Przeniesienie spółdzielczego prawa do lokalu

Powstaje jednak pytanie, jak należy traktować przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w świetle przepisów nowej ustawy. Brak jest bowiem w tym zakresie jednolitego stanowiska w doktrynie i orzecznictwie prawa podatkowego.

W piśmie Ministra Finansów z dnia 10 sierpnia 2005 r. numer PP5 ? 033139/247/2005/JB/PP ? 151 stwierdzono, iż przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest dostawą towaru, w związku z tym podlega ono opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zdaniem Ministra Finansów, na gruncie art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT, prawo spółdzielcze należy traktować jak prawo do rozporządzenia lokalem jak właściciel.

Z kolei w doktrynie zaprezentowane zostało odmienne stanowisko, uznające przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jako świadczenie usług, tj. każde świadczenie na rzecz osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej lub osoby fizycznej, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Pogląd prezentowany w doktrynie należy uznać za słuszny z wielu względów.

Przede wszystkim nie sposób w drodze wykładni literalnej art. 2 pkt 6 ustawy o VAT zakwalifikować spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jako towaru, o którym mowa w tym przepisie, a więc jako rzeczy ruchomej, jak również wszelkich postaci energii, budynku i budowli lub ich części, będących przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej oraz jako gruntu.

Należy też zwrócić uwagę, iż powołana ustawa odnosi się do pojęcia wartości niematerialnych i prawnych, którego jednak nie definiuje. Natomiast w rozumieniu przepisów ustaw o podatkach dochodowych spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu objęte zostało katalogiem wartości niematerialnych i prawnych. Dlatego też przyjmuje się, iż na użytek przepisu art. 8 ust. 1 pkt 1, należy odnieść się do definicji zawartych w ustawach o podatkach dochodowych. W ten sposób osiągnięty zostanie również postulat stosowania jednolitej wykładni prawa.

Ponadto nie jest trafnym stanowisko Ministra Finansów w zakresie, w jakim zrównuje on przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z ustanowieniem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowieniem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształceniem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowieniem na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesieniem na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego (art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT).

Ustanowienie prawa do lokalu jest czynnością prawną, której jedną ze stron musi być spółdzielnia, a ponadto prawo takie może być ustanowione jedynie na rzecz członka spółdzielni (art. 171 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Dla przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu udział spółdzielni, jako strony tej umowy nie jest konieczny. Również przekształcenia nie można traktować analogicznie do przeniesienia prawa. Przekształcenie związane jest bowiem ze zmianą treści prawa. Natomiast przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu implikuje jedynie zmianę podmiotu uprawnionego do korzystania z tego prawa, sama natomiast treść prawa pozostaje bez zmian. Ponadto w przypadku przekształcenia prawa, podobnie jak to ma miejsce przy jego ustanowieniu, stroną umowy musi być spółdzielnia.

Można więc przyjąć, iż ustawodawca z uwagi na istotną różnicę pomiędzy ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu, czy też przekształceniem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu a przeniesieniem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu świadomie nie ujął tego ostatniego w katalogu czynności stanowiących w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług dostawę towarów.

Z wyżej wskazanych względów należy uznać, iż przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT. Przeniesienie tego prawa winno zostać uznane za świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy.

Odnośnie wysokości stawki podatku właściwej dla przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wskazać należy, że co do zasady czynność ta opodatkowana jest stawką 22%. Wyjątek w tym zakresie zawiera przepis przejściowy art. 146 ust. 2 pkt 2 lit b ustawy o VAT, który przewiduje preferencyjną stawkę podatku w wysokości 7% dla obiektów budownictwa mieszkaniowego z wyłączeniem lokali użytkowych. Obniżona stawka podatku obowiązuje jednak tylko do dnia 31 grudnia 2007 r.