Sposoby podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Podstawowym aktem, który określa stosunki wewnętrzne spółki, jest umowa spółki. Dla umowy tego rodzaju umowy, ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000, Nr 94, poz. 1037) [dalej również "KSH"] przewiduje formę aktu notarialnego. Zgodnie z art. 2 KSH, do umowy spółki znajdują zastosowanie odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego. Jeśli chodzi o elementy obowiązkowe (tzw. essentialia negotii) umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to są to:

1) firma i siedziba spółki;

2) przedmiot działalności spółki;

3) wysokość kapitału zakładowego;

4) postanowienia dotyczące tego, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;

5) liczna i wartość nominalna udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;

6) czas trwania spółki, w przypadku jeśli wolą wspólników jest zawiązanie spółki na czas oznaczony

Ustawą z dnia 23 październik 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 217, poz. 1381), która weszła w życie w dniu 8 stycznia 2009 roku dokonano zmiany minimalnej wysokości kapitału zakładowego w ten sposób, że obniżono kwotę kapitału zakładowego z 50 000,00 złotych do 5 000,00 złotych.

W profesjonalnym obrocie gospodarczym bardzo często zdarza się tak, że w związku z rozwojem działalności przez spółkę, zachodzi konieczność jej dokapitalizowania. Tak samo często powstaje kwestia przystąpienia nowej osoby lub nowego podmiotu w charakterze wspólnika do spółki. Podwyższenie kapitału ma także wpływ na zwiększenie zdolności kredytowej. W takiej sytuacji, dotychczasowi wspólnicy staną przed koniecznością podwyższenia kapitału zakładowego. Istnieje kilka sposobów podwyższenia kapitału zakładowego. Dokonajmy ich analizy.

W literaturze przedmiotu, ten rodzaj podwyższenia kapitału zakładowego określa się mianem formalnego. Postanowienia odnośnie wysokości kapitału zakładowego są obowiązkowym elementem umowy spółki. W związku z tym, że przepisy Kodeksu cywilnego dla skuteczności zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymagają takiej samej formy jak dla jej zawarcia, zmiana musi nastąpić również w formie aktu notarialnego. Następnym wymogiem do wprowadzenia zmiany umowy spółki w zakresie podwyższenia kapitału zakładowego, jest zwołanie zgromadzenia wspólników. Zgodnie z art. 257 § 2 KSH, podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych.

Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego. Z uwagi na fakt, że podwyższenie kapitału zakładowego dochodzi do skutku jedynie wtedy, gdy zostanie ono zgłoszone do właściwego sądu rejestrowego. Wpis w rejestrze ma bowiem w tym przypadku charakter konstytutywny.

Należy zwrócić uwagę, że ten rodzaj podwyższenia kapitału zakładowego charakteryzuje się zarówno czasochłonnością, jak również relatywnie wysokimi kosztami. W praktyce powstaje bowiem konieczność poniesienia takich kosztów jak wynagrodzenie notariusza, koszt zwołania i odbycia zgromadzenia wspólników.

Innym i znacznie bardziej uproszczonym sposobem podwyższenia kapitału zakładowego jest podwyższenie bez zmiany umowy spółki. Ten sposób często określany jest "podwyższeniem papierowym" bądź uproszczonym. Jednak aby móc dokonać tego rodzaju podwyższenia, konieczne jest wprowadzenie odpowiednich postanowień do umowy spółki na etapie zawiązywania spółki. Zgodnie z art. 257 § 1 KSH, umowa spółki powinna określać w takim przypadku maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia. Tak jak w poprzednim rodzaju, podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych. Uproszczenie sprowadza się do tego, że nie ma konieczności angażowania notariusza.

Zgodnie z art. 258. § 1 KSH, jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiąca od dnia wezwania do jego wykonania. Wezwania te zarząd przesyła wspólnikom jednocześnie. Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego. Jeśli chodzi o objęcie udziałów przez dotychczasowych wspólników, przy podwyższeniu kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki istnieje jeszcze jedna korzyść. Mianowicie, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają jedynie formy pisemnej pod rygorem nieważności, a nie aktu notarialnego.

Kończąc, należy zwrócić uwagę na art. 16 KSH, zgodnie z którym rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne.

Piotr Rożański, aplikant radcowski,

Łukasz Bernatowicz, radca prawny,

Kancelaria BKM