Ryczałt za jazdy lokalne dla pracownika objętego ustawą kominową

Przyznanie pracownikowi objętemu ustawą z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2013 r. poz. 254 ze zm.), tzw. ustawą kominową, świadczenia, o którym mowa w pytaniu, jest wątpliwe. Literalna interpretacja przepisów wskazanej ustawy oraz rozporządzenia wydanego na jej podstawie (o którym poniżej) przemawia za tym, że przyznanie pracownikowi ryczałtu za jazdy służbowe prywatnym samochodem jest niezgodne z ustawą kominową. Ustawa ta dotyczy m.in.:

• jednoosobowych spółek prawa handlowego utworzonych przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,
  
• spółek prawa handlowego, w których udział Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji.

Podmiotowo ustawa ta obejmuje natomiast m.in.:

• członków zarządów,
  
• członków rad nadzorczych i komisji rewizyjnych,
  
• głównych księgowych,
  
• kierowników jednostek organizacyjnych i ich zastępców (w szczególności dyrektorów, prezesów, tymczasowych kierowników, zarządców komisarycznych i osób zarządzających na podstawie umów cywilnoprawnych, a także zastępców dyrektorów i wiceprezesów)

zatrudnionych w podmiotach podległych ustawie kominowej. Zgodnie z art. 5 tej ustawy, osobom, do których ma ona zastosowanie, niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy lub rodzaju umowy cywilnoprawnej stanowiącej podstawę zatrudnienia, przysługuje wyłącznie wynagrodzenie miesięczne. Oprócz tego może im być również przyznana nagroda roczna oraz świadczenia dodatkowe. Świadczeniami dodatkowymi, o których mowa w art. 11 ustawy kominowej, są świadczenia z tytułu zatrudnienia, w tym: bytowe, socjalne, komunikacyjne oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe - inne bądź wyższe niż ustalone w regulaminach wynagradzania, układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach. Konkretyzacja zakresu i rodzaju tych świadczeń następuje w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania (Dz. U. nr 14, poz. 139). Na podstawie tego aktu wykonawczego, osobom objętym ustawą kominową mogą zostać przyznane następujące świadczenia dodatkowe:

• nagroda jubileuszowa,
  
• odprawa pieniężna w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
  
• zwrot częściowych kosztów użytkowania udostępnionego lokalu mieszkalnego, w tym mieszkania służbowego,
  
• świadczenia związane z korzystaniem z częściowo odpłatnych usług telekomunikacyjnych,
  
• świadczenia z tytułu dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, majątkowego oraz osobowego (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

Wskazany przepis nie zawiera sformułowań "w szczególności" lub "m.in.", które pozwalałyby uznać, że zawarte w przepisie wyliczenie ma charakter otwarty. Dlatego należy przyjąć, że katalog świadczeń dodatkowych ujętych w tej regulacji jest zamknięty, co oznacza, że można przyznać tylko takie świadczenia dodatkowe, które są w nim wymienione. Potwierdza ten pogląd wyrok Sądu Najwyższego z 26 lipca 2011 r., sygn. akt I PK 22/11, gdzie sąd orzekł, iż:

"Przyznanie członkom zarządu spółki przez radę nadzorczą dodatku za używanie samochodu służbowego narusza art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (…), co powoduje skutek, o którym mowa w art. 14 ust. 1 tej ustawy."

W kontekście omawianej sprawy można by wprawdzie argumentować, że ograniczenia wynikające z ustawy kominowej i omawianego rozporządzenia odnoszą się tylko do składników płacowych o charakterze wynagrodzeniowym, a więc takich, które są ekwiwalentem za wykonaną pracę. Co za tym idzie, nie jest zabronione przyznawanie osobom podlegającym ustawie kominowej świadczeń o charakterze bardziej socjalnym lub rekompensującym określone wydatki (jak np. zwrot kosztów jazd lokalnych w postaci ryczałtu). Przyjęcie takiej interpretacji prowadziłoby jednak do znacznego rozszerzenia zakresu świadczeń, które można przyznać osobom objętym ustawą kominową - co nie jest raczej zgodne z intencją wprowadzenia tej ustawy. Dlatego należy przychylić się do bardziej restrykcyjnego i ścisłego rozumienia ustawy kominowej, zgodnie z którym dopuszczalne jest przyznanie wyłącznie tych świadczeń, które są wymienione w ustawie i rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych.

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 6 z dnia 2015-02-20

GOFIN podpowiada