Upadłość osoby fizycznej

Zaplanowana regulacja ma spełniać dwie podstawowe funkcje. Z jednej strony umożliwić ma rozwiązanie problemu niewypłacalności, z którym samodzielnie dłużnik nie może sobie poradzić pomimo udokumentowanego odpowiedzialnego podejścia do zaciągania zobowiązań jak i podejmowanych przez dłużnika prób ułożenia się z wierzycielami, z drugiej strony zapewnić ma wierzycielom borykającym się z problemem egzekucji od osób fizycznych przeprowadzenie tej likwidacji w sprawdzonych i wypróbowanych ramach postępowania upadłościowego. Konstrukcję oddłużenia oparto o instytucje sądowych warunków spłat. Sądowe warunki spłat są instytucją przewidzianą dla specjalnej uprzywilejowanej kategorii dłużników, którzy z jednej strony nie zawinili w powstaniu stanu niewypłacalności z drugiej zaś nie dopuścili się żadnych czynów, które czyniłyby ich niegodnymi tego przywileju ze społecznego punktu widzenia. W przypadku osób prawnych zakończenie postępowania upadłościowego kończy byt prawny upadłego chyba, że postępowanie kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone - w wypadku osób fizycznych może zakończyć się oddłużeniem, ale z dobrodziejstwa tego nie powinna korzystać każda osoba zadłużona ponad miarę, lecz tylko i wyłącznie taka, która popadła w niewypłacalność z powodów od niej niezależnych. Wyłącznie takie podejście może być uznane za społecznie uzasadnione i zaakceptowane przez zdecydowaną większość interesariuszy.

W postępowaniu upadłościowym osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami będą stosowane oba modele upadłości uregulowanej w Prawie upadłościowym: upadłość z możliwością zawarcia układu oraz upadłość w celu likwidacji majątku - w dwóch wariantach z możliwością ustalenia sądowych warunków spłaty lub bez takiej możliwości. Jednakże ze względu na przyjęte założenia ogólne - priorytet został ustalony dla upadłości z możliwością zawarcia układu. Regulacja powinna dokładnie określać przesłanki do zastosowania każdego z modeli, przy czym możliwość upadłości z likwidacją majątku powinna być ograniczona do sytuacji, w której występuje uzasadniona okolicznościami trwała utrata zdolności dłużnika do spłaty zobowiązań np.: podeszły wiek, utrata zdolności zarobkowania. Zasadą jest ogłaszanie upadłości z możliwością zawarcia układu i ewentualna zmiana modelu upadłości w trakcie postępowania w przypadku, gdy układ stanie się niemożliwy.

Nowelizacja ustawy wprowadza dokładny katalog wydarzeń wskutek, których upadłość zmierzająca do umorzenia części lub całości zobowiązań może pozostać ogłoszona w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny, gdy nie powiodła się próba porozumienia z wierzycielami i zawarcia układu, jednakże tylko wtedy gdy niewypłacalność dłużnika jest następstwem utraty lub trwałego obniżenia jego zdolności do spłaty zobowiązań. Może tak się stać w sytuacji długotrwałej choroby dłużnika lub członka jego najbliższej rodziny bądź np. trwałej utraty przez dłużnika zdolności do pracy. Jednocześnie należy podkreślić, iż upadłość z możliwością ustalenia sądowych warunków spłaty nie może zostać ogłoszona w stosunku do dłużnika, który np. został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, przestępstwo przeciwko mieniu, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub przestępstwo przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, bądź dopuścił do powstania swojego nadmiernego zadłużenia z zamiarem skorzystania z dobrodziejstwa oddłużenia w postępowaniu upadłościowym lub ze sposobu, w jaki zaciągał zobowiązania wynika, iż działała w sposób rażąco lekkomyślny. Prawo do skorzystania z możliwości ogłoszenia upadłości likwidacyjnej z możliwością ustalenia sądowych warunków spłaty, skutkującej wprawdzie nie bezwarunkowym, ale jednak umorzeniem zobowiązań osoby fizycznej nie będącej przedsiębiorcą, powinno przysługiwać jeden raz w życiu. Umorzenie zobowiązań niezaspokojonych w toku postępowania upadłościowego nie będzie następować z mocy prawa, lecz orzekać o nim będzie sąd.

Możliwość przeprowadzenia postępowania upadłościowego w sprawach osób fizycznych nie prowadzącyh działalnosci gospodarczej pozwoli dłużnikom, którzy popadli w stan niewypłacalności bez swojej winy, niejako zapracować na "rozpoczęcie życia na nowo". Powinno mieć również wpływ na zmniejszenie liczby beneficjentów różnego rodzaju środków pomocy społecznej. Zatem, w tym zakresie wydatki ze środków publicznych mogą ulec zmniejszeniu, a przynajmniej nie będą się powiększać. Ustawa będzie miała wpływ nie tylko na sytuację dłużnika. Będzie wpływała także na wierzycieli. Jednak celem ustawy jest przede wszystkim restrukturyzacja zadłużenia i umożliwienie rehabilitacji społecznej dłużnika. Zatem w większości wypadków wierzyciele zostaną w jakimś stopniu zaspokojeni.