Granice odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki jawnej
Niektórym wspólnikom spółek jawnych wydaje się, że rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji i, co istotniejsze, bez zaspokojenia jej wierzycieli spowoduje unieważnienie obowiązku regulowania jej długów.
To błąd. Zgodnie z art. 22 § 2 k.s.h. każdy ze wspólników spółki jawnej ponosi odpowiedzialność bez ograniczenia za zobowiązania tej spółki - dotyczy to także długów spółki zlikwidowanej. Zgodnie z tą zasadą i na podstawie art. 7781 k.p.c. wierzyciel spółki jawnej może zażądać nadania klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi na wyroku zasądzającym roszczenie od spółki. Jeżeli egzekucja okaże się bezskuteczna (lub jeżeli jest oczywiste, że taka będzie, np. gdy spółka jawna już nie istnieje), roszczenia mogą być skierowane także przeciwko wspólnikowi, który odpowiada bez ograniczeń całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.
Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania nieistniejącej spółki
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 4 września 2009 r. (sygn. akt: III CZP 52/09) uznał, że wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie stanowi przeszkody w nadaniu na podstawie art. 7781 k.p.c. klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi. Chodzi o osobę, która była wspólnikiem wówczas, gdy zobowiązanie wskazane w tytule egzekucyjnym powstało.
Wyrok został wydany w następujących okolicznościach: kontrahent domagał się zasądzenia od spółki jawnej określonej wierzytelności. Po wydaniu orzeczenia uwzględniającego żądanie wskazane w pozwie spółka została zlikwidowana i wykreślona z KRS. Wówczas kontrahent wystąpił z żądaniem nadania wyrokowi zasądzającemu należność klauzuli wykonalności przeciwko byłym wspólnikom spółki. Jako podstawę wskazał art. 7781 k.p.c., zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi, który odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.
Sąd I instancji uznał, że powołana przez wierzyciela regulacja może być podstawą nadania klauzuli wykonalności tylko przeciwko osobom, które w momencie nadawania jej są wspólnikami danej spółki. Ponieważ spółka została wykreślona z rejestru przedsiębiorców, art. 7781 k.p.c. nie uprawnia sądu do nadania orzeczeniu klauzuli wykonalności przeciwko byłym wspólnikom.
Dopiero Sąd Najwyższy stwierdził, że wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie stanowi przeszkody w nadaniu na podstawie art. 7781 k.p.c. klauzuli wykonalności przeciwko osobie, która była wspólnikiem wówczas, gdy zobowiązanie wskazane w tytule egzekucyjnym powstało.
Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania przekształconej spółki
W przypadku przekształcenia spółki jawnej dochodzi jedynie do zmiany organizacyjno-prawnej. Tożsamość podmiotu zostaje zachowana - tak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 lutego 2016 r. (sygn. akt V CSK 336/15). Oznacza to, że treść stosunków prawnych łączących spółkę z podmiotami trzecimi nie ulega zmianie. Nie zmienia się też sytuacja jej wierzycieli. Za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia wspólnicy odpowiadają przez trzy lata na dotychczasowych zasadach (a więc solidarnie ze spółką przekształconą).
Jak unikać błędów?
Likwidacja spółki jawnej (i utracenie przez nią osobowości prawnej) albo jej przekształcenie nie stanowi przeszkody, by wspólnicy odpowiadali za zobowiązania spółki. W związku z tym zawsze, gdy rozważa się zakończenie działalności spółki jawnej lub przekształcenie jej, należy przeanalizować sytuację prawną i finansową przedsiębiorstwa. To pozwoli na podjęcie odpowiednich działań minimalizujących odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
mec. Paula Fijałkowska, mec. Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej
