Zmiana zasad korygowania i przeliczania faktur

Obecnie termin, w którym należy dokonać korekty in minus, określony jest w art. 29a ust. 13-14 ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.).

Z przepisu tego wynika, że w przypadkach, gdy dochodzi do obniżenia podstawy opodatkowania w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, korekty obrotu dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia rozliczenia VAT za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania tej korekty przez nabywcę lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie tego potwierdzenia po terminie złożenia rozliczenia VAT za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano (przykład 1).

Wskazaną zasadę stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.

Ponadto przedstawione reguły mają zastosowanie w przypadkach wymienionych w art. 29a ust. 10 pkt 1-3 ustawy o VAT, tj. wówczas, gdy dochodzi do obniżenia podstawy opodatkowania z powodu:

• udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen,
   
• zwróconych towarów i opakowań,
   
• zwróconych zaliczek w przypadku, gdy nie doszło do sprzedaży.

Przy czym warunku posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę nie stosuje się w przypadkach wymienionych w art. 29a ust. 15 ustawy o VAT, czyli w przypadku:

1) eksportu towarów i WDT,

2) dostawy towarów i świadczenia usług, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju,

3) sprzedaży: energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej, gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy,

4) gdy podatnik nie uzyskał potwierdzenia mimo udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej i z posiadanej dokumentacji wynika, że nabywca towaru lub usługobiorca wie, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej.

Jak wynika z uchwalonej przez Sejm ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw (na dzień oddania GP do druku ustawa znajduje się w Senacie), wprowadzone będą zmiany dotyczące faktur korygujących in minus.

Po zmianie przepisów podatnik będzie dokonywał obniżenia podstawy opodatkowania i VAT należnego w okresie wystawienia faktury korygującej pod warunkiem, że z posiadanej przez niego dokumentacji będzie wynikać, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w korekcie oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją (przykład 2). Zatem zniesiony zostanie formalny warunek uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę.

Z uwagi na zmianę brzmienia art. 29a ust. 13 ustawy o VAT zmieniono brzmienie art. 86 ust. 19a ustawy o VAT, zgodnie z którym nabywca towaru lub usługi, w przypadku wystawienia przez jego kontrahenta faktury korygującej in minus, będzie obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej zostały uzgodnione ze sprzedawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione. W tym rozwiązaniu nabywca powinien być w posiadaniu faktury korygującej, ale, co do zasady, to nie moment jej otrzymania, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania będzie determinował obowiązek korekty VAT naliczonego.

Tak więc zarówno dla sprzedawcy, jak i nabywcy ważne będą faktyczne ustalenia między nimi, które muszą być poparte odpowiednią dokumentacją. W praktyce może to być dokumentacja handlowa.

W uzasadnieniu do projektu ustawy MF wskazało, że przez uzgodnienie warunków transakcji będzie się rozumieć posiadanie dokumentów, z których to uzgodnienie będzie wynikać. Jeżeli podatnik w konkretnym przypadku nie będzie dysponował dokumentami innymi niż sama korekta, to również na gruncie wprowadzanych przepisów ustawy o VAT będzie ona dokumentem, z którego wynikają nowe warunki transakcji (w przypadku możliwości potwierdzenia, że faktura została dostarczona do nabywcy). Przyjmując powyższe, zdaniem MF, również nabywca w sytuacji otrzymania korekty nie będzie mógł powoływać się na brak uzgodnienia warunków transakcji (będzie obowiązany do skorygowania VAT naliczonego).

Obecnie w przepisach ustawy o VAT nie ma regulacji odnoszących się do faktur korygujących in plus, które wystawiane są zazwyczaj po stwierdzeniu zaniżenia ceny towaru, jego ilości, stawki czy kwoty podatku, czyli zwiększających wartość podstawy opodatkowania oraz kwoty VAT należnego.

Zgodnie z przyjętą obecnie przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne praktyką, moment ujęcia w rozliczeniach VAT faktury korygującej jest uzależniony od przyczyny dokonanej korekty. Jeżeli korekta faktury wynika ze zdarzeń zaistniałych już w chwili wystawienia faktury pierwotnej, na przykład z pomyłki w cenie czy stawce podatku, to uznaje się, że powinna ona zostać rozliczona w tym okresie, w którym została ujęta pierwotna faktura, czyli należy tę korektę rozliczyć w tym okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towaru czy wykonania usługi (przykład 3).

