Proste zasady wsparcia
Według badań statystycznych poziom wykorzystania dotacji unijnych przez polskie organizacje pozarządowe jest zatrważająco niski.
Wpływ na tę sytuację ma często brak środków finansowych na prefinansowanie projektów oraz skomplikowane procedury. Większości organizacji pozarządowych trudno jest konkurować o dotacje z przedsiębiorstwami, samorządami czy firmami szkoleniowymi ze względu na specyficzny charakter działalności.
Stąd duże zainteresowanie sektora pozarządowego uruchomionym przed kilkoma miesiącami, w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego EOG, Funduszem dla Organizacji Pozarządowych (FOP).
Celem Funduszu jest promocja działań prowadzących do zmniejszenia dysproporcji społecznych i ekonomicznych oraz tworzenie partnerstw ułatwiających realizację działań pożytku publicznego. Podstawowym założeniem jest dofinansowanie projektów "miękkich" (nieinwestycyjnych) wspierających statutową działalność wnioskodawców. Stworzono także w ramach projektów "mikro" możliwość dofinansowania rozwoju młodych organizacji, które w momencie składania wniosków są zarejestrowane krócej niż 12 miesięcy. Środki pomocowe w wysokości 37,8 mln euro zostały podzielone pomiędzy trzy komponenty: I. Demokracja i społeczeństwo obywatelskie; II. Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój, III. Równe szanse i integracja społeczna.
Obsługą komponentu I zajmuje się Fundusz Współpracy, pozostałe dwa obsługuje Ecorys Polska. Należy o tym pamiętać przed rozpoczęciem prac nad wnioskiem, ponieważ każdy z operatorów przygotował własne wytyczne. FOP wprowadza wiele ułatwień mających na celu wyeliminowanie podstawowych ograniczeń, na które wcześniej zwracali uwagę przedstawiciele organizacji pozarządowych. Najważniejsze z nich dotyczą kwestii finansowych. Wnioskodawcy mogą się starać o dotacje w wysokości od 5 do 250 tys euro. Przyjęte progi otworzyły możliwość starania się o środki na realizację małych i średnich projektów. Nie kwalifikowały się one do wsparcia w ramach wcześniejszych konkursów w ramach Mechanizmów Finansowych, w których minimalna dotacja ustalona została na poziomie 250 tys. euro.
Kolejnym ukłonem w stronę wnioskodawców jest określenie maksymalnej wartości dotacji na poziomie 90 proc. kosztów kwalifikowanych projektu. Tym samym minimalny udział własny wnioskodawcy wynosi 10 proc., które można wnieść do projektu w formie finansowej lub finansowo-rzeczowej. Wzorem projektów przedakcesyjnych wnioskodawcy otrzymują zaliczkę na realizację projektu. Nie są więc zmuszeni do angażowania znacznych środków własnych i długiego oczekiwania na ich refundację. Rozwiązanie to jest szczególnie ważne dla mniejszych organizacji, dla których realizacja działań w oparciu o refundację poniesionych kosztów może oznaczać utratę płynności finansowej.
Wnioskodawcy FOP zostali także zwolnieni z obowiązku stosowania procedury zamówień publicznych. Wyjątkiem są beneficjenci ustawowo zobowiązani do stosowania ustawy zgodnie z art. 3 ust 1 pkt 1-5 oraz pkt 7 ustawy Prawo Zamówień Publicznych z dnia 29 stycznia 2004, z p. zm. Procedury zamówień publicznych nie trzeba stosować zarówno podczas realizacji inwestycyjnej części projektu, jak i przy wyborze partnerów.
Zasady tworzenia projektów i aplikowania o środki zostały uproszczone i dostosowane do potrzeb sektora. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać. Dotychczasowe nabory wniosków w ramach Funduszu cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem. W pierwszym konkursie ogłoszonym dla komponentu, ?Demokracja i społeczeństwo obywatelskie? złożono ponad 800 wniosków, z których dofinansowanie otrzymało blisko 90. Miejmy nadzieję, że w kolejnych konkursach, ogłaszanych sukcesywnie w latach 2007-2009, zainteresowanie Funduszem nie zmaleje. Da to szanse realizacji najciekawszych projektów pożytku publicznego.
Katarzyna Banasik-Sołgała
Autorka jest trenerem i doradcą w zakresie funduszy strukturalnych i Mechanizmów Finansowych, współpracownikiem Polskiego Stowarzyszenia Doradczego i Konsultingowego.
