Problem z rozliczaniem inwestycji w fundusze

Artykuł 30a ustęp 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nieprecyzyjnie definiuje opodatkowanie dochodów z funduszy inwestycyjnych. Zapisy odnoszą się tylko i wyłącznie do funduszy kapitałowych powstałych na mocy ustawy ubezpieczeniowej i prowadzonych przez firmy ubezpieczeniowe. Dochodów z nich nie można łączyć z dochodami z innych funduszy. Jednym słowem, nie można pomniejszać podatku, obniżając zyski z jednego rodzaju jednostek o straty z innych. Co zatem z zyskami z funduszy inwestycyjnych?

Wszyscy mówią: można

Kilka miesięcy temu zadaliśmy to pytanie doradcom podatkowym i prawnikom. Ich odpowiedź była jednoznaczna - można stosować kompensację zysków i strat. Ta opinia się nie zmieniła.

- Skłaniałbym się ku stwierdzeniu, że można stosować kompensację zysków i strat na podst. art. 9 ust. 2 ustawy, jeżeli chodzi o zyski i straty z tego samego roku - powiedział Włodzimierz Kucharski, szef departamentu prawnego w DWS TFI. - Po prostu ust. 5 artykułu 30a nie ma zastosowania do dochodów z funduszy inwestycyjnych.

Także urzędnicy skarbowi mają kłopoty z zyskami z funduszy inwestycyjnych. Jak informowaliśmy wcześniej, Izba Skarbowa z Bydgoszczy stwierdziła, że nie art. 30a decyduje o sposobie opodatkowania funduszy inwestycyjnych, tylko art. 30b, który mówi o opodatkowaniu zysków z papierów wartościowych, gdzie można stosować kompensatę.

Ministerstwo swoje

O to, czy możliwa jest kompensacja zysków i strat w przypadku dochodów z funduszy inwestycyjnych, zapytaliśmy resort. Ministerstwo Finansów stwierdziło, że nie. Poza tym - jak utrzymuje resort w odpowiedzi - w innym miejscu wyliczone są rodzaje dochodów kapitałowych, w przypadku których stosuje się kompensację zysków i strat. I ponieważ nie ma tam wymienionych dochodów z funduszy inwestycyjnych, kompensacja nie jest możliwa.

Jednak, na co zwracają uwagę specjaliści, fakt, że jedno ze źródeł przychodów nie zostało wymienione, nic nie oznacza. Ustawa musi bowiem jednoznacznie zakazywać możliwości stosowania kompensacji. Tymczasem tego - z powodu niejasności w art. 30a - nie robi.

Co mówi ustawa?

Art. 30a ust. 5

Dochodem, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 (chodzi o dochód z funduszy kapitałowych - przyp. red.) jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.

Co twierdzi resort?

(...) Definicja dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, przedstawiona w powołanym przepisie, obejmuje tylko szczególne przypadki, tj. dotyczy de facto ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Nie wyłącza natomiast zastosowania ogólnej zasady ustalania dochodu, wyrażonej w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, dochodem ze źródła przychodów (...) jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Zatem zdanie drugie w ust. 5 w art. 30a powołanej ustawy odnosi się do wszystkich dochodów uzyskanych z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.

W świetle powyższego należy uznać, iż nie jest możliwe uwzględnianie strat z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych, poniesionych w roku podatkowym oraz w latach poprzednich (...)

Zapytaj urząd skarbowy

Stanowisko resortu finansów, zakazujące kompensaty, wcale nie jest decydujące w tej sprawie. Dlaczego? Ponieważ poborem podatku zajmują się urzędy skarbowe i ich zdanie ma największe znaczenie. Oznacza to, że każdy podatnik może na własną rękę próbować wywalczyć prawo do niższych podatków. W tej sprawie jednak nie można liczyć na TFI czy inne instytucje.

Rozliczenie zysków i strat jest dokonywane przez podatnika przy okazji składania zeznania podatkowego za cały rok. Tak samo, jak podatnik, a nie zatrudniająca go firma, informuje urząd skarbowy, jakie dochody ostatecznie uzyskał i z jakich ulg skorzystał. Czyli nawet gdybyśmy mieli 100-proc. pewność, że można stosować kompensację, TFI pobierałyby takie same podatki, jak obecnie, od zyskownych inwestycji klientów, a dopiero ci mogliby liczyć na zwrot nadpłaty po rozliczeniu podatku.

Jak można walczyć o kompensatę? Wystarczy zapytać urząd skarbowy o to, jak interpretuje przepisy. Jeśli okaże się, że urzędnicy fiskusa mają podobną opinię do naszej i wyrażą ją na piśmie, możemy bez problemu zastosować kompensatę zysków i strat. Wprawdzie uzyskanie korzystnej dla nas interpretacji urzędu skarbowego nie oznacza, że żaden urzędnik nie będzie miał zastrzeżeń do naszego zeznania, ale nie może nam naliczyć karnych odsetek. Czyli - w najgorszym razie będziemy musieli zapłacić taki sam podatek, jaki zapłacilibyśmy, gdybyśmy od razu zastosowali się do opinii resortu finansów, uniemożliwiającej kompensację.

A co zrobić, jeśli urząd skarbowy nie podzieli naszej interpretacji przepisów? Można się odwołać do Izby Skarbowej. Korzystne orzeczenie IS otwiera nam drogę do stosowania kompensaty bez obawy o karne odsetki. Niekorzystne - nie zamyka drogi. Kolejnym krokiem jest skierowanie sprawy do NSA. I - zdaniem specjalistów - sprawa artykułu 30a na pewno znajdzie swój finał na tym szczeblu. A to oznacza, że podatnicy, którzy nie chcą ryzykować starcia z fiskusem, mogą poczekać na wyrok sądu.