Przedsiębiorco odpowiadasz za swoich pracowników
Od 28.11.2003 obowiązuje ustawa regulująca odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyn zabroniony dokonany przez osobę fizyczną - jest to novum w polskim prawie.
Konsekwencją tej regulacji jest możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej właściciela firmy za czyn zabroniony dokonany przez jego pracownika.
W rozumieniu ustawy podmiotem zbiorowym jest:
- osoba prawna,
- jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej,
- jednostki samorządu terytorialnego lub związki takich jednostek,
- spółki handlowe z udziałem skarbu państwa,
- spółki kapitałowe w organizacji,
- podmioty w stanie likwidacji,
- przedsiębiorcy nie będący osobami fizycznymi,
- zagraniczne jednostki organizacyjne.
Powyższe podmioty ponoszą odpowiedzialność - na mocy tej regulacji - gdy zachowanie osoby fizycznej związanej z tym podmiotem, przyniosło lub mogło jemu przynieść korzyść.
Warunkiem poniesienia odpowiedzialności jest popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego przez osoby fizyczne związane z podmiotem, na który ten akt rozciąga odpowiedzialność.
Przestępstwo to musi być stwierdzone: prawomocnym wyrokiem skazującym, nakazem karnym, prawomocnym orzeczeniem o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, prawomocnym orzeczeniem warunkowo umarzającym postępowanie lub prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu okoliczności wyłączających ściganie sprawcy.
Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego (np. firmy) uregulowana została tutaj bardzo szeroko. Podmiot zbiorowy podlega karze już w razie stwierdzenia braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej, o której mowa w pkt 2 lub 3 tej ustawy, lub co najmniej braku należytego nadzoru nad tą osobą lub kiedy organizacja działalności tego podmiotu nie zapewnia uniknięcia popełnienia czynu zabronionego a mogło je zapewnić zachowanie należytej ostrożności.
Katalog przestępstw, których popełnienie powoduje powstanie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, w konsekwencji czynów osoby fizycznej, to czyny, które można określić generalnie przestępstwami gospodarczymi i karnymi skarbowymi. Ich katalog jest określony w ustawie.
Konsekwencją powstania tej odpowiedzialności są kary, które sąd może orzeka wobec podmiotu zbiorowego. I mogą to być kary bardzo dolegliwe.
Kary podstawowe:
- kara pieniężna w wysokości 10% przychodu określonego w trybie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, osiągniętego w roku podatkowym poprzedzającym wydanie orzeczenia (jednak nie niższa niż 5 000 zł);
- jeśli przychód jest niższy niż 1 000 000 zł, kara pieniężna wyniesie 10% wydatków poniesionych w roku poprzedzającym wydanie orzeczenia (jednak nie niższa niż 5 000 zł);
- przepadek przedmiotów pochodzących chociażby pośrednio z czynu zabronionego lub które służyły lub były przeznaczone do popełnienia takiego czynu lub jej równowartości;
- przepadek korzyści majątkowej pochodzącej chociażby pośrednio z czynu zabronionego lub jej równowartości.
Obok kar podstawowych sąd może także orzec kary uboczne:
- zakaz promocji i reklamy prowadzonej działalności;
- zakaz korzystania z dotacji, subwencji i innych form wsparcia finansowego ze środków publicznych;
- zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych;
- zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne;
- zakaz prowadzenia działalności podstawowej lub ubocznej;
- podanie wyroku do publicznej wiadomości;
Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego, o której mowa w tym akcie nie wyłącza innych odpowiedzialności - odszkodowawczej, administracyjnej, etc.
Akt ten mający na celu powstrzymanie przedsiębiorców od podejmowania nielegalnych praktyk i działań przeciwko obrotowi gospodarczemu, podatkom, etc. jest dobrą inicjatywą, jednakże jej niedoskonałości w praktyce mogą uniemożliwić jej efektywne stosowanie, albo wyłączyć niektóre kategorie przedsiębiorców spod jego obowiązywania.
