Odrzucenie kasacji tylko na piśmie

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wczoraj skargę konstytucyjną dotyczącą braku pisemnego uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej w postępowaniu cywilnym. Zdaniem skarżącej brak takiego uzasadnienia narusza konstytucyjne prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy. Na takie rozwiązanie pozwalał kwestionowany przepis kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym o przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania decyduje na posiedzeniu niejawnym sąd w składzie jednoosobowym. W praktyce SN odmawiał rozpoznania wielu spraw. Nie musiał również tłumaczyć, dlaczego nie przyjmuje sprawy do rozpoznania. Zdaniem Bartosza Frączyka z kancelarii Frączyk & Frączyk, takie rozwiązanie budziło istotne wątpliwości.

Zabrakło przejrzystości

- Odmowa przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania powoduje brak należytej przejrzystości działań sądu. Prowadzi również do arbitralności rozstrzygnięć - wyjaśnia Frączyk.

Wczoraj argumenty autora skargi konstytucyjnej podzielili sędziowie Trybunału Konstytucyjnego. Ich zdaniem, tworząc zaskarżony przepis, ustawodawca przekroczył granice proporcjonalności.

Trudności interpretacyjne

- Przepis pozwalający na odmowę przyjęcia kasacji bez uzasadnienia takiej decyzji powoduje, że skarżący nie ma możliwości dowiedzenia się, w jaki sposób sąd interpretuje przesłanki uzasadniające przyjęcie kasacji i jak w związku z tym kształtuje się praktyka kasacyjna Sądu Najwyższego w tym zakresie. Prowadzi to do niebezpieczeństwa dekoncentracji praktyki orzeczniczej, co może pogłębiać dezorientację co do wymogów, jakie ma spełniać kasacja - wyjaśniał Wojciech Hermeliński, sędzia sprawozdawca.

Zdaniem Zbigniewa Kruczkowskiego, radcy prawnego z Kancelarii Linklaters, wyrok Trybunału Konstytucyjnego przyczyni się do kształtowania praktyki sądowej i zwiększy stopień zaufania do orzecznictwa SN jako organu państwowego poprzez wyeliminowanie zarzutów arbitralności i uznaniowości orzeczeń wydawanych w ramach przedsądu.

- Obecnie strony mogą się jedynie domyślać uzasadnienia odmowy, a brak możliwości poznania szczegółowych argumentów Sądu Najwyższego stwarza niepotrzebne pole do krytycznych uwag i podejrzeń, zwłaszcza że niekiedy rozróżnienie pomiędzy powodami oddalenia skargi kasacyjnej a nieprzyjęciem jej do rozpoznania nie jest do końca wyraziste - wyjaśnia Zbigniew Kruczkowski.

Jak podkreślał Wojciech Hermeliński, niekonstytucyjny przepis uniemożliwiał także stronom jakąkolwiek kontrolę poczynań reprezentujących ich pełnomocników.

Zdaniem Bartosza Grohmana z kancelarii White & Case dzięki takiemu rozstrzygnięciu pełnomocnik strony nie będzie musiał już wyręczać sądu i tłumaczyć swojemu klientowi podstawy braku przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Mecenas Grohman równocześnie dodaje, że teraz instytucja przedsądu będzie podlegała kontroli.

- W przypadku odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania będziemy znali przyczyny takiej decyzji. Dodatkowo będzie mniej pochopnych decyzji przy odrzucaniu danej skargi - podsumowuje mecenas Grohman.

Niekoniecznie uzasadnienie

Stwierdzając niezgodność przepisu poddanego kontroli, Trybunał Konstytucyjny nie przesądza metod, jakimi ustawodawca powinien się posłużyć dla zapewnienia przejrzystości informacyjnej przy ocenie zasadności przyjmowania skarg kasacyjnych do rozpoznania w ramach przedsądu. Z orzeczenia Trybunału nie wynika w szczególności obowiązek uzasadniania wydawanych w tej mierze postanowień odmownych. Konstruując na nowo instytucję przedsądu, ustawodawca może zatem zrezygnować z wymogu uzasadniania postanowień wydawanych w tym postępowaniu, przewidując inne gwarancje obowiązku informacyjnego.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Sygn. akt SK 68/06

WARUNKI ROZPOZNANIA SKARGI KASACYJNEJ

Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:

w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania, skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Łukasz Sobiech