Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego

W stanowisku rządu wobec uchwały Sejmu RP z 14 lipca 2000 r., na temat budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce, podkreślono znaczenie, jakie rząd przywiązuje do transformacji społeczeństwa przemysłowego w społeczeństwo informacyjne. W strategicznych dokumentach ("Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju", "Koncepcja średniookresowego rozwoju gospodarczego kraju do roku 2002", "Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju - Polska 2025"), przyjętych przez Radę Ministrów, uwzględniano te problemy, wskazując na ich wagę, zarówno w sensie gospodarczym, jak i społecznym.

Przygotowanie narodowej strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest również obowiązkiem państw aspirujących do Unii Europejskiej, ponieważ jest to wypełnienie m.in. postulatu Deklaracji Ministrów, przyjętej podczas konferencji "Global Information Networks", która odbyła się w 1997 r. w Bonn.

W swym stanowisku rząd zdecydował o:

- przedstawieniu Sejmowi dokumentu programowego pt. "Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce", który uwzględnia wszystkie zagadnienia wymienione w uchwale parlamentu;

- zobowiązaniu Rady Ministrów do przedłożenia do 31 maja 2001 r. "Strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006", stworzonej na wzór podjętej przez UE inicjatywy i zawierającej plan działań i oszacowanie skutków finansowych.

Program "Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce"

Początek lat osiemdziesiątych zapisał się jako okres narodzin poprzemysłowej cywilizacji informacyjnej (opartej na ekonomii wiedzy), której podstawowym elementem jest globalne społeczeństwo informacyjne. Aktualne tendencje gospodarki światowej wskazują, że jednym z najważniejszych warunków rozwoju gospodarczego jest powszechny dostęp do informacji, a zapewnienie tego dostępu jest jednym z konstytucyjnych obowiązków państwa. Dlatego rząd powinien aktywnie włączyć się w proces budowy społeczeństwa informacyjnego, wyznaczając priorytety i podejmując działania przyspieszające przemiany.

Wiadomo, że poprawa infrastruktury telekomunikacyjnej daje podobny efekt jak zwiększenie innowacyjności gospodarki. Ocenia się, że ok. 25 proc. ogólnego wzrostu produktywności w latach 1970-1991 można przypisać rozwojowi telekomunikacji i wzrostowi produktywności w tym sektorze. Dane statystyczne z wielu krajów świata potwierdzają, że np. zastosowanie technik handlu elektronicznego w handlu detalicznym wpłynęło na obniżenie kosztów produkcji.

Niezwykle ważną sprawą jest odpowiednio rozbudowana sieć telefoniczna, której budowa jest często najkosztowniejszym i najbardziej czasochłonnym zadaniem. Jednak przykłady wysoko rozwiniętych państw potwierdzają konieczność poniesienia takich inwestycji, ponieważ są one niezbędnym warunkiem rozpoczęcia budowy społeczeństwa informacyjnego. Kolejnym jest zapewnienie odpowiedniej edukacji i zwiększenie dotacji budżetowych na ten cel.

Państwo powinno dążyć do przyjęcia prawidłowej strategii (wyraźnie precyzującej cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego), której wdrożenie wpłynie pozytywnie na sytuację społeczną, polityczną i gospodarczą. Zresztą - jak już powiedziano - jednym z warunków wejścia Polski do Unii Europejskiej jest rozpoczęcie przez nasz kraj procesu powszechnej informatyzacji, ponieważ wszelkie zapóźnienia mogą wpłynąć negatywnie na ten proces.

Proces powszechnej informatyzacji należy rozpatrywać jako zespół działań zmierzających do zapewnienia wszystkim obywatelom dostępu do informacji:

- o przepisach i procedurach;

- o działaniach administracji rządowej i przedsięwzięciach firm prywatnych;

- o możliwościach inwestowania i rozwoju oraz mechanizmach finansowych;

- o dostępnych technikach, technologiach i produktach;

- o możliwościach zastosowania teleinformatyki w pracy i w domu;

- o statystycznych danych gospodarczych i demograficznych dotyczących warunków życia, stanu i ochrony środowiska itp.;

- o sposobach i metodach zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki.

Takie możliwości wykorzystania teleinformatyki, wzorem państw europejskich, wpłyną na pewno dodatnio na sytuację małych i średnich firm, które są przysłowiową lokomotywą rozwoju dobrze ukierunkowanej gospodarki państwa.

Mówiąc o powszechnym dostępie do usług telekomunikacyjnych, należy zwrócić uwagę na rozbudowę publicznej sieci telefonicznej, co powinno być jednym z priorytetów strategii rozwoju gospodarczego kraju. Powinno się również podjąć działania zmierzające do liberalizacji krajowego systemu telekomunikacji i stworzyć instrumenty zapewniające odpowiednią politykę podatkową tego sektora. Ponadto należy zwiększyć wysiłki na rzecz upowszechnienia wielousługowych, cyfrowych systemów telekomunikacyjnych o dużej przepływności, umożliwiających przekaz wszelkich rodzajów informacji. Konieczne jest też szersze udostępnienie innych, alternatywnych infrastruktur służących świadczeniu usług teleinformatycznych (operatorzy telewizji kablowej, operatorzy sieci GSM, UMTS).

Niezbędne jest też zapewnienie odpowiedniego poziomu edukacji informatycznej poprzez zmodyfikowanie programów edukacji powszechnej w taki sposób, by obejmowały one podstawy elektronicznego przetwarzania informacji. Umożliwi to wykształcenie populacji zdolnej do funkcjonowania w nowoczesnej cywilizacji, potrafiącej kreować informację i wiedzę, posługiwać się nowoczesnymi technikami informacyjnymi i multimedialnymi nie tylko w życiu zawodowym i społecznym, ale i prywatnym. Wymaga to zwiększenia nakładów na komputeryzację placówek szkolnych i wykształcenie fachowej kadry nauczycielskiej. Nieodzowne jest też opracowanie systemu powszechnego kształcenia ustawicznego, umożliwiającego nadążanie za szybko zmieniającymi się rozwiązaniami technicznymi.

Niezbędne jest dokonanie przeglądu polskiego prawa pod kątem możliwości zastosowania do nowych mediów i rozwiązań technicznych.

Należy rozpocząć prace nad wypracowaniem regulacji prawnych dotyczących traktowania informacji w formie elektronicznej jako dokumentu. Celowe byłoby włączenie się Polski w prace prowadzone w tej dziedzinie w Unii Europejskiej.

Jednym z priