Wypowiedzenie grozi fikcją doręczenia

Sprawa, która znalazła swój finał w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, dotyczyła odmowy przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Ale w praktyce stanowi przestrogę dla niefrasobliwych podatników.

Spór dotyczył skuteczności doręczenia decyzji organów I instancji, a w konsekwencji tego, czy podatnik w terminie zdążył odwołać się od tego orzeczenia.

Organy podatkowe uznały, że podatnik odwołał się po terminie. Podatnik przebywał za granicą dłużej niż 6 miesięcy, a ustanowiony przez niego pełnomocnik do doręczeń poinformował organ podatkowy o odwołaniu pełnomocnictwa. Pech chciał, że tego samego dnia, tj. 16 grudnia 2002 r. została wydana decyzja wymiarowa. Wobec tego, że podatnik od 14 grudnia nie miał już pełnomocnika do doręczeń, organ podatkowy z ostrożności próbował ją doręczyć pod wskazany przez podatnika adres.

Jednak osoba zastana na posesji podatnika odmówiła odbioru pisma od pracownika organu podatkowego. Organ podatkowy zastosował więc fikcję doręczenia w oparciu o art. 147 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego treścią w razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 6 miesięcy (od 1 stycznia 2003 r. co najmniej 2 miesiące) strona obowiązana jest do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń. W razie niedopełnienia tego obowiązku pismo uważa się za doręczone pod dotychczasowy adres.

Podatnik wrócił, odebrał pismo i złożył odwołanie, które uznane zostało za złożone po terminie. Ponieważ sąd administracyjny oddalił skargę, podatnik wniósł skargę kasacyjną. Zarzucał, iż sąd w wyroku usankcjonował fikcję doręczenia niemającą umocowania w prawie. Żaden bowiem przepis jego zdaniem nie uprawnia do przyjęcia, że doręczenie było skuteczne w momencie wydania decyzji. W ocenie skarżącego świadczy o tym również zachowanie organów podatkowych, które próbowały doręczyć przesyłkę po terminie uznanym za datę doręczenia.

NSA oddalił jednak skargę kasacyjną. Zgodził się z argumentami organów podatkowych, iż fikcja doręczenia została zastosowana w związku z nieustanowieniem pełnomocnika, a nie wydaniem decyzji. W realiach tej sprawy, jak podkreślił sąd, organy podatkowe miały prawo uznać doręczenie za skuteczne, bo podatnik nie ustanowił pełnomocnika. Dalsze próby doręczenia były czynione jedynie z ostrożności. Sąd przypomniał, że podatnik ma obowiązek niezwłocznego wskazania pełnomocnika, a fikcja doręczenia przy niedopełnieniu tego obowiązku miała zapobiec patologii postępowania.

Aleksandra Tarka