanie nabywcy. Zasadniczo sprzedaż taka powinna być dokumentowana paragonem z kasy rejestrującej. W sytuacji sprzedaży dokonywanej na rzecz osób fizycznych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 1 ustawy o VAT). Nawet późniejsze wystawienie faktury dokumentującej dokonaną sprzedaż nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego.

Jednak problem może pojawić się, gdy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, na rzecz której dokonywana jest sprzedaż, zażąda wystawienia faktury VAT. Moim zdaniem, w takim przypadku wystawienie faktury wpłynie na moment powstania obowiązku podatkowego. Jeśli jednak z żądaniem tym nabywca wystąpił już po wykonaniu usługi, to obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności powstanie, zgodnie z przepisem art. 19 ust. 1 ustawy o VAT. Fakt późniejszego zgłoszenia żądania wystawienia faktury, jak również samo jej wystawienie, nie wywołują zmiany momentu powstania obowiązku podatkowego. Jeśli jednak żądanie takie zostanie zgłoszone przed lub z chwilą sprzedaży, to taką czynność należy traktować jako czynność, której dokonanie powinno być potwierdzone fakturą, zaś moment powstania obowiązku podatkowego określić należy zgodnie z przepisem art. 19 ust. 4 ustawy o VAT. Podobnie uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 5 czerwca 2009 r., nr ILPP2/443-387/09-2/AD.

Należy zaznaczyć, iż w przypadku otrzymanych zaliczek opisane zasady umożliwiające przesunięcie obowiązku podatkowego nie obowiązują. Pomimo że również w tym przypadku podatnik może wystawić fakturę w terminie do siedmiu dni od dnia jej otrzymania, jednak bez względu na datę wystawienia tej faktury, obowiązek podatkowy zawsze powstaje w dniu otrzymania zaliczki.

W odniesieniu do niektórych usług obowiązek podatkowy powstaje w sposób szczególny. W art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT wymienione są usługi, dla których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia od dnia wykonania tych usług. W przepisie tym wymienia się m.in. usługi budowlane, transportowe, spedycyjne i przeładunkowe.

W przypadku tych usług określono również odrębny moment wystawienia faktur. Wystawia się je nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem tego obowiązku. Określa to § 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania faktur.

Samo wystawienie faktury pozostaje bez wpływu na powstanie obowiązku podatkowego, który powstaje zawsze z chwilą otrzymania zapłaty. Jeżeli jednak zapłata wpłynie po 30 dniach od dnia wykonania usługi lub w ogóle nie zostanie uiszczona, to obowiązek podatkowy powstanie w 30. dniu od dnia jej wykonania.

Tak więc w niektórych sytuacjach, aby przesunąć moment powstania obowiązku podatkowego, można ustalić z kontrahentem, aby przesunął zapłatę za usługę na jeden z pierwszych dni kolejnego miesiąca. Wpłynie to na przesunięcie obowiązku podatkowego o cały miesiąc (lub kwartał).

Warto dodać, że w takiej sytuacji przesunięcie zapłaty nie wpłynie zasadniczo na prawo do odliczenia VAT z faktury przez usługobiorcę. W tym bowiem przypadku nabywca odlicza podatek już w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzymał fakturę, mimo że u usługodawcy nie powstanie jeszcze obowiązek podatkowy z tego tytułu. Wynika to z art. 86 ust. 12a w związku z art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT.

Przykład

Podatnik wykonał usługę budowlaną w dniu 2 listopada 2010 r. Termin płatności w wystawionej fakturze ustalono na 30 listopada. Trzydziesty dzień od dnia zakończenia robót przypada w dniu 2 grudnia 2010 r. Podatnik poprosił nabywcę usług, aby zapłaty dokonał w dniu 2 grudnia 2010 r. Pozwoli to na przesunięcie obowiązku podatkowego na grudzień.

W przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym, podatnik może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży, pod warunkiem podania daty wystawienia faktury. Wynika to z § 5 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania faktur. Wówczas fakturę wystawia się nie później niż 7. dnia od zakończenia miesiąca, w którym dokonano sprzedaży (§ 9 ust. 2 rozporządzenia).

W sytuacji sprzedaży o charakterze ciągłym zasadniczo koniec miesiąca uznawany jest za dzień dokonania sprzedaży (za dany okres). Termin wystawienia faktury liczy się od zakończenia miesiąca, w którym dokonano sprzedaży. Wystawienie faktury w terminie 7-dniowym może spowodować, że obowiązek podatkowy przesunie się na kolejny miesiąc.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia sprzedaży o charakterze ciągłym. Z całą pewnością ciągły charakter ma dostawa mediów. Charakter taki mają także np. usługi najmu, stałej obsługi prawnej ochrony osób i mienia. W literaturze wskazuje się również, że charakter ciągły mają też dostawy towarów, tj. np. codzienna dostawa pieczywa realizowana na podstawie zamówienia obejmującego np. pół roku.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.),
  
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28.11.2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur … (Dz. U. nr 212, poz. 1337 ze zm.).

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa Nr 715 z dnia 2010-11-15

GOFIN podpowiada