Nowe prawo 2013: Kolejne zmiany do ustawy o VAT

Obecnie u małego podatnika, który wybrał rozliczanie podatku VAT metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Wynika to z art. 21 ust. 1 ustawy o VAT. Projekt zmian zakłada zniesienie 90-dniowego terminu, w przypadku gdy kontrahentem jest czynny podatnik VAT. Faktura, która nie zostanie uregulowana przez kontrahenta, nie będzie stanowiła dla niego podstawy do odliczenia podatku. Natomiast gdy kontrahentem będzie podmiot inny niż podatnik VAT czynny, planuje się wydłużenie terminu 90-dniowego do 180 dni.

Kasowa metoda dotyczyć będzie wyłącznie czynności wykonanych w okresie, w którym podatnik będzie stosować tę metodę.

Obowiązek podatkowy w metodzie kasowej będzie powstawał zasadniczo z dniem otrzymania zapłaty.

Proponuje się także zmienić brzmienie art. 86 ust. 16 ustawy o VAT, który będzie zakładać możliwość odliczenia VAT od dokonywanych na terytorium kraju przez małego podatnika zakupów w rozliczeniu za kwartał, w którym uregulowali całość lub część należności wynikającej z otrzymanej faktury, nie wcześniej jednak niż z dniem jej otrzymania. Korzystną dla podatników zmianą jest możliwość odliczenia VAT z faktury w części zapłaconej.

Ponadto zgodnie z nowym brzmieniem art. 86 ust. 18, który regulować będzie zasady odliczania podatku w sytuacji utraty przez podatnika możliwości korzystania z metody kasowej lub rezygnacji z niej, zamierza się dodatkowo wprowadzić możliwość odliczania podatku z faktur w części zapłaconych, a otrzymanych w okresie, kiedy podatnik stosował metodę kasową.

Zmiana zasad powstawania obowiązku podatkowego w przypadku czynności dokonywanych przez małych podatników wymaga wprowadzenia regulacji przejściowych. Jak z nich wynika, czynności dokonane przed dniem 1 stycznia 2013 r. mali podatnicy będą rozliczać na dotychczasowych zasadach. Nowe zasady obowiązywać będą dopiero w stosunku do czynności dokonywanych od 1 stycznia 2013 r. Ponadto wszystkie zawiadomienia o wyborze metody kasowej, złożone przed dniem 1 stycznia 2013 r., zachowają swoją moc, przy czym, jeżeli podatnik nie będzie chciał skorzystać z nowych zasad, może z tej metody zrezygnować od dnia 1 stycznia 2013 r., pod warunkiem, że zawiadomi o tym organ podatkowy do dnia 15 stycznia 2013 r. Także podatnicy, którzy dotychczas nie korzystali z kasowej metody, a będą chcieli ją wybrać od dnia 1 stycznia 2013 r., do tego dnia będą musieli złożyć zawiadomienie o wyborze tej metody.

Aby podatnik mógł dokonać odpowiedniej korekty podatku należnego z tytułu dostawy towarów czy usług, które nie zostały opłacone przez kontrahenta, musi upłynąć 180 dni od terminu płatności (oraz muszą być spełnione dodatkowe warunki). Tak wynika z art. 89a ustawy o VAT. Celem lepszego udostępnienia możliwości skorzystania przez podatnika (wierzyciela) z ulgi na złe długi, zaproponowano skrócenie terminu ze 180 dni na 150 dni.

Ponadto zaproponowano usunięcie z art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, jako zbędnych, dwóch warunków dokonania korekty:

a) obowiązku uprzedniego wykazania niezapłaconych wierzytelności w deklaracji jako obrotu opodatkowanego wraz z podatkiem należnym (dotychczasowy pkt 2),

b) niezbycia wierzytelności (dotychczasowy pkt 4).

Celem zabezpieczenia interesów budżetu państwa proponuje się wprowadzić dodatkowy warunek dokonania korekty. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której będzie dokonana korekta, dłużnik nie może pozostawać w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Jak zapewnia projektodawca, spełnienie tego warunku nie będzie szczególnie utrudnione z uwagi na możliwość natychmiastowego zweryfikowania tych warunków w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) udostępnionych w internecie w trybie on-line.

Zaproponowano też rezygnację z dotychczasowego warunku zawiadamiania dłużnika o zamiarze skorygowania VAT należnego, poprzez uchylenie art. 89a ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT oraz o zawiadomieniu o tym fakcie organu podatkowego, uchylając art. 89a ust. 6 ustawy. Tak więc po zmianach przepisów, aby skorzystać z ulgi na złe długi, nie będzie konieczne uzyskanie potwierdzenia odbioru przez dłużnika tych zawiadomień.

Jak wynika z nowego brzmienia art. 89a ust. 3 ustawy o VAT, korekta podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego będzie mogła nastąpić począwszy od okresu, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem, że do dnia złożenia deklaracji z tą korektą płatność nadal nie została dokonana. Przy czym podatnik (wierzyciel) nie będzie miał obowiązku, tylko prawo do dokonania takiej korekty i będzie mógł jej dokonać w terminie późniejszym niż wyżej wymieniony.

Wierzyciel nadal, tak jak obecnie, będzie miał obowiązek zawiadomić właściwy dla siebie urząd skarbowy o dokonanej korekcie wraz ze wskazaniem jej kwoty oraz danych dłużnika (art. 89a ust. 5 ustawy o VAT). Informacja ta będzie składana równocześnie z deklaracją podatkową, w której dokonuje się korekty. Minister Finansów ma określić urzędowy wzór takiego zawiadomienia.

W przypadku nieuregulowania przez dłużnika całości (lub części) należności wynikającej z faktury będzie on miał obowiązek skorygowania całości (lub części) uprzednio odliczonego z tego tytułu podatku naliczonego (art. 89b ust. 1 i 2 ustawy o VAT). Inaczej jak to jest obecnie proponuje się zobowiązać dłużnika do dokonania korekty niezależnie od tego, czy jego wierzyciel skorygował VAT należny, czy też nie. Ponadto korekta powinna być dokonana w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności danej faktury. Dłużnik nie będzie zobowiązany do dokonania korekty tylko wówczas, gdy ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu tego okresu rozliczeniowego (art. 89b ust. 1a).

Celem zmobilizowania dłużników do regulowania swoich zobowiązań oraz zabezpieczenia interesów budżetu państwa proponuje się nakładanie na dłużnika przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej sankcji (dodatkowego zobowiązania podatkowego) w sytuacji naruszenia przez niego obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego (art. 89b ust. 6 ustawy o VAT). Sankcja ta, w wysokości 30% kwoty podatku naliczonego podlegającego korekcie, nie będzie nakładana jedynie w przypadku osób fizycznych, które będą podlegać odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego.

Proponuje się zmienić brzmienie art. 99 ust. 7 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy zwolnieni z podatku VAT po otrzymaniu lub uregulowaniu należności będą odpowiednio obowiązani lub uprawnieni do dokonania korekty podatku w złożonej, wyłącznie na tę okoliczność, deklaracji podatkowej.

Dotychczasowe zasady korzystania z ulgi na złe długi będzie się stosować do wierzytelności, które powstały do końca roku 2012, z wyjątkiem sytuacji, gdy ich nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z nowym brzmieniem art. 89a ust. 1a już w 2013 r., tj. w tym roku upłynie 150. dzień od dnia upływu terminu ich płatności.

Projekt na dzień oddania gazety do druku został skierowany do pierwszego czytania.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 93 (925) z dnia 2012-11-19

GOFIN podpowiada