Podatkowy podział firmy
Przedsiębiorcy z różnych powodów dokonują podziału i wyodrębnienia części swojej działalności, tworząc nowe podmioty. W przypadku przedsiębiorstw energetycznych wydzielenie działalności przesyłowej jest obowiązkiem wynikającym z prawa wspólnotowego. Jak taki podział rozliczany jest pod kątem podatku dochodowego, a jak pod kątem VAT?
Ustawodawca traktuje podział neutralnie na gruncie CIT, przewiduje także wyraźnie sukcesję podatkową, natomiast przepisy ustawy o VAT były w tym zakresie różnorodnie interpretowane przez organy podatkowe. W większości jednak interpretacja była niekorzystna dla podatników, tzn. uznawano, że podział przez wydzielenie podlega opodatkowaniu VAT jako nieodpłatne przekazanie towarów. Artykuł 6 pkt 1 ustawy o VAT wprawdzie wyłącza spod opodatkowania zbycie przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans, ale organy podatkowe uznawały, że przepis ten dotyczy wyłącznie całości przedsiębiorstwa albo jego części, ale jedynie w formie zakładu samodzielnie sporządzającego bilans. Wykluczały natomiast spod zakresu tego przepisu zorganizowane części przedsiębiorstwa, nawet jeśli te mogłyby działać jako samodzielne przedsiębiorstwo.
Polski przepis implementuje postanowienia dyrektyw wspólnotowych, które dają państwom członkowskim możliwość wyboru, czy wyłączą spod opodatkowania przekazanie całości lub części majątku spółki. Nie dają one jednak możliwości określenia przez państwo zakresu wyłączenia spod opodatkowania. Potwierdził to jednoznacznie ETS w orzeczeniu w sprawie Zita Modes (C-497/01), gdzie stwierdził, że państwo wybierając zwolnieniem, musi tę zasadę stosować wobec każdego przeniesienia całości lub niezależnej części przedsiębiorstwa, w tym jego składników materialnych i niematerialnych, które posiadają zdolność do samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej.
Organy podatkowe ignorowały jednak zarówno to orzeczenie, jak i podstawowe zasady dotyczące obowiązku prowspólnotowej interpretacji polskiej ustawy. Tak było w sprawie o sygnaturze lll SA/Wa 934/07, która znalazła rozstrzygnięcie w wyroku WSA w Warszawie z 7 lutego 2008 r. Sąd uznał w tej sprawie, że prawo polskie należy interpretować w zgodzie z dyrektywą, a w tym przypadku można to zrobić za pomocą instytucji prawa polskiego, czyli definicji przedsiębiorstwa zawartej w kodeksie cywilnym. W sytuacji gdy wydzielana część przedsiębiorstwa może samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą, spełnia warunki tej definicji. Jej wydzielenie podlega wyłączeniu spod opodatkowania. W konsekwencji sąd uchylił interpretację przepisów prawa podatkowego niekorzystną dla podatnika.
Agnieszka Tałasiewicz
