Tłusty rok biur maklerskich

Działalność biur i domów maklerskich oraz banków powierniczych w 2007 roku.

Na wyniki finansowe przedsiębiorstw maklerskich, podobnie jak innych instytucji rynku kapitałowego, korzystny wpływ miała dobra koniunktura w pierwszej połowie 2007 r., wysoka dynamika wzrostu gospodarczego, pozytywnie oddziałująca nie tylko na inwestycje bezpośrednie, ale także na decyzje inwestorów portfelowych. Narastające w drugiej połowie minionego roku sygnały osłabienia notowań akcji i innych instrumentów finansowych, które doprowadziły do bessy na Giełdzie Papierów Wartościowych, nie zahamowały rozwoju działalności maklerskiej. Przeciwnie ? należy sądzić, że przedsiębiorstwa maklerskie, zwłaszcza o statusie spółek akcyjnych osiągnęły wyniki znacznie lepsze niż w 2006 r., o czym świadczyć może fakt, że wzrosła z 35 do 43 liczba spółek rentownych, a równocześnie zmniejszyła się z 4 do 2 liczba spółek wykazujących stratę. Wykorzystując dobrą passę w stosunkowo niezbyt odległej przeszłości, wiele przedsiębiorstw maklerskich, podjęło dość szeroko zakrojoną działalność inwestycyjną, angażując swe zasoby nie tylko w operacje finansowe, ale także w budowę i rozbudowę własnych siedzib oraz informatykę, z myślą o poprawie komfortu obsługi klientów.

Działalność ta będzie zapewne kontynuowana, mimo spadku nastrojów, ze względu na dość duże zaangażowanie środków finansowych w nowotworzonych obiektach oraz spore zaliczki na zakup oprogramowania komputerowego. Analiza zagregowanego bilansu przedsiębiorstw maklerskich, z której wynika przyrost wartości ich majątku z ok. 10 800 mln zł w 2006 r. do ponad 11 580 mln zł w 2007 r. (o 7,2% w skali roku), może prowadzić do błędnego wniosku, że wszystkie firmy umocniły się kapitałowo. W rzeczywistości wzrost wartości majątku wystąpił tylko w przypadku domów maklerskich (wzrost sumy bilansowej z ok. 8 587 mln zł do ok. 9 780 mln zł, tj. o 13,9%), na co w pewnym stopniu bez wątpienia wpłynęło podjęcie działalności przez pięć nowych spółek. W tym samym czasie, mimo powołania jeszcze jednego bankowego biura maklerskiego nastąpił spadek wartości majątku tej grupy podmiotów (suma bilansowa obniżyła się z ok. 2 214 mln zł do ok. 1 800 mln zł, tj. o 18,7%).

Główną pozycją aktywów przedsiębiorstw maklerskich były zasoby pieniężne (ok. 7 500 mln zł, przed rokiem ok. 7 088 mln zł), których wartość w domach maklerskich wzrosła z 5 527 mln zł do 6 383 mln zł (o 15,5 %, przy wzroście udziału z 64,4% do 65,3%), ale w biurach obniżyła się z ok. 1 562 mln zł do ok. 1 118 mln zł (spadek o 28,4%, przy zmniejszeniu udziału z 70,5% do 62,1%). Duży, lecz mniejszy niż w 2006 r. udział w strukturze aktywów ogółem (19,1% wobec 24,0% w 2006 r.) miały również należności krótkoterminowe. W domach maklerskich ich kwota nieco zmalała (z 2 150 mln zł do 1 771 mln zł, tj. o 17,6%), zaś w biurach maklerskich pozostała w 2007 r. na poziomie roku poprzedniego, lecz ze względu na spadek aktywów tej grupy podmiotów, udział należności nieco wzrósł (z 19,7% do 24,3%). Na uwagę zasługuje bardzo wysoka dynamika instrumentów finansowych dostępnych do sprzedaży w domach maklerskich (wzrost o 163,1%), generowany prawie w całości przez akcje i udziały.

W analizowanym okresie nastąpił wzrost kwoty tych walorów z ok. 265 mln zł do ok. 697 mln zł (w tym na domy maklerskie przypadało odpowiednio 264 mln zł i 696 mln zł); wartość - oferowanych wyłącznie przez domy maklerskie - akcji i udziałów zwiększyła z 210 mln zł do 586 mln zł. Po stronie pasywów główną pozycją były zobowiązania krótkoterminowe, lecz ich wartość - zarówno w domach jak i biurach maklerskich nieco obniżyła się (odpowiednio z 6 596 mln zł do 6 577 mln zł i ze 1 647 mln zł do 1 440 mln zł). W tym samym czasie nastąpił bardzo znaczny przyrost kapitałów (funduszy) własnych, przede wszystkim ze względu na znaczne podniesienie kapitału zapasowego w wyniku sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej. W rezultacie, w 2007 r. kapitały (fundusze) własne domów maklerskich wzrosły z 1 796 mln zł do 2 928 mln zł (o 63,0%), w tym kapitał zapasowy podwoił się (z 404 mln zł do prawie 833 mln zł). Kapitały własne biur maklerskich zmniejszyły się w analizowanym okresie z 554 mln zł do ok. 350 mln zł, bo choć ich kapitał zakładowy obniżył się znacznie mniej (z 348 mln zł do 312 mln zł), na poziom kapitałów własnych tej grupy podmiotów negatywnie wpłynęła znaczna strata z lat ubiegłych.

Przychody z działalności maklerskiej ogółem wzrosły z 1 799 mln zł do 2 389 mln zł (o 32,8%), ale wynikało to wyłącznie ze wzmożonej aktywności domów maklerskich, gdzie odnotowano wzrost wartości tej pozycji rachunku wyników z 1 502 mln zł do 2 142 mln zł (o 42,6%). Większość (ponad 60%) przychodów pochodziła z prowizji, przy czym najwyższe wpływy przyniosły prowizje od operacji papierami wartościowymi we własnym imieniu, lecz na rachunek zleceniodawców. Wysoką dynamikę miały także inne przychody (wzrost o 65,5%), z których największą kwotą były opłaty pobierane za prowadzenie rachunków papierów wartościowych i pieniężnych klientów.

W biurach przychody z działalności maklerskiej zmalały z ok. 297 mln zł do ok. 247 mln zł (o 16,7%), przede wszystkim z powodu znacznego (o 10,9%) obniżenia sumy prowizji i opłat pobieranych od klientów. Koszty działalności maklerskiej wzrosły ogółem z ok. 963 mln zł do ponad 1 213 mln zł, co generował, między innymi, silny wzrost kosztów wynagrodzeń w domach maklerskich (z 330 mln zł do ponad 480 mln zł, tj. o 44,3%), podczas gdy kwota wynagrodzeń pracowników biur maklerskich bardzo zmalała (z prawie 35 mln zł do ok. 9 mln zł, czyli o 73% w ciągu roku). Wynik na działalności maklerskiej był dodatni, zarówno w domach, jak i biurach, w ujęciu zagregowanym poprawił się tylko o 340 mln zł, bo lepsze o prawie 383 mln zł wyniki domów maklerskich, osłabił niższy w porównaniu z 2006 r. o ponad 42 mln zł wynik biur.

Operacje różnymi rodzajami instrumentów finansowych przyniosły dochód, dzięki czemu wynik działalności operacyjnej w kwocie 1 619 mln zł był wyższy w 2007 r. w porównaniu z rokiem poprzednim o 575 mln zł, na co złożyły się większe o prawie 622 mln zł dochody operacyjne domów i mniejsze o ponad 46 mln zł dochody biur. Saldo przychodów i kosztów podniosło ogólny wynik działalności gospodarczej do poziomu 1 873 mln zł (o 681 mln zł, przy czym wynik domów wzrósł o 736 mln zł, a obniżył się dodatni wynik biur o niespełna 55 mln zł). Saldo nadzwyczajnych zysków i strat wykazały tylko domy maklerskie, lecz wielkość tego salda nie miała istotnego wpływu na kwotę wyniku finansowego brutto, który wzrósł w analizowanym okresie z 1 191 mln zł do 1 873 mln zł (o 681 mln zł). Prawie dwukrotnie wyższe niż przed rokiem saldo dochodów brutto osiągnęły domy maklerskie (wzrost z 964 mln zł do ponad 1700 mln zł, tj. o 736 mln zł), natomiast saldo dochodów brutto biur obniżyło się (z 227 mln zł do 172 mln zł, tj. o 55 mln zł).

Po rozliczeniu podatku i innych obowiązkowych obciążeń na rzecz budżetu, przedsiębiorstwa maklerskie osiągnęły na koniec 2007 r. wynik finansowy netto w wysokości 1 670 mln zł (o niespełna 671 mln zł wyższy niż przed rokiem), z tego domy maklerskie wypracowały łącznie dochód netto w wysokości 1 421 mln zł (o ok. 628 mln zł więcej), a biura - 248 mln zł (o 43 mln zł więcej). Wskaźnik rentowności obrotu brutto domów maklerskich wzrósł z 48,4% do 51,9% (o 3,5 pkt proc.), lecz ten sam wskaźnik w grupie biur maklerskich obniżył się z 58% do 48% (o 10 pkt proc.).

Na koniec 2007 r. wartość dopuszczonych do obrotu zorganizowanego instrumentów finansowych (bez dłużnych papierów wyemitowanych przez Skarb Państwa) należących do klientów przedsiębiorstw maklerskich i banków powierniczych wyniosła 491 258 mln zł. Ponad połowę walorów (55,7%) posiadały podmioty krajowe (rezydenci), w tym 54,1% wartości wszystkich akcji (wraz z prawami do akcji) i 95,0% obligacji. Łączna wartość wszystkich instrumentów finansowych należących do osób fizycznych wyniosła 64 768 mln zł, co stanowiło 13,9% wartości całego portfela. Aktywa finansowe nierezydentów w kwocie 217 777 mln zł prawie w całości (98,4%) były ulokowane w akcjach.