Deaton zajmuje się m.in. ekonomią zdrowia, ekonomią rozwoju i ekonomią dobrobytu. W uzasadnieniu nagrody zwrócono uwagę, że Deaton koncentruje się w swej pracy na trzech kluczowych kwestiach: jak konsumenci dzielą swe wydatki między różne dobra, ile z dochodu społeczeństwa jest wydawane, a ile oszczędzane oraz w jaki sposób najlepiej mierzyć i analizować dobrobyt i ubóstwo.
Zaakcentowano, że praca Deatona ma wielkie znaczenie dla opracowywania polityki, pomagając np. określić, które grupy społeczne zostaną najbardziej dotknięte podwyżką podatku VAT na żywność.
Występując na konferencji prasowej już jako laureat tegorocznego ekonomicznego Nobla Deaton powiedział o sobie, że jest "kimś, kto interesuje się biednymi tego świata, tym, jak ludzie się zachowują i co zapewnia im dobre życie". Urodził się w 1945 roku w Edynburgu. Ma podwójne obywatelstwo - brytyjskie i amerykańskie. Wykłada ekonomię i sprawy międzynarodowe na prestiżowym Uniwersytecie Princeton w USA.
W zeszłym roku, ekonomicznego nobla dostał Francuz Jean Tirole za prace rzucające światło na to, jak rządy mogą regulować przedsiębiorstwa dominujące na rynku. Nagrodę przyznano za stawianie ograniczeń potężnym firmom - uzasadniła Szwedzka Akademia Nauk.
Do 2009 roku laureatami tej nagrody byli wyłącznie mężczyźni; pierwszą nagrodzoną kobietą była Elinor Ostrom, którą wyróżniono za analizę ekonomicznych aspektów zarządzania. Do 2008 roku 85 proc. laureatów ekonomicznego Nobla stanowili Amerykanie.
Jakob Svensson z komitetu nagrody ekonomicznej Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk tłumaczył doniosłość badań Angusa Deatona. - Angus Deaton otrzymał tegoroczną nagrodę za trzy związane ze sobą osiągnięcia. Za pracę nad tak zwanymi systemami popytu, za analizę związków między konsumpcją a dochodem na poziomie indywidualnym oraz za badania nad standardem życia i ubóstwem w krajach rozwijających się - mówił Svensson.
Ekonomista Tore Ellingsen z Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk podkreślał, że ekonomiści przez lata na potrzeby swojej pracy, nie posiadając dokładnych danych, przyjmowali uproszczone modele zachowań konsumpcyjnych ludzi:
"Na przykład zakładano, że biedne gospodarstwa domowe będą zachowywać się podobnie jak bogate, z tą różnicą, że będą miały inny dochód do rozporządzania. Dziś, w dużej mierze dzięki pracy Angusa Deatona i jego współpracowników, nie tylko rozumiemy ograniczenia takiego podejścia, ale też mamy dane i metody, by pracować lepiej" - zaznaczył Ellingsen.
IAR
OPINIA:
Najważniejsze prace Angusa Deatona pochodzą z lat 90., ale dziś tematyka konsumpcji i nierówności, którymi się zajmował, zyskują na znaczeniu, stąd to właśnie on otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii - powiedział PAP dr Artur Bartoszewicz ze Szkoły Głównej Handlowej.
Prace Angusa Deatona są w Polsce mało znane. Zapoznał się z nimi dr Artur Bartoszewicz z SGH. W rozmowie z PAP zwrocił uwagę, że Deaton w swoich pracach zajmował się przede wszystkim badaniem zjawiska konsumpcji.
Była to analiza konsumpcji jako stałego elementu w życiu człowieka, ale także analiza zmienności potrzeb konsumpcyjnych w ciągu życia, a także analiza wpływu takiego czynnika jak poziom dochodu na konsumpcję - wskazuje dr Bartoszewicz. Deaton wprowadził też termin tzw. "gładkiej funkcji konsumpcji", co rozumie jako stały jej element, niezależny od dochodów.
Deaton - jak dodał naukowiec - zajmował się też konsumpcją jako zjawiskiem subiektywnym - tym, że przy analizie potrzeb konsumpcyjnych kluczowe jest indywidualne poczucie zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych. Laureat analizował też przyczyny bogactwa i biedy na świecie. "W kontekście tego, że pogłębia się rozwarstwienie między najbiedniejszymi, a najbogatszymi, prace Deatona zyskują na znaczeniu, stąd zapewne ta nagroda" - powiedział Bartoszewicz PAP. Tym bardziej - dodał - że jego najważniejsze prace pochodzą z lat 90.
Według Bartoszewicza na prace Deatona powoływał się m.in. NBP w swoich działaniach, dotyczących potrzeb konsumpcyjnych. Zdaniem naukowca z SGH, jego prace mogą być cenne dla instytucji finansowych, analizujących potrzeby finansowe ludzi, a także dla instytucji zajmujących się szeroko rozumianą pomocą społeczną.
_ _ _ _ _ _ _ _ _
Do dziś przyznawaniu tej nagrody towarzyszą kontrowersje; ustanowieniu jej sprzeciwia się prawnuk Alfreda Nobla, szwedzki obrońca praw człowieka Peter Nobel, który uważa, że nazwanie jej nagrodą imienia jego przodka, to nadużycie rodowego nazwiska, zwłaszcza, że nikt w tej rodzinie nie miał nigdy zamiaru ustanawiania nagrody w dziedzinie ekonomii.
Oprotestowane zostało przyznanie w 1976 roku nagrody Miltonowi Friedmanowi za "osiągnięcia w dziedzinie analizy konsumpcji, historii i teorii monetarnej oraz za przedstawienie złożoności polityki stabilizacyjnej". Kontrowersji nie wzbudziły jednak teorie naukowe Friedmana, lecz jego domniemane poparcie dla chilijskiego dyktatora Augusto Pinocheta. Czterech laureatów Nagrody Nobla napisało list do "New York Timesa", by zaprotestować przeciw wyróżnieniu Friedmana. Sam laureat tłumaczył, że nie popierał Pinocheta, ani nie był jego doradcą. Jego krytycy wytknęli mu jednak, że pojechał z serią wykładów do Chile zaledwie rok po obaleniu prezydenta Salvadore Allende.
Najsłynniejszym - w kulturze popularnej - laureatem tej nagrody został w 1994 roku John Forbes Nash za "pionierską analizę równowagi w teorii gier niekooperacyjnych". Luźno oparty na jego biografii film "Piękny umysł" otrzymał cztery Oscary i spopularyzował upiększoną historię chorego na schizofrenię naukowca. Przyznanie mu nagrody również było źródłem kontrowersji, zarówno ze względu na chorobę, jak i głoszone przez niego poglądy.
Znany austriacki filozof i ekonomista Friedrich August von Hayek, nagrodzony w 1974 roku za "pionierską pracę w dziedzinie teorii pieniądza i wahań gospodarczych oraz za pogłębioną analizę współzależności zjawisk ekonomicznych, społecznych i instytucjonalnych" ogłosił, że żaden ekonomista nie powinien otrzymywać Nagrody Nobla, bowiem prestiż spływa wtedy na osobę, która ma dzięki niemu ogromny "wpływ na laików: polityków, dziennikarzy, urzędników państwowych i opinię publiczną". Zaś dokonania noblistów z dziedziny nauk ścisłych są stale weryfikowane przez ekspertów, którzy nie pozwalają laureatowi popaść w przesadną dumę.
Fundacja Noblowska powstała 113 lat temu. Rok później, czyli w 1901 r., cztery lata po śmierci Nobla, wręczono po raz pierwszy nagrody. Zgodnie z tradycją są one wręczane laureatom w kolejne rocznice śmierci fundatora - 10 grudnia, a ogłaszane około dwa miesiące wcześniej.
W tym roku po raz pierwszy w historii zaostrzono środki bezpieczeństwa, co spowoduje, że nie wszyscy chętni będą mogli wysłuchać werdyktu na żywo. Dotychczas wystarczyło zgłosić swój udział, a jeszcze kilka lat temu po prostu przyjść niemal z ulicy. Jak tłumaczył sekretarz Akademii Peter Englund, "z roku na rok przychodzi coraz więcej osób, niestety nie ma fizycznej możliwości, by wszystkich pomieścić".
2014 rok
Jean Tirole za analizę siły rynku i regulacji.
2013 rok
Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen oraz Robert Shiller za empiryczną analizę cen aktywów.
2012 rok
Lloyd Shapley, Alvin Roth dostali nagrodę za teorię stabilnych alokacji i wykorzystanie projektowania rynku.
2011 rok
Thomas Sargent, Christopher Sims zostali nagrodzeni za empiryczne badania nad przyczynami i skutkami w makroekonomii.
2010 rok
Laureatami zostali Amerykanie Thomas Sargent i Christopher Sims. Uhonorowano ich za badania nad zależnościami pomiędzy polityką gospodarczą a wskaźnikami makroekonomicznymi.
2010 rok
Profesorowie Peter Diamond, Dale Mortensen i Christopher Pissarides otrzymali nagrodę w dziedzinie ekonomii za analizę tzw. rynków poszukiwania (search markets). Naukowcy wyjaśnili, dlaczego na rynku pracy występuje bezrobocie, chociaż są wolne etaty.
2009 rok
Elinor Ostrom i Oliver E. Williamson Amerykanie zostali nagrodzeni za swoją pracę na rzecz zorganizowania i usprawnienia zarządzania w gospodarce.
2008 rok
Paul Krugman - to znakomity ekonomista w dziedzinie nowej teorii handlu międzynarodowego oraz nowej geografii ekonomicznej . Zgodnie z teorią Krugmana - nową geografią ekonomiczną - należy zwracać uwagę na wewnętrzne czynniki wzrostu gospodarczego, na to, "co jest skumulowane w danym regionie, a nie wyłącznie opierać się na importowanych zasobach, czy to kapitale, czy pracy, czy technologii".
2007 rok
Leonid Hurwicz, Eric S. Maskin, Roger B. Myerson
2006 rok
Prof. Phelps oraz prof. Friedman otrzymali Nobla w dziedzinie ekonomii za analizę międzyokresowych zależności w polityce. Opracowali dwa modele dotyczące zależności między inflacją a bezrobociem, uwzględniające oczekiwania inflacyjne i ich wpływ na skuteczność polityki makroekonomicznej, która ma prowadzić do obniżenia bezrobocia.
2005 rok
Nobla dostali Amerykanie Robert J. Aumannowi z Izraela i Thomasow C. Schelling Zostali oni uhonorowani za opracowanie teorii konfliktów w oparciu o teorię gier. Znaczenie ich prac daleko wykraczało poza samą ekonomię. Ich badania mają zastosowanie między innymi w polityce rozbrojeniowej, zagadnieniach bezpieczeństwa międzynarodowego czy też polityczno-gospodarczych negocjacjach.
2004 rok
Norweg Finn Kydland i Amerykanin Edward Prescott zostali noblistami z ekonomii. Uhonorowano ich za pracę wyjaśniającą "w jaki sposób cykle biznesowe wpływają zmiany w polityce ekonomicznej i technologii".
2003 rok
Nagroda Nobla przypadła dwóm uczonym, Amerykanin Robert F. Engle i Brytyjczyk Clive W. J. Granger. Obaj uczeni zostali nagrodzeni za stosowanie metod statystycznych w ekonomicznych (gospodarczych) sekwencjach czasowych. Prace te uznano za ważne, ponieważ na finansowych rynkach często dochodzi do przypadkowych fluktuacji i gwałtownych zwrotów, które mogą mieć wpływ na ceny i wartość akcji oraz innych instrumentów finansowych.
2002 rok
Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym mającemu obywatelstwo izraelskie, Daniel Kahneman z uniwersytetu Princeton i Vernon L. Smith, wykładowca z uniwersytetu w Fairfax. Nagrodę otrzymali za studia nad psychologicznymi aspektami oceny i podejmowania decyzji w sytuacjach niepewności oraz za studia laboratoryjne nad alternatywnymi mechanizmami rynkowymi.
2001 rok
Nagroda Nobla przypadła trzem amerykańskim uczonym - George A. Akerlof (mąż Janet Yellen, szefowej Fedu), Michael Spence oraz Joseph Stiglitz. Nagrodę otrzymali za opracowanie w latach 70. XX wieku podstaw do ogólnej teorii ekonomii informacyjnej. Istotą której jest analiza rynków cechujących się asymetrią informacji, występuje ona w sytuacji, gdy jedni uczestnicy rynku mają lepsze informacje niż inni.
2000 rok
Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym - Jamesowi J. Heckmanowi i Danielowi L. McFaddenowi z Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley. Nagrodę otrzymali za opracowanie "teorii i metod szeroko stosowanych w analizie statystycznej zachowań poszczególnych osób i gospodarstw domowych". Prace naukowców pochodzą z pogranicza ekonomii i statystyki, a teraz wykorzystywane są również w naukach społecznych.
1999 rok
Nagrode odbiera Robert A. Mundell (Kanadyjczyk osiadły w USA, pracuje w Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, ur. 1932) - za analizę polityki pieniężnej w warunkach ograniczeń kursów wymiany, a także za analizę optymalnych obszarów walutowych. Jego badania stworzyły podwaliny pod teorię, na której oparli się twórcy strefy euro.
Jest twórcą teorii optymalnych obszarów walutowych - (teoria OCA), która podkreśla że znaczne korzyści z integracji monetarnej są w stanie osiągnąć szczególnie kraje z wysoką inflacją i słabiej rozwinięte. Dodatkowe korzyści dla tych krajów są efektem większej stabilności makroekonomicznej promującej inwestycje i zatrudnienie. Zdaniem Mundella kryterium, według którego można typować kraje do połączenia się w unii walutowej, jest wysoka mobilność czynników produkcji, przede wszystkim pracy.
1998 rok
Akademia nagradza Amartya Sena urodzonego w indyjskim Bengalu Zachodnim w 1934 roku (Indie, teraz jest wykładowcą w Trinity College w brytyjskim Uniwersytecie Cambridge wcześniej był wykładowcą na amerykańskim uniwersytecie Harvarda). Nobla otrzymał za badania nad sposobami postępowania społeczeństw, by racjonalnie gospodarowały swymi zasobami. Zastanawiał się jak prowadzić politykę gospodarczą, by zapewnić ład społeczny.
Badania Amartya nad tzw. Ekonomią dobrobytu poświęcone są zjawisku głodu oraz dystrybucji żywności i dochodu na świecie. Prace prowadził w Indiach, Etiopii, Bangladeszu oraz Afryce Saharyjskiej. Prace Amartyi pozwalają wyjaśnić ekonomiczne podłoże braku żywności na świecie dotyczą gospodarek w krajach rozwijających się i sytuacji ludzi najbiedniejszych w tych krajach, a także sposobom, jakie mogą zapobiec klęskom głodu.
1997 rok
Nagrodę Nobla w tym roku otrzymali Amerykanie - Robert C. Merton z Uniwersytet Harvarda i Myron S. Scholes z Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii za opracowanie w latach siedemdziesiątych metody wyceny instrumentów pochodnych. Najbardziej spektakularnym osiągnięciem naukowców jest ich model wyceny opcji nazwany od ich nazwisk jako MODELEM BLACKA-SCHOLESA. Prace naukowe tych uczonych otworzyły nowe dziedziny badań, także poza nauką o finansach. Mają również zastosowanie w określaniu wartości umów ubezpieczeniowych.
1996 rok
Akademia nagrodziła Jamesa A. Mirrleesa z Uniwersytetu Cambridge z Wielkiej Brytanii i Williama Vickreya z Kanady za opracowanie teorii podejmowania decyzji w warunkach braku pełnej informacji. Naukowcy w swoich opracowaniach zwrócili uwagę na istotną rolę informacji we współczesnej gospodarce. Ich teoria określana jako "teoria bodźców w warunkach informacji asymetrycznej" dotyczyła sytuacji, gdy podmioty uczestniczące w życiu gospodarczym i zawierające najróżniejsze transakcje, rozporządzające asymetrycznymi informacjami. Teoria stworzona przez laureatów Nagrody Nobla ma duże zastosowanie również w innych dziedzinach, między innymi w zawieraniu umów ubezpieczeniowych, tworzeniu systemu podatkowego, ustalaniu zasad organizowania przetargów czy tworzeniu systemu płac kadry kierowniczej.
1995 rok
Nagrodę Nobla otrzymał Amerykanin Robert E. Lucas Jr. z Uniwersytetu w Chicago. Lucas jest powszechnie uważany za człowieka, który stworzył dynamiczną teorię makroekonomii, badającą zachowanie gospodarki jako całości klasycznej. Jego prace zrewolucjonizowały sposoby konstruowania modeli ekonomicznych, a także gruntowną zrewolucjonizowały analizę makroekonomiczną.
1994 rok
Akademia uznaje pracę prowadzone przez zmarłego w 2000 r. Johna C. Harsanyia, pracownika Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley, Johna F. Nasha z Uniwersytetu Princeton i Reinharda Seltena z Uniwersytetu Bońskiego za przełomowe wobec zastosowania teorii gier w badaniu procesów gospodarczych.
1993 rok
W uznaniu osiągnięć Nobla otrzymuje Robert W. Fogel pracownik Uniwersytetu Chicagowskiego i Douglass C. North z Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis za "wkład w odnowę historii gospodarczej przez zastosowanie teorii ekonomicznych i metod jakościowych dla objaśnienia przemian gospodarczych i instytucjonalnych".
1992 rok
Laury zdobywa Gary S. Becker z Uniwersytetu Illinois w Chicago. Jako pierwszy zastosował analizę mikroekonomiczną do zastosowania w dziedzinach ludzkiego życia, którymi dotychczas zajmowały się socjologia, demografia czy kryminologia - badał w ten sposób zjawiska związane z ludzkimi zachowaniami i interakcjami, w tym również w sferze pozarynkowej.
1991 rok
Szwedzcy Akademicy uznają prace Ronalda Coase a za badania, które wniosły "przełomowy wkład w zrozumienie instytucjonalnej struktury gospodarki" - prace nad wpływem praw własności i kosztów prowadzenia interesów (tzw. kosztów transakcyjnych) na gospodarkę.
1990 rok
Nobla odbierają Harry M. Markowitz, William F. Sharpe i Merton H. Miller - wymyślili sposób oceny akcji spółek i obligacji oraz własne pomysły na ocenę różnych inwestycji.
1989 rok
Trygve Haavelmo - Norwegia za wykorzystanie metod statystycznych w prognozowaniu ekonomicznym.
1988 rok
Maurice Allais - Francja za wkład do teorii rynków i efektywnego wykorzystania zasobów.
1987 rok
Robert M. Solow - USA za teorię wzrostu gospodarczego, dowodzącą, że technologia jest najbardziej istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego.
1986 rok
James M. Buchanan Jr. - USA za teorię włączającą do badań ekonomicznych problem podejmowania decyzji politycznych ( postulat nałożenia konstytucyjnych ograniczeń na zachowania osób urzędowych dla zapewnienia realizacji interesu publicznego).
1985 rok
Franco Modigliani - USA za teorię oszczędzania i finansów korporacji 1984 r., Richard Stone - Wielka Brytania za rozwój rachunku dochodu narodowego - narzędzia do mierzenia dochodów i wydatków kraju.
1983 rok
Gerard Debreu - USA za matematyczny model opisujący w sposób naukowy teorie równowagi ogólnej.
1982 rok
George J. Stigler - USA za badania nad sposobami działania rynków oraz nad przyczynami i skutkami ich regulowania przez państwo.
1981 rok
James Tobin - USA za teorię inwestycji, teorię wyboru portfela inwestycyjnego, rolę pieniądza we wzroście gospodarczym, mierniki poziomu dobrobytu.
1980 rok
Lawrence R. Klein - USA za stworzenie modeli ekonometrycznych do prognozowania fluktuacji gospodarczych.
1979 rok
Arthur Lewis - Wielka Brytania, Theodore W. Schultz - USA za analizę procesów ekonomicznych w krajach rozwijających się.
1978 rok
Herbert A. Simon - USA za badania dotyczące sposobu podejmowania decyzji ekonomicznych (zwłaszcza przedsiębiorstw).
1977 rok
James E. Meade - Wielka Brytania, Bertil Ohlin - Szwecja za wkład w teorię handlu międzynarodowego.
1976 rok
Milton Friedman - USA za wkład w teorię konsumpcji, stabilizacji makroekonomicznej oraz ponowne sformułowanie ilościowej teorii pieniądza.
1975 rok
Tjalling C. Koopmans - USA, Leonid W. Kantorowicz - ZSRR za prace poświęcone efektywnej alokacji i wykorzystaniu zasobów gospodarczych.
1974 rok
Friedrich August von Hayek - Austria, Gunnar Myrdal - Szwecja za teorię monetarną i analizę współzależności czynników ekonomicznych i społecznych.
1973 rok
Wassily Leontief - USA za stworzenie i zastosowanie metody - nakładów i wyników.
1972 rok
Kenneth J. Arrow - USA, John R. Hicks - Wielka Brytania za opracowanie sposobów modelowania współzależności między cenami i rozmiarami produkcji dóbr oraz między cenami a podażą czynników produkcji.
1971 rok
Simon Kuznets - USA za wykorzystanie miernika produktu narodowego brutto do opisu i interpretacji wzrostu gospodarczego w długich okresach czasu.
1970 rok
Paul A. Samuelson - USA za wkład w naukową analizę teorii ekonomicznych.
1969 rok
Jan Tinbergen - Holandia , Ragnar Frisch za pionierskie prace z zakresu ekonometrii.
Opr. INTERIA.PL