W sytuacji natomiast, gdy korekta jest spowodowana przyczynami, które miały miejsce już po dokonaniu dostawy towaru czy świadczeniu usługi (np. wystąpieniem po wykonaniu dostawy towaru nowych okoliczności powodujących podwyższenie ceny), korektę taką zasadniczo należy rozliczyć w okresie rozliczeniowym, w którym zaistniały przesłanki do wystawienia faktury korygującej, tj. powstała przyczyna korekty. Powyższe wiąże się z tym, że w chwili ujęcia w deklaracji faktury pierwotnej podstawa opodatkowania i podatek należny zostały wykazane przez podatnika w prawidłowej wysokości, a nowe okoliczności były niemożliwe do przewidzenia w chwili wystawienia faktury pierwotnej.

Od 1 stycznia 2021 r. wprowadzone będą do ustawy o VAT przepisy wskazujące sposób rozliczenia faktur korygujących in plus (nowy ust. 17 w art. 29a). Spowoduje to, że nowe przepisy będzie należało interpretować (podobnie jak obecnie) w taki sposób, że:

1) jeżeli korekta spowodowana będzie przyczynami powstałymi już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, to powinna ona zostać rozliczona za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna,

2) w sytuacji gdy korekta jest spowodowana przyczynami zaistniałymi po dokonaniu sprzedaży, korekta powinna być dokonana za miesiąc, w którym wystawiono fakturę korygującą,

3) późniejsze wykrycie błędu w fakturze pierwotnej stanowi przyczynę zwiększenia podstawy opodatkowania rozliczanej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna.

Zasady te będą także stosowane w przypadku WNT. W tym celu zmieniono brzmienie art. 30a ust. 1 ustawy o VAT, polegające na dodaniu odesłania do odpowiedniego stosowania przepisu art. 29a ust. 17. Skutkiem tej zmiany będzie jasne uregulowanie sposobu dokonywania korekt zwiększających podstawę opodatkowania w przypadku WNT, nie zmieniając zasad, które podatnicy już obecnie stosują w praktyce.

Konsekwencją dodania w art. 29a ust. 17 jest również konieczność doprecyzowania zasad zwiększenia podstawy opodatkowania przy eksporcie oraz WDT. W efekcie czego dodano ust. 18 w art. 29a ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku eksportu towarów oraz WDT zwiększenie podstawy opodatkowania, nastąpi nie wcześniej niż w rozliczeniu składanym za okres rozliczeniowy, w którym wykazane zostały te transakcje.

Zasady przeliczania kursu walut na potrzeby VAT określa art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami w przypadku gdy kwoty stosowane do ustalenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku waluty innej niż euro przeliczenia dokonuje się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

Z kolei w przypadku, gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.

Obecnie zdarza się, że dla celu podatku VAT i dochodowego podatnik stosuje różne kursy walut. W związku z tym wprowadzone będą przepisy, na podstawie których podatnik będzie mógł wybrać do VAT zasady przeliczenia kursu walut jak dla przeliczenia przychodu w podatku dochodowym.

Nowe rozwiązanie będzie wprowadzone na zasadzie dobrowolności. Podatnik będzie mógł przyjąć do określenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej przeliczenie na złote zgodnie z zasadami przeliczania przychodu wynikającymi z przepisów o podatku dochodowym, obowiązującymi tego podatnika na potrzeby rozliczania dla danej transakcji. Po wyborze opcji podatnik będzie obowiązany do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym ją wybrał.

W przypadku rezygnacji z wprowadzonej opcjonalnej metody przeliczania, podatnik będzie obowiązany do stosowania dotychczasowych metod przeliczania (przewidzianych w art. 31a ust. 1 lub 2 ustawy o VAT), przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od początku miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnował z wybranej opcjonalnej metody przeliczania.

Jak podkreśliło MF w uzasadnieniu, z uwagi na charakter upraszczający tej zmiany nie zostaną nałożone na podatników dodatkowe obowiązki informacyjne związane ze zmianą zasad przeliczania kursów walut. Przewidziano również, że w przypadku, gdy w okresie stosowania przez podatnika opcjonalnej metody przeliczania, podatnik dokona transakcji niepodlegającej przeliczeniu zgodnie z zasadami stosowanymi w podatku dochodowym, jest obowiązany do zastosowania dla tej transakcji dotychczasowych metod przeliczenia.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 101 (1767) z dnia 2020-12-17