Umowa spółki cichej nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych

Przepis ten stanowi, że podatkowi temu podlegają między innymi umowy spółki (akty założycielskie) oraz zmiany tych umów, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania. Ponadto ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Artykuł 1a pkt 1 PCC stanowi, iż użyte w ustawie określenie spółka osobowa oznacza spółkę cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytową - akcyjną, za spółkę kapitałową uważa się natomiast spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską (art. 1a pkt 2).

W interpretacji z dnia 8 kwietnia 2010 r. (sygn. IPPB2/436-11/10-4/MZ) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wyraził swoje stanowisko w kwestii konieczności opodatkowania zawiązania tak zwanej spółki cichej. Istotą spółki cichej jest wniesienie przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (niekiedy w postaci własnej pracy) na rzecz wspólnika jawnego, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu, które nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty pomiędzy wspólnikami - ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach z działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego (na zasadach określonych w umowie spółki), nie ujawnia się jednak na zewnątrz i nie ma praw do majątku spółki. Wspólnik cichy nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

Organ podatkowy zwrócił uwagę, że spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami kodeksu handlowego z 1934 r., a jej byt prawny zakończył się z dniem 1 stycznia 1965 r. Brak uregulowania spółki cichej w obecnie obowiązujących przepisach nie oznacza jednak niedopuszczalności ukształtowania działalności w ten właśnie sposób. Zasada swobody umów, wyrażona w art. 353? Kodeksu cywilnego pozwala bowiem na takie kształtowanie przez strony łączącego je stosunku prawnego, które dostosuje go do ich indywidualnych potrzeb, o ile tylko treść lub cel stosunku nie sprzeciwią się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W rezultacie dopuszczalne jest zawarcie spółki cichej funkcjonującej jako umowa nienazwana. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie umowa spółki cichej, będąca w świetle przepisów kodeksu cywilnego umową nienazwaną, nie została wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, dlatego nie podlega temu podatkowi. Nie można jej także uznać za umowę spółki cywilnej, określoną w art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wyklucza to między innymi odmienny sposób uregulowania odpowiedzialności za zobowiązania w tych dwóch formach działalności. Immanentną cechą spółki cywilnej, która nie może zostać wyłączona mocą umowy stron, jest bowiem odpowiedzialność wszystkich wspólników za zobowiązania zaciągnięte w imieniu spółki przez któregokolwiek ze wspólników, zaś w przypadku spółki cichej wspólnik cichy nigdy nie odpowiada za zobowiązania drugiego wspólnika.

Ponieważ w zamkniętym katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie wymieniono spółki cichej, a ponadto nie można objąć jej opodatkowaniem uznając, że treścią odpowiada którejkolwiek ze spółek wymienionych w art. 1 PCC, należy uznać, że ani jej zawarcie ani zmiana nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Justyna Zając-Wysocka

Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

_{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}