Wpływ podwyżki pensji na podstawę zasiłku
Świadczenia chorobowe należne pracownikom z założenia mają zrekompensować utracone w okresie absencji chorobowej zarobki. Nie zawsze jednak tak jest w praktyce, zwłaszcza gdy w miesiącu powstania niezdolności do pracy ubezpieczony otrzymał podwyżkę pensji. Podstawę wymiaru zasiłku ustala się bowiem w oparciu o wynagrodzenie wypłacone za okres poprzedzający miesiąc zachorowania albo nabycia uprawnień do zasiłku opiekuńczego lub macierzyńskiego.
Podstawa wymiaru zasiłku
Miesięczna wysokość świadczeń chorobowych stanowi odpowiedni procent (np. 70%, 80% lub 100%) podstawy ich wymiaru. Tę natomiast dla pracownika z reguły oblicza się w oparciu o wynagrodzenie wypłacone mu za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, chyba że np. zachorowanie miało miejsce przed upływem tego okresu. Wówczas bowiem podstawę wymiaru zasiłku stanowi odpowiednio:
- przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia lub
- wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego.
Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków pracownika.
Natomiast podstawę wymiaru świadczenia za jeden dzień niezdolności do pracy oblicza się jako jedną trzydziestą część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
Stanowi o tym art. 36-37 i 47, z uwzględnieniem art. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.
Z minionego okresu
Wysokość należnego pracownikowi świadczenia chorobowego w głównej mierze uzależniona jest zatem od jego wynagrodzenia sprzed miesiąca powstania niezdolności do pracy.
Przy czym należy pamiętać, iż podstawę wymiaru świadczenia chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, zawartymi w komentarzu do ustawy zasiłkowej dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów sumuje się. Nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy.
Jeśli zatem pracownik otrzymał podwyżkę pensji w miesiącu zachorowania, nie zostanie ona uwzględniona przy naliczaniu wysokości należnego mu świadczenia chorobowego (przykład 1), chyba że związana jest ona ze:
- zmianą wymiaru czasu pracy - wówczas bowiem za sprawą art. 40 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy (przykład 2), albo
- wzrostem (od 1 stycznia danego roku) minimalnego wynagrodzenia za pracę - w świetle art. 45 ustawy zasiłkowej podstawa wymiaru świadczenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (przykład 3).
Kalkulatory minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych dostępne są w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.
Bez przeliczenia
Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe (art. 43 ustawy zasiłkowej). Jeśli zatem pracownik korzysta ze świadczeń chorobowych nieprzerwanie przez bardzo długi okres albo na tyle często, że przerwa między nimi jest krótsza od 3 miesięcy kalendarzowych, podstawa wymiaru świadczenia nie ulegnie zmianie. To, że w międzyczasie nastąpiła podwyżka pensji (z zastrzeżeniem jak wyżej), nie będzie miało znaczenia przy ustalaniu wysokości kolejnego świadczenia (przykład 4).
Średnia z 12 miesięcy
Dopiero po przerwie między świadczeniami wynoszącej co najmniej 3 miesiące kalendarzowe pracownik może liczyć na uwzględnienie wyższej pensji. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za okres odpowiednio 12 lub pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.
Im zatem bliżej miesiąca powstania niezdolności do pracy miała miejsce podwyżka pensji, tym mniejszy będzie ona miała wpływ na wysokość należnego świadczenia.
|
Przykład 1 Pani Marianna została zatrudniona na cały etat na czas określony od 1 lutego 2016 r. do 31 stycznia 2017 r. Jej wynagrodzenie w tym okresie wynosiło 2.500 zł miesięcznie. Pracodawca 1 lutego 2017 r. podpisał z nią kolejną umowę o pracę, tym razem na czas nieokreślony, z wynagrodzeniem 3.500 zł miesięcznie. Z tytułu niezdolności do pracy przypadającej na okres od 20 do 26 lutego 2017 r. pani Marianna nabyła prawo do wynagrodzenia chorobowego. Podstawę jego wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone ubezpieczonej za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc zachorowania, tj. za okres od lutego 2016 r. do stycznia 2017 r. Wynosi ona 2.157,25 zł, zgodnie z wyliczeniem: (2.500 zł - 342,75 zł) × 12 = 25.887 zł; 25.887 zł : 12 = 2.157,25 zł.
Załóżmy, że Pani Marianna z przykładu 1 najpierw była zatrudniona na 3/4 etatu, a od 1 lutego 2017 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Wówczas podstawę wymiaru należnego jej za kilka dni lutego 2017 r. wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, tj. 3.020,15 zł, co wynika z wyliczenia: 3.500 zł - 3.500 zł × 13,71% = 3.020,15 zł.
Pani Elżbieta od ponad dwóch lat jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem. W 2016 r. jej pensja wynosiła 1.850 zł, a od 1 stycznia 2017 r. - 2.000 zł miesięcznie. W styczniu 2017 r. pani Elżbieta sprawowała opiekę nad chorym dzieckiem. Podstawa wymiaru należnego jej zasiłku opiekuńczego, ustalona w oparciu o wynagrodzenie wypłacone jej za okres od stycznia do grudnia 2016 r., wyniosła 1.596,36 zł, zgodnie z wyliczeniem: (1.850 zł - 253,64 zł) × 12 = 19.156,32 zł; 19.156,32 zł : 12 = 1.596,36 zł. Ponieważ okazała się ona niższa od obowiązującej w 2017 r. najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych, która wynosi 1.725,80 zł (tj. 2.000 zł - 2.000 zł × 13,71%), została podniesiona do tej wartości.
Załóżmy, że pani Marianna z przykładu 1 ponownie zachorowała w maju 2017 r. Ponieważ przerwa między należnymi jej świadczeniami chorobowymi wynosi dwa miesiące kalendarzowe (marzec i kwiecień 2017 r.), podstawę wymiaru kolejnego świadczenia stanowi podstawa wymiaru ostatnio wypłacanego wynagrodzenia chorobowego, ustalona w oparciu o jej wynagrodzenie sprzed podwyżki. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.)
autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 43 (1397) z dnia 2017-05-29