Według szacunków Komisji Europejskiej, na koniec 2013 r. w Polsce działało 1,54 mln małych i średnich firm zatrudniających maksymalnie 9 osób. Zajmowaliśmy pod tym względem piąte miejsce w Unii Europejskiej (w zestawieniu uwzględniono też Norwegię). Lider tabeli - Włochy - miał ponad dwa razy więcej tak zdefiniowanych małych firm niż my (prawie 3,6 mln). Ale w sumie powyżej miliona przedsiębiorstw zatrudniających nie więcej niż 9 osób, poza Polską i wyprzedzającą nas w klasyfikacji czwórką państw, miała jeszcze tylko Wielka Brytania. Średnia dla 29 państw ujętych w zestawieniu wyniosła 693 tysiące. Co ciekawe, w gronie państw o najmniejszej liczbie małych firm (poniżej 100 tys. ) znalazły się europejskiej raje podatkowe - Cypr i Luksemburg. Mniej niż 100 tys. firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób miały też Łotwa, Estonia i Malta.
Według KE, w 2014 roku netto, czyli uwzględniając biznesy likwidowane, przybyło nam 63,3 tys. MŚP zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Znaleźliśmy się pod tym względem - analogicznie, jak w zestawieniu całkowitej liczby takich firm - na czwartym miejscu, po Włochach, Francuzach i Niemcach.
40 małych firm na 1000 mieszkańców
Gorzej prezentuje się pozycja Polski na tle Europy jeśli liczbę MŚP odniesiemy do liczby mieszkańców. W takim zestawieniu plasujemy się w połowie stawki, dokładnie na miejscu 14. Na 1000 mieszkańców przypada u nas 40 firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Odpowiada to mniej więcej średniej dla UE (44/1000). Liderem tabeli są Czechy - choć mają tylko 915 tys. małych firm, to przy 10,5 mln ludności, na 1000 mieszkańców przypada tam 87 MŚP zatrudniających maksymalnie 9 osób. Bardzo dobry wynik (ok. 80 małych firm na 1000 mieszkańców) mają jeszcze Portugalia, Słowacja i Szwecja. Co ciekawe, wśród krajów o najmniejszym nasyceniu drobnym biznesem znalazły się Niemcy i Wielka Brytania, znajdujące się w czołówce tabeli prezentującej całkowitą liczbę firm. Zdecydowanie najmniej małych przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców ma Grecja (tylko 12).
Więcej małego biznesu w Polsce
Choć dane przedstawione przez KE pozwalają nam ocenić poziom przedsiębiorczości Polaków na tle Europy, to sama liczba małych firm ujętych w zestawieniu istotnie różni się od statystyk dotyczących liczby takich firm udostępnianych np. GUS. Trzeba przy tym zaznaczyć, że szacowanie tej liczby generalnie jest zadaniem karkołomnym, bo różne źródła, nawet w obrębie samego GUS, podają różne dane. Najbliższy zestawieniu udostępnionemu przez KE wydaje się raport "Działalność gospodarcza firm o liczbie pracujących do 9 osób w 2012 roku", publikowany przez GUS (nie ma jeszcze danych za 2013 r.). Według tego raportu w 2012 r. działało w Polsce 1,78 mln tak zdefiniowanych małych firm. Dodajmy, że liczba ta jest estymowana na podstawie formularza SP-3 wysyłanego przez GUS do wybranej grupy przedsiębiorców.
Prawie 3 mln osób prowadzi działalność jednoosobową (na papierze)
Znacznie świeższe, ale też zupełnie inne dane, można znaleźć w kolejnym źródle udostępnianym przez GUS - liczbie podmiotów w rejestrze REGON. Według tych danych, pod koniec lutego jednoosobową działalność gospodarczą prowadziło w Polsce 2,96 mln osób. Firmy jednoosobowe możemy uznać w przybliżeniu za mały, a nawet mikrobiznes, choć w tych statystykach nie ma mowy o wielkości zatrudnienia. Z danych Idea Banku wynika jednak, że większość tego typu podmiotów zatrudnia nie więcej niż 10 osób. W lutym liczba osób ujętych w rejestrze REGON zwiększyła się o 3,3 tys., a w ciągu roku urosła o 48,4 tys. Wygląda na to, że lutowy wzrost przerwał cykliczny okres ubytku jednoosobowych firm, z jakim mamy zawsze do czynienia na przełomie roku, choć sama liczba osób prowadzących jednoosobową działalność wciąż jest minimalnie niższa niż w listopadzie 2013 r.
Warto przy tym zaznaczyć, że w liczbie 2,96 mln ujęci są wszyscy mieszkańcy prowadzący jednoosobową firmę. Aby na jej podstawie oszacować liczbę istniejących małych firm (rozumianych jako pewne przedsięwzięcie biznesowe, a nie numer REGON) trzeba pomniejszyć ją o przedsięwzięcia rodzinne oraz spółki osobowe. Małżonkowie, którzy razem prowadzą biznes, nawet jeżeli oboje zarejestrowani są jako przedsiębiorcy, de facto tworzą jedną firmę, a nie dwie. Ile jest takich podmiotów? Niestety nie wiadomo.
Część firm jest zawieszonych
Niestety nie wiadomo też dokładnie, ile jest działalności zawieszonych, a je też trzeba wyeliminować, zwłaszcza jeżeli chcemy ustalić, ile małych firm aktywnie działa, a nie istnieje tylko na papierze. Na podstawie danych udostępnianych przez CEIDG można co prawda określić ile firm (a dokładnie działalności gospodarczych) zostało zawieszonych w danym okresie, nie wiadomo jednak ile w sumie podmiotów ma status "zawieszonych". Działalność gospodarczą można zawiesić w skrajnym przypadku na pięć lat (i nie płacić wtedy ZUS), ale jeżeli po tym okresie nie zostanie ona wznowiona, teoretycznie powinna zniknąć z rejestru.
Mniej nowych biznesów
W lutym zarejestrowanych zostało w Polsce 20,4 tys. nowych firm jednoosobowych. Nie jest to zbyt dobry wynik - więcej osób zarejestrowało jednoosobową działalność zarówno w styczniu br., jak i w lutym 2013 r. (spadek odpowiednio o 22 proc. i 13 proc.). Lutowa liczba nowo zarejestrowanych osób jest też wyraźnie mniejsza od średniej z ostatnich 12 miesięcy, która wynosi 24,7 tys. W efekcie suma jednoosobowych firm zarejestrowanych w ciągu minionych 12 miesięcy spadła do 296 tys. W drugiej połowie ub.r. suma ta przekraczała 300 tysięcy. Jest bardzo prawdopodobne, że nasilenie zjawiska tworzenia nowych firm jednoosobowych, które miało miejsce w II i III kw. ub.r., było spowodowane spowolnieniem gospodarki (wzrost bezrobocia, wiele osób zagrożonych utratą pracy, poszukiwanie dodatkowego źródła dochodów).
Lepiej prezentuje się zestawienie osób wykreślonych w lutym z rejestru. Takich osób było 17 tysięcy, o 42 proc. mniej niż w styczniu i o 14 proc. mniej niż w lutym ub.r. Widać też, że maleje średnia liczba zamykanych co miesiąc firm. GUS nie podaje charakterystyki zamykanych firm, ale z doświadczeń zarządzających Inkubatorem Przedsiębiorczości Idea banku wynika, że najwięcej firm upada w pierwszym roku działalności.
Katarzyna Siwek
