Obowiązek ujawnienia beneficjentów rzeczywistych polskich spółek wpłynie na ściągalność podatków?

Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jest właściwie konsekwencją nowych aktów prawa unijnego, a dokładniej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Przepisy unijne nałożyły na poszczególne ustawodawstwa krajowe obowiązek wdrożenia przepisów, które identyfikowałyby i ograniczałyby ryzyka dotyczące prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Dyrektywa ustanawia ramy prawne odnośnie do problemu gromadzenia środków pieniężnych lub mienia na cele terrorystyczne. Stwierdzono bowiem, że charakter zagrożeń i podatności związanych z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu zmienia się, a cała Unia Europejska powinna wypracować jednolity schemat działania, aby skutecznie walczyć z tymi zjawiskami. W pewnym zakresie bodźcem do stworzenia nowych przepisów była też rosnąca popularność walut wirtualnych. Ze względu na swą anonimowość pozwalają one na ich potencjalne wykorzystanie do celów przestępczych. Polska regulacja, która ma dopiero niecałe dwa lata, była zmieniana już dziesięciokrotnie. Jedna z ostatnich nowelizacji uregulowała utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, czyli systemu skupiającego informacje o beneficjentach rzeczywistych.

Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy przez osobę beneficjenta rzeczywistego rozumie się "osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna". Zatem co do zasady beneficjentem rzeczywistym spółki, "której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym", będzie osoba fizyczna, która jest "udziałowcem lub akcjonariuszem i przysługuje jej prawo własności, co najmniej 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej". Może być to również osoba fizyczna, która dysponuje "więcej, niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki". Po trzecie beneficjentem rzeczywistym może być "osoba fizyczna, która sprawuje kontrolę nad daną osobą prawną, której to przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji albo 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki". Po czwarte natomiast może to być "osoba fizyczna, która sprawuje kontrolę nad spółką ze względu na posiadanie w stosunku do niej uprawnień", jako podmiot dominujący. Z kolei, jeżeli tożsamość wyżej wymienionych osób fizycznych nie jest możliwa do ustalenia, za beneficjenta rzeczywistego należy uznać osobę fizyczną, która "zajmuje wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki".

W efekcie nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy Ministerstwo Finansów opracowało Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. System ten będzie gromadził i przetwarzał wszelkie informacje dotyczące beneficjentów rzeczywistych. Rejestr będzie miał jawny charakter, dzięki czemu każdy podmiot nieodpłatnie zweryfikuje, kto jest beneficjentem rzeczywistym określonej firmy. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych będzie dotyczył wszystkich spółek, a zatem jawnych, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnych, a od 1 marca 2020 r. również prostych spółek akcyjnych. Obowiązek zgłoszenia spółki do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych spoczywa na osobie, która jest uprawniona do reprezentowania danej spółki. Podmioty, które zostały wpisane do KRS przed dniem wejścia w życie przepisów o Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych, będą miały na to czas do 12 kwietnia 2020 r. Podmioty nowo utworzone będą musiały to natomiast zrobić w ciągu 7 dni od dnia rejestracji.

Ta swoista "autodenuncjacja" przedsiębiorcy będzie miała daleko idące skutki. Krajowa Administracja Skarbowa poprzez uzupełniony Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych będzie miała szeroki obraz wszelkich powiązań pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Publiczne udostępnienie tak istotnych dla działalności danego podmiotu danych przełoży się również na transparentność dokonywanych transakcji. Fiskus będzie mógł prześledzić określone przepływy finansowe. Dla wielu przedsiębiorców polska rezydencja podatkowa może zatem okazać się bardzo niewygodna i generująca wiele trudności.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Oczywiście sytuacja nie jest zupełnie patowa. Polskie prawo wciąż stwarza możliwości, aby w pewien sposób obronić się przed uznaniem za beneficjenta rzeczywistego. Możliwa jest przede wszystkim zmiana prywatnej rezydencji podatkowej. Wiele państw, w tym państw europejskich, oferuje bowiem swoim rezydentom bardzo atrakcyjne zasady opodatkowania poszczególnych dochodów. Zmiana rezydencji jest oczywiście złożonym i trudnym procesem, bo nie sprowadza się wyłącznie do zakupu określonej nieruchomości na terytorium innego państwa albo założenia konta w banku. Z pomocą kompetentnych doradców podatkowych zabieg ten jest jednak możliwy.

radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi