Odszkodowanie nie jest kosztem

Takie stanowisko w przedmiotowej sprawie zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. Organ podatkowy w wydanym postanowieniu wskazał, iż konstrukcja kosztów uzyskania przychodów, określona w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oparta jest na swoistej klauzuli generalnej, która stanowi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów oraz koszty funkcjonowania osoby prawnej, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kosztów. Wykładnia gramatyczna użytego przez ustawodawcę zwrotu "wszelkie koszty ponoszone w celu osiągnięcia przychodów" oznacza, że podatnik ma możliwość odliczenia do celów podatkowych wszelkich kosztów, pod tym jednak warunkiem, że ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Zatem, aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesiony wydatek ma wpływ lub może mieć wpływ na powstanie czy też zwiększenie przychodu.

Z grupy kosztów uzyskania przychodów ustawodawca wyłączył wydatki mające charakter kar i sankcji, niemniej jednak wyłączenie to - jak wskazuje organ podatkowy - ogranicza się do ściśle wymienionych w nim przypadków. Przepis ten stanowi bowiem, iż nie uważa się za koszty kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. W opinii Izby mimo, iż przepis ten nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, to nie oznacza to jednak, że wydatek w postaci odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu przez najemcę jest kosztem uzyskania przychodu.

Izba stanęła na stanowisku, iż wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu nie miało na celu uzyskania przychodu (źródło przychodu w postaci danego punktu handlowego zostało zlikwidowane), a jedynie zapobieżenie dalszym stratom. W obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy i ponieść z tego tytułu wydatki, aby zapobiec staracie mogącej wyniknąć z jej wykonywania, nie mniej jednak jest to kwestia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, którego negatywnych konsekwencji finansowych nie można przenosić na zmniejszenie obciążeń podatkowych. Zatem uznanie za koszt uzyskania przychodów odszkodowania poniesionego w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy najmu przez najemcę, dokonanego w celu zapobieżenia stracie, a więc nie mającego na celu uzyskania przychodu byłoby sprzeczne z regulacjami wynikającymi z przepisów ustawy.