Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych

Zgodnie z przepisami zaproponowanymi w projekcie nowelizacji osoby pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego i wykonujące równocześnie między innymi pracę na umowę zlecenie, pracę na podstawie umowy agencyjnej, pracę nakładczą oraz prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, będą podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Przyjęto ponadto, że mogą, na swój wniosek, zostać objęte tymi ubezpieczeniami także z innych tytułów.

Dotychczas osoby, które pobierały zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, pod warunkiem, że nie wykonują w tym czasie innego zajęcia, stanowiącego tytuł do ubezpieczeń społecznych. Projekt nowelizacji wskazuje ponadto, który przedsiębiorca zwolniony będzie z obowiązku składania deklaracji i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Zwolnienie może dotyczyć tylko tych przedsiębiorców, którzy nie są zobowiązani do rozliczania, opłacania składek za inne osoby ubezpieczane, np. za zleceniobiorców.

Przyjęte przez Radę Ministrów przepisy zakładają również objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym osób wykonujących zlecenia lub pracę agencyjną poza siedzibą zleceniodawcy. Dotychczas osoby takie podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu tylko w sytuacji, jeżeli wykonywały umowę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy.

Projekt zakłada również uchylenie przepisu ograniczającego możliwość złożenia skutecznego wniosku o dobrowolne kontynuowanie ubezpieczeń emerytalnych i rentowych do 30 dni od daty ustania obowiązkowych ubezpieczeń. W aktualnej sytuacji ekonomicznej utrzymywanie tak krótkiego terminu na złożenie wniosku o dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń nie jest uzasadnienie.

Dodatkowo zaproponowano, aby osoby duchowne opłacające składkę wyłącznie za siebie, były zwolnione ze składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli w stosunku do miesiąca poprzedniego nie nastąpiła żadna zmiana. Zważywszy na to, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie duchownych jest kwota minimalnego wynagrodzenia ustalana raz do roku, comiesięczne składanie deklaracji nie ma uzasadnienia.

Natomiast w ustawie Prawo bankowe zaproponowano zmianę, na podstawie której banki będą zobowiązane do przekazywania organom emerytalno-rentowym informacji o danych umożliwiających identyfikację współwłaścicieli rachunku wspólnego, na który zostały przekazane świadczenia za miesiące następujące po śmierci świadczeniobiorcy. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (np. II UZP 7/06) przewidziany w art.138a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obowiązek zwrotu przez banki kwot świadczeń przekazywanych na rachunek w banku za miesiące przypadające po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy, nie obejmuje wpłat na rachunek wspólny. Banki, powołując się na wskazane przepisy i orzecznictwo w tym zakresie, odmawiają przekazania danych identyfikujących współwłaściciela (współwłaścicieli) rachunku wspólnego, od którego (których) organy wypłacające świadczenia mogłyby dochodzić należności przekazanych po śmierci współwłaściciela rachunku wspólnego, będącego świadczeniobiorcą organu rentowego. Banki odmawiając udzielania takich informacji, kierują się obowiązującymi przepisami dotyczącymi tajemnicy bankowej Proponowany nowy ust. 2b w art. 105 ma umożliwić uzyskanie tych danych i dochodzenie należności, w tym w szczególności emerytur z II filaru.