I Ranking "Gazety Prawnej" i Open Finance

W rankingu porównywaliśmy dane historyczne dostępne w internecie (m.in. na stronach poszczególnych TFI). Uwzględniliśmy wszystkie fundusze, które powstały po 11 grudnia 1999 r. Stworzyliśmy ranking oparty na kluczowych kategoriach: stopach zwrotu funduszy za ostatnie 5 lat, stopach zwrotu w okresie spadku i wzrostu wartości jednostek funduszy, prowizjach pobieranych przez TFI. Ważne jest to, aby Czytelnik sam mógł sprawdzić, jakie kryteria zdecydowały o pozycji funduszu w rankingu. Przygotowując punktację, ograniczyliśmy ocenę do wyboru trzech najlepszych funduszy w danej kategorii, tak aby wybór lidera był łatwiejszy.

Historia funduszy inwestycyjnych w Polsce jest stosunkowo krótka. Inwestowanie w fundusze nie jest tak popularne, jak to ma miejsce w innych krajach Unii Europejskiej czy też w Stanach Zjednoczonych. Nadal bardziej ufamy bankom czy też towarzystwom ubezpieczeniowym. Rynek funduszy jednak rozwija się dosyć intensywnie i powinien przyciągać coraz większą liczbę inwestorów indywidualnych.

Na pewno każdy, kto zainteresował się funduszami, zadaje sobie pytanie, jak z gąszczu ofert wybrać tę najbardziej odpowiednią, która przyniesie nam najwyższe stopy zwrotu. Decyzja o wyborze funduszu powinna nastąpić po odpowiedzi, na jak długo chcemy zainwestować oraz jakie jest nasze nastawienie do ryzyka - mówi Dorota Kossowska z firmy Open Finance, doradzającej w zakresie inwestowania pieniędzy. - Należy również pamiętać o tym, że stopa zwrotu za np. ostatni rok nie daje nam gwarancji, że w kolejnym roku fundusz również osiągnie taki wynik.

Kiedy już określimy nasz horyzont inwestycyjny i skłonność do ryzyka - należy skonstruować swój portfel najlepiej z kilku funduszy inwestycyjnych. Z oferty otwartych funduszy możemy wybierać między akcyjnymi, zrównoważonymi, stabilnego wzrostu, obligacyjnymi i rynku pieniężnego. W tej chwili na naszym rynku są również fundusze inwestujące za granicą, a także fundusze, które umożliwiają inwestowanie w danej walucie - bez przeliczania kwoty na złotówki.

Polacy najchętniej wybierają fundusze hybrydowe - czyli stabilnego wzrostu i zrównoważone. Łącznie stanowią one 34 proc. aktywów wszystkich TFI.

Wskazania dla inwestora

Dość trudnym zadaniem jest opracowanie rankingu, którego wskazaniami mogliby się kierować wszyscy. Inaczej należy podejmować decyzję, gdy chcemy inwestować spekulacyjnie i krótkoterminowo, inaczej, gdy decydujemy się na dłuższy horyzont inwestycyjny.

Doradcy finansowi Open Finance opracowali pięcioletni ranking funduszy inwestycyjnych. Może on być pomocny szczególnie dla osób, które myślą o inwestycji kilkuletniej. Ranking wskazuje bowiem nie tylko, które fundusze osiągnęły najwyższe stopy zwrotu, ale także bada ich zachowanie w czasie spadków i wzrostów. Każda grupa funduszy została oceniona osobno, gdyż nie można porównywać funduszy inwestujących w akcje, z funduszami np. rynku pieniężnego. Charakteryzują się one zupełnie innymi parametrami i właściwościami. W rankingu nie zostały ujęte fundusze, które powstały po 11 grudnia 1999 r. Zwycięzcy w każdej kategorii otrzymują kolejno 3, 2 i 1 punkt.

OCENA 1

Jako pierwsza została ustalona stopa zwrotu funduszy za okres 5 lat - od 11 grudnia 1999 r. do 10 grudnia 2004 r. w poszczególnych grupach funduszy.

W tej grupie najlepsze wyniki osiągnęły kolejno: UniKorona Obligacje FIO Polskie obligacje, PKO/CS Obligacji FIO i PZU FIO papierów Dłużnych Polonez.

W przypadku funduszy obligacji wydawać by się mogło, że ryzyko związane z tego typu inwestycjami jest jednorodne dla wszystkich funduszy. Nic bardziej mylnego. W ciągu ostatnich pięciu lat największe zyski osiągnął fundusz UniKorona Obligacji Polskich zarządzany przez TFI Union Investment - 74,95 proc., natomiast w analogicznym okresie zyski Pioneera Obligacji Plus były niższe o ponad 20 proc. Wynika to przede wszystkim z przyjętej strategii przez TFI. Przykładowo: SEB2 do niedawna był jednym z najlepszych funduszy obligacji, wynikało to z konstrukcji jego portfela, w którym znajdowały się głównie papiery o terminie wykupu do 2 lat. Dość często były to obligacje komercyjne, które faktycznie dają właściwie zawsze wyższą stopę zwrotu od obligacji Skarbu Państwa, ale ich posiadanie jest związane ze znacznie wyższym ryzykiem emitenta.

Jednym z najważniejszych parametrów charakteryzujących ryzyko inwestowania w określony fundusz obligacji jest zapadalność papierów dłużnych wchodzących w skład portfela danego funduszu. Zasada jest prosta: im "dłuższe papiery" tym większe ryzyko i odwrotnie. Równocześnie ten rodzaj ryzyka jest gratyfikowany potencjalnymi większymi zyskami związanymi z tym funduszem. Im w portfelu więcej papierów o terminie wykupu powyżej pięciu lat, tym bardziej jego wartość bieżąca jest narażona na spadek wartości związany chociażby z ewentualnymi podwyżkami stóp procentowych.

Fundusze z tej grupy można podzielić na bardziej i mniej ryzykowne. W perspektywie ostatnich pięciu lat funduszem o najmniejszej zmienności ceny jednostki był wspomniany SEB2. Największą zmiennością charakteryzował się z kolei fundusz ING, stąd można wywnioskować, że w jego portfelu prawdopodobnie dominowały "długie" obligacje. Stwierdzenie to prawdopodobnie dotyczy i będzie dotyczyło większości funduszy działających w Polsce, ponieważ skład portfela jest zazwyczaj skrzętnie ukrywany przez zarządzających, którzy nie chcą zdradzać swoich tajemnic.

Najefektywniejszy z danej grupy w przedstawionym okresie był fundusz UniKorona Polskich Obligacji. Jego dobre wyniki pochodziły z dobrze dobranej struktury jego portfela w zależności od koniunktury na rynku obligacji.

W tej grupie liderami są: UniKorona Akcje FIO Polskie Akcje, Arka Akcji FIO oraz Skarbiec - Akcja FIO Akcji. Warto zwrócić uwagę na ogromną różnicę między pierwszym miejscem - stopa zwrotu 124,42 proc., a ostatnim - 31,14 proc.

Tak duża różnica wynika ze specyfiki działania samej giełdy, a przede wszystkim z jej ogromnej zmienności. Gra na rynku giełdowym jest znacznie trudniejsza od inwestowania w inne instrumenty finansowe, np. obligacje czy bony skarbowe.

Różnica pomiędzy najlepszym a najgorszym funduszem z grupy akcyjnych wynosi 93 proc., czyli znacznie więcej niż w przypadku funduszy obligacyjnych. Tym staranniej należy przemyśleć wybór alokacji w tej grupie.

Wśród funduszy akcyjnych również można wyróżnić bardziej i mniej agresywne. W tej grupie, podobnie jak w przypadku innych funduszy, zarządzający niechętnie dzielą się informacjami o charakterze skonstruowanych portfeli funduszy.

Ta grupa funduszy zalecana jest ostrożnym inwestorom, tutaj horyzont czasowy nie musi być długi, bowiem w portfelu tego typu funduszy znajdują się wyłącznie papiery dłużne o terminie wykupu do jednego roku, czyli najczęściej 52-tygodniowe bony skarbowe. Stopa zwrotu pomiędzy poszczególnymi funduszami różni się nieznacznie i nie odbiega znacznie od zyskowności z lokat bankowych. Fundusze z tej grupy często są używane do doważania funduszy akcyjnych.

Najwyższe stopy zwrotu osiągnęły: ING FIO Gotówkowy, Skarbiec-Kasa FIO Rynku Pieniężnego, DWS Polska FIO Rynku Pieniężnego.

Wyniki funduszy zrównoważonych stanowią pochodną wyników funduszy akcji i obligacji poszczególnych TFI. Dlatego nie powinien dziwić dobry wynik UniKorony, ponieważ fundusze Union-Investment są liderami w grupie funduszy akcyjnych i obligacji.

Liderami w tej kategorii są: UniKorona Zrównoważony FIO Polskie akcje i obligacje, ING FIO Zrównoważony oraz PKO/CS Zrównoważony FIO.

Fundusze z tej grupy mają głównie charakter rentierski, ale jak widać dysproporcje pomiędzy rentownością poszczególnych funduszy są znaczne. Różnią się one też proporcjami pomiędzy instrumentami: akcjami, obligacjami i bonami skarbowymi.

Wśród funduszy stabilnego wzrostu najwyższą stopę zwrotu za okres 5 lat osiągnęły PZU Specjalistyczny FIO Stabilnego Wzrostu Mazurek, DWS Polska FIO Zabezpieczenia Emerytalnego oraz PKO/CS Stabilnego Wzrostu FIO.

OCENA 2

Bardzo ważnym aspektem inwestowania w fundusze są ponoszone koszty. Dla celów rankingu wybraliśmy maksymalne wysokości prowizji. Oczywiście przy wysokich kwotach te prowizje są obniżane. Jest to jednak ustalane w sposób indywidualny.

Prowizja jest ważnym kryterium doboru funduszu, jeśli horyzont czasowy trwania inwestycji jest krótki. W inwestycjach długoterminowych zdecydowanie traci na znaczeniu. W chwili obecnej, aby zachęcić do inwestowania za pomocą funduszy, wiele TFI ogranicza, a przy większych kwotach rezygnuje z prowizji pobieranej przy zakupie jednostek funduszy. Towarzystwa funduszy starają się być bardziej konkurencyjne od pozostałych form inwestowania. Zbyt wysokie prowizje skłaniałyby inwestorów do zakupu papierów dłużnych bezpośrednio od emitenta.

Pierwsze miejsce ze względu na wysokość prowizji zajął PKO/CS Obligacji FIO. Drugie - PZU FIO Papierów Dłużnych Polonez, SEB 2 Obligacji i Bonów Skarbowych FIO, CitiObligacji FIO, Pioneer Obligacji FIO, BPH FIO Obligacji, a trzecie - UniKorona Obligacje FIO Polskie Obligacje, Skarbiec - Obligacja FIO Instrumentów Dłużnych.

W tej grupie najlepsze okazały się: DWS Polska FIO Akcji Plus (pierwsze miejsce) i BPH FIO Akcji (drugie miejsce). Na trzecim miejscu znalazły się Arka Akcji FIO, CitiAkcji FIO, PKO/CS Akcji FIO i SEB 3 Akcji FIO.

Prowizje są tu największe, ale równocześnie horyzont czasowy inwestycji w fundusze akcji jest najdłuższy ze wszystkich wymienionych grup.

Jeśli ta inwestycja będzie miała długoterminowy charakter, koszty "wejścia" rozkładają się na wiele lat i nie stanowią znacznego obciążenia rentowności inwestycji.

W przypadku funduszy rynku pieniężnego przeważająca część z nich zajmuje pierwsze miejsce - pod względem kosztów. Drugie pozostaje dla Arki Ochrony Kapitału FIO, która pobiera opłatę manipulacyjną.

W przypadku funduszy rynku pieniężnego TFI zazwyczaj nie pobierają żadnych prowizji przy zakupie jednostek. Wiąże się to z charakterem tego typu funduszy, czyli niskim ryzykiem i wysoką płynnością oraz zyskami na poziomie lokat bankowych. Ewentualne prowizje przy zakupie funduszy rynku pieniężnego ograniczyłyby drastycznie ich konkurencyjność w stosunku do lokat.

Należy jednak pamiętać, że prowizja nie jest jedynym kosztem ponoszonym przy zakupie jednostek funduszu. TFI często stosują inne ceny zakupu i sprzedaży jednostek, różnica ta stanowi dodatkowy zysk towarzystwa i obciąża zysk tego typu inwestycji.

Prowizje wśród funduszy z tej grupy są porównywalne z opłatami pobieranymi przy zakupie jednostek funduszy akcyjnych.

Wśród funduszy zrównoważonych na pierwsze miejsce zasłużył SEB 1 Zrównoważonego Wzrostu FIO. Na drugim miejscu znalazł się CitiZrównoważony FIO, DWS Polska FIO Zrównoważony, PKO/CS Zrównoważony FIO. Trzecie miejsce przypadło funduszowi Pioneer Zrównoważony FIO.

W tej grupie pierwsze miejsce przypadło dla SEB 4 Stabilnego Wzrostu SFIO, drugie dla PKO/CS Stabilnego Wzrostu FIO, natomiast trzecie dla DWS Polska FIO Zabezpieczenia Emerytalnego. Występują tutaj największe różnice w opatach wstępnych poszczególnych funduszy.

OCENA 3

Badając stopy zwrotu poszczególnych funduszy analizowaliśmy okresy, w których wartość jednostek wzrastała. Oto wyniki.

W badanym okresie najlepsze wyniki zanotował ING FIO Obligacji (pierwsze miejsce), a dalej PKO/CS Obligacji FIO (drugie miejsce) oraz Pioneer Obligacji FIO (trzecie miejsce).

W tej grupie pierwszą lokatę otrzymał ING FIO Gotówkowy, drugą CitiPieniężny FIO, a trzecią Skarbiec - Kasa FIO Rynku Pieniężnego.

Największy zysk przyniósł inwestorom fundusz Arka Akcji FIO (pierwsze miejsce). Dobrze radziły sobie także Pioneer Agresywnego Inwestowania FIO (drugie miejsce) oraz ING FIO Akcji (trzecie miejsce).

W badanym okresie największą stopę zwrotu osiągnęły: Pioneer Zrównoważony FIO (pierwsze miejsce), ING FIO Zrównoważony (drugie miejsce) i UniKorona Zrównoważony FIO Polskie Akcje i Obligacje (trzecie miejsce).

Wśród funduszy stabilnego wzrostu pierwsze miejsce zajął Pioneer Stabilnego Wzrostu FIO, drugie - PKO/CS Stabilnego Wzrostu FIO, a trzecie - CitiSenior Specjalistyczny FIO.

OCENA 4

Postanowiliśmy też przeanalizować stopy zwrotu poszczególnych funduszy w okresie, kiedy wartość jednostek malała. W tej ocenie nie uwzględniliśmy wyników funduszy rynku pieniężnego, gdyż charakteryzują się one niewielkimi wahaniami.

W analizowanym okresie najmniejsze straty przyniosły: SEB 2 Obligacji i Bonów Skarbowych FIO (pierwsze miejsce), PZU FIO Papierów Dłużnych Polonez (drugie miejsce) oraz PKO/CS Obligacji FIO (trzecie miejsce).

W okresie, kiedy wartość jednostek malała, najlepsze wyniki osiągnęły: Arka Akcji FIO (pierwsze miejsce), Skarbiec - Akcja FIO Akcji (drugie miejsce) i DWS Polska FIO Akcji Plus (trzecie miejsce).

Wśród funduszy stabilnego wzrostu najmniej traciły: SEB 4 Stabilnego Wzrostu SFIO (pierwsze miejsce), PZU Specjalistyczny FIO Stabilnego Wzrostu Mazurek (drugie miejsce) i CitiSenior Specjalistyczny FIO (trzecie miejsce).

Wyniki rankingu

Podsumowanie Rankingu przedstawia najlepsze fundusze obligacji, akcji, rynku pieniężnego, zrównoważone i stabilnego wzrostu. Zastosowano następującą punktację: 3 punkty za zdobycie 1. miejsca w wybranej kategorii przez fundusz, 2 punkty za zdobycie 2. miejsca oraz 1 punkt za zdobycie 3. miejsca.