VAT: Kiedy faktura bez odliczenia cz2

4. Wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż. 

Przepis ten okazał się być dużym problemem, ze względu na częste w praktyce powtórne dokumentowanie tych samych transakcji poprzez wystawienie faktury. W takiej sytuacji zachodzi obawa czy należy odliczyć podatek z obu faktur, z żadnej czy też tylko jednokrotnie.

Pojawiły się także w tej kwestii rozbieżności w orzecznictwie NSA, przykładowo Ośrodek Zamiejscowy NSA w Katowicach (wyrok NSA z dnia 19 marca 2001 r., sygn. akt I SA/Ka 2488/99) orzekł, iż w sytuacji, gdy w toku postępowania podatkowego zostanie ustalone, iż obok powielającej daną transakcję faktury istnieje faktura prawidłowa, to istnienie takiej faktury nie pozwala na pozbawienie podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. Natomiast ośrodek zamiejscowy NSA w Lublinie (wyrok z dnia 26 stycznia 2001 r., sygn. akt I SA/Lu 1176/99) stwierdził, iż w przypadku, gdy wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą sprzedaż towarów lub usług, żadna z tych faktur nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego.

Jednak ze względu na ostrożność podatkową podatnicy powinni przestrzegać zasady zgodnie, z którą jedna transakcja nie może być dokumentowana więcej niż jedną fakturą. Jeśli w pierwotnie wystawionej fakturze stwierdzono błędy, w celu ich skorygowania podatnicy powinni posługiwać się fakturami korygującymi. Jeżeli natomiast zostanie wystawiona druga faktura - należy ją anulować, zatrzymując zarówno oryginał jak i kopię.

5. Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane lub podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych czynności lub w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością. 

Przepis ma na celu wyeliminowanie sytuacji, w których dokumentowałoby niezgodne z rzeczywistością transakcje, co do ilości towaru czy kwot albo transakcji, które w ogóle nie miały miejsca (przez tzw. faktury puste).

W tym przypadku chodzi o rolę faktury jako środka do udokumentowania rzeczywiście dokonanych czynności. Co ważne taka wadliwość nie powoduje odrzucenia całej faktury jako środka stanowiącego podstawę do odliczenia podatku naliczonego, a jedynie tej części wykazanej kwoty, która jest niezgodna z rzeczywistością.

Ten zapis ma duże znaczenie praktyczne, ponieważ może zdarzyć się, iż faktura dokumentuje zakup określonej liczby towaru, a w rzeczywistości otrzymuje jego mniejszą część. W takiej sytuacji należy albo dokonać korekty faktury albo rozliczyć brakującą część w kolejnej dostawie.

Problemy pojawiają się w sytuacji, gdy między kontrahentami występuje pośrednik (np. przewoźnik). Mianowicie w przypadku ubytków w transporcie z winy przewoźnika, po stronie dostawcy nie ma podstaw do wystawienia korekty faktury.

W tej sytuacji zdaniem Ministerswa Finansów (pismo Ministerstwa Finansów z dnia 9 października 1995 roku, nr MWM/4648/95/AŚ), jeżeli dostawca wykazał należyta staranność w doborze przewoźnika, wysłał tyle towaru ile wynika z faktury, to wówczas nie ma możliwości wystawienia faktury korygującej przez dostawcę i wtedy nabywca towaru ma prawo do dokonania tylko częściowego odliczenia podatku naliczonego zawartego w tej fakturze. Oznacza to, że w sytuacji powierzenia przez dostawcę towaru przewoźnikowi i braku ryzyka dostawcy utraty towaru, istnieje możliwość częściowego odliczenia podatku naliczonego, zawartego w fakturze VAT. Kwotę częściowego odliczenia ustala się przy wykorzystaniu dokumentów określających zakres odpowiedzialności przewoźnika za utracony towar. To odszkodowanie określa się na podstawie wartości brutto towaru z uwzględnieniem podatku.

Należy jednak zauważyć, że interpretacja odniosła się tylko do przypadku, w którym dostawca nie ponosi ryzyka działań przewoźnika, dlatego w umowach zawsze warto rozstrzygnąć, kto ponosi ryzyko dostawy albo, do jakiego jej momentu.

Dawid Marek