Bez reform przegramy na globalnym rynku

Obraz przemysłu spożywczego Unii Europejskiej, którego roczne obroty powoli zbliżają się do 900 mld EUR, wyłaniający się z najnowszego raportu Konfederacji Producentów Żywności i Napojów Unii Europejskiej (CIAA) nie napawa optymizmem. Okazuje się, że z roku na rok unijne firmy spożywcze zarabiają coraz mniej i bardzo trudno im coś w tej kwestii zmienić.

Równia pochyła

Z raportu CIAA wynika, że sprzedaż przemysłu spożywczego w UE rośnie średniorocznie o 1,8 proc., jednak nie idzie za tym wzrost zysków. Przeciwnie, rentowność operacyjna (marża EBIT) unijnych firm spożywczych na przestrzeni ostatnich kilku lat znajduje się w trendzie spadkowym. Od 2001 r. marża operacyjna dużych firm spożywczych zmniejszyła się z 7 do 6 proc. W przypadku średnich firm spadek był nieco mniejszy, z 4 do 3,6 proc. Najlepiej na tym tle wyglądają firmy małe, które zanotowały wzrost rentowności operacyjnej z 2,7 do 3,5 proc. W sprzedaży sektora największy udział mają jednak firmy duże i średnie (odpowiednio 52 i 26 proc.).

- Na wyniki firm unijnych coraz większy wpływ mają skutki globalizacji, m.in. rosnąca konkurencja ze strony takich krajów jak Chiny czy Brazylia. Do tego dochodzi rosnąca presja cenowa ze strony sieci handlowych i wiele innych czynników - mówi Marek Moczulski, prezes ZPC Mieszko. Marek Moczulski przyznaje, odnosząc się do statystyk, że duża skala produkcji pomaga w osiąganiu wysokiej rentowności. Dodaje jednak, że mniejsze firmy, jeśli tylko działają w atrakcyjnej niszy i są jej liderem, także mogą osiągać ponadprzeciętne wyniki. Na rentowności unijnych firm z pewnością negatywnie odbija się wysoki, w porównaniu z rynkami spoza UE, poziom cen podstawowych surowców rolnych (patrz ramka). Z raportu wynika, że te same surowce (mięso, mleko, cukier) na rynkach światowych można kupić średnio o kilkadziesiąt procent taniej niż na regulowanym rynku UE. Efekt jest taki, że udział unijnego sektora żywnościowego w globalnym eksporcie żywności, który obecnie sięga 20 proc., od wielu lat kurczy się na rzecz takich krajów jak Brazylia, Chiny, Nowa Zelandia czy Kanada.

Przegrany wyścig

W świetle takich liczb, nie powinien dziwić fakt, że unijne firmy spożywcze przegrywają z konkurentami zza oceanów także pod względem innowacyjności. Z raportu wynika, że wydają one na badania i rozwój prawie trzykrotnie mniej niż firmy w Japonii. Dużo lepiej pod tym względem wypadają też USA czy Australia.

- Unijne firmy muszą szybko zwiększyć inwestycje w badania i rozwój, by wzmocnić innowacyjność oraz stymulować rozwój produkcji o wysokiej wartości dodanej - czytamy w raporcie.

- W Polsce, pod względem tego typu inwestycji, nie jest niestety za dobrze. Istnieje wiąż duża luka między nauką i biznesem. Pomóc mogłaby tu odpowiednia polityka państwa i system zachęt finansowych, takie jak na przykład w Japonii czy USA - mówi Andrzej Gantner, dyrektor Polskiej Federacji Producentów Żywności. Podkreśla jednak, że do skutecznego rozwiązania problemów branży spożywczej w UE niezbędne jest przeprowadzenie zdecydowanej reformy Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

- Jest to system niewydolny i nieefektywny, w którym rynek ma zbyt mały wpływ na cenę surowców. W efekcie są one w Unii drogie, co obniża konkurencyjność unijnych wyrobów na rynkach światowych - mówi Andrzej Gantner. Dodaje, że polski przemysł spożywczy na tym tle wypada całkiem nieźle z uwagi na przewagi kosztowe i dość nowoczesny stan infrastruktury produkcyjnej (patrz tekst niżej).

- Bez reformy WPR i liberalizacji handlu, za kilka lat polski i unijny przemysł spożywczy może już nie być konkurencyjny na globalnym rynku - przestrzega Andrzej Gantner. Wiktor Szczepaniak