Polska w czołówce przedsiębiorczych krajów

Według szacunków Komisji Europejskiej, na koniec 2013 r. w Polsce działało 1,54 mln małych i średnich firm zatrudniających maksymalnie 9 osób. Zajmowaliśmy pod tym względem piąte miejsce w Unii Europejskiej (w zestawieniu uwzględniono też Norwegię). Lider tabeli - Włochy - miał ponad dwa razy więcej tak zdefiniowanych małych firm niż my (prawie 3,6 mln). Ale w sumie powyżej miliona przedsiębiorstw zatrudniających nie więcej niż 9 osób, poza Polską i wyprzedzającą nas w klasyfikacji czwórką państw, miała jeszcze tylko Wielka Brytania. Średnia dla 29 państw ujętych w zestawieniu wyniosła 693 tysiące. Co ciekawe, w gronie państw o najmniejszej liczbie małych firm (poniżej 100 tys. ) znalazły się europejskiej raje podatkowe - Cypr i Luksemburg. Mniej niż 100 tys. firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób miały też Łotwa, Estonia i Malta.

Według KE, w 2014 roku netto, czyli uwzględniając biznesy likwidowane, przybyło nam 63,3 tys. MŚP zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Znaleźliśmy się pod tym względem - analogicznie, jak w zestawieniu całkowitej liczby takich firm - na czwartym miejscu, po Włochach, Francuzach i Niemcach.

Gorzej prezentuje się pozycja Polski na tle Europy jeśli liczbę MŚP odniesiemy do liczby mieszkańców. W takim zestawieniu plasujemy się w połowie stawki, dokładnie na miejscu 14. Na 1000 mieszkańców przypada u nas 40 firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Odpowiada to mniej więcej średniej dla UE (44/1000). Liderem tabeli są Czechy - choć mają tylko 915 tys. małych firm, to przy 10,5 mln ludności, na 1000 mieszkańców przypada tam 87 MŚP zatrudniających maksymalnie 9 osób. Bardzo dobry wynik (ok. 80 małych firm na 1000 mieszkańców) mają jeszcze Portugalia, Słowacja i Szwecja. Co ciekawe, wśród krajów o najmniejszym nasyceniu drobnym biznesem znalazły się Niemcy i Wielka Brytania, znajdujące się w czołówce tabeli prezentującej całkowitą liczbę firm. Zdecydowanie najmniej małych przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców ma Grecja (tylko 12).

Choć dane przedstawione przez KE pozwalają nam ocenić poziom przedsiębiorczości Polaków na tle Europy, to sama liczba małych firm ujętych w zestawieniu istotnie różni się od statystyk dotyczących liczby takich firm udostępnianych np. GUS. Trzeba przy tym zaznaczyć, że szacowanie tej liczby generalnie jest zadaniem karkołomnym, bo różne źródła, nawet w obrębie samego GUS, podają różne dane. Najbliższy zestawieniu udostępnionemu przez KE wydaje się raport "Działalność gospodarcza firm o liczbie pracujących do 9 osób w 2012 roku", publikowany przez GUS (nie ma jeszcze danych za 2013 r.). Według tego raportu w 2012 r. działało w Polsce 1,78 mln tak zdefiniowanych małych firm. Dodajmy, że liczba ta jest estymowana na podstawie formularza SP-3 wysyłanego przez GUS do wybranej grupy przedsiębiorców.

Znacznie świeższe, ale też zupełnie inne dane, można znaleźć w kolejnym źródle udostępnianym przez GUS - liczbie podmiotów w rejestrze REGON. Według tych danych, pod koniec lutego jednoosobową działalność gospodarczą prowadziło w Polsce 2,96 mln osób. Firmy jednoosobowe możemy uznać w przybliżeniu za mały, a nawet mikrobiznes, choć w tych statystykach nie ma mowy o wielkości zatrudnienia. Z danych Idea Banku wynika jednak, że większość tego typu podmiotów zatrudnia nie więcej niż 10 osób. W lutym liczba osób ujętych w rejestrze REGON zwiększyła się o 3,3 tys., a w ciągu roku urosła o 48,4 tys. Wygląda na to, że lutowy wzrost przerwał cykliczny okres ubytku jednoosobowych firm, z jakim mamy zawsze do czynienia na przełomie roku, choć sama liczba osób prowadzących jednoosobową działalność wciąż jest minimalnie niższa niż w listopadzie 2013 r.

Warto przy tym zaznaczyć, że w liczbie 2,96 mln ujęci są wszyscy mieszkańcy prowadzący jednoosobową firmę. Aby na jej podstawie oszacować liczbę istniejących małych firm (rozumianych jako pewne przedsięwzięcie biznesowe, a nie numer REGON) trzeba pomniejszyć ją o przedsięwzięcia rodzinne oraz spółki osobowe. Małżonkowie, którzy razem prowadzą biznes, nawet jeżeli oboje zarejestrowani są jako przedsiębiorcy, de facto tworzą jedną firmę, a nie dwie. Ile jest takich podmiotów? Niestety nie wiadomo.

Niestety nie wiadomo też dokładnie, ile jest działalności zawieszonych, a je też trzeba wyeliminować, zwłaszcza jeżeli chcemy ustalić, ile małych firm aktywnie działa, a nie istnieje tylko na papierze. Na podstawie danych udostępnianych przez CEIDG można co prawda określić ile firm (a dokładnie działalności gospodarczych) zostało zawieszonych w danym okresie, nie wiadomo jednak ile w sumie podmiotów ma status "zawieszonych". Działalność gospodarczą można zawiesić w skrajnym przypadku na pięć lat (i nie płacić wtedy ZUS), ale jeżeli po tym okresie nie zostanie ona wznowiona, teoretycznie powinna zniknąć z rejestru.

W lutym zarejestrowanych zostało w Polsce 20,4 tys. nowych firm jednoosobowych. Nie jest to zbyt dobry wynik - więcej osób zarejestrowało jednoosobową działalność zarówno w styczniu br., jak i w lutym 2013 r. (spadek odpowiednio o 22 proc. i 13 proc.). Lutowa liczba nowo zarejestrowanych osób jest też wyraźnie mniejsza od średniej z ostatnich 12 miesięcy, która wynosi 24,7 tys. W efekcie suma jednoosobowych firm zarejestrowanych w ciągu minionych 12 miesięcy spadła do 296 tys. W drugiej połowie ub.r. suma ta przekraczała 300 tysięcy. Jest bardzo prawdopodobne, że nasilenie zjawiska tworzenia nowych firm jednoosobowych, które miało miejsce w II i III kw. ub.r., było spowodowane spowolnieniem gospodarki (wzrost bezrobocia, wiele osób zagrożonych utratą pracy, poszukiwanie dodatkowego źródła dochodów).

Lepiej prezentuje się zestawienie osób wykreślonych w lutym z rejestru. Takich osób było 17 tysięcy, o 42 proc. mniej niż w styczniu i o 14 proc. mniej niż w lutym ub.r. Widać też, że maleje średnia liczba zamykanych co miesiąc firm. GUS nie podaje charakterystyki zamykanych firm, ale z doświadczeń zarządzających Inkubatorem Przedsiębiorczości Idea banku wynika, że najwięcej firm upada w pierwszym roku działalności.

Katarzyna Siwek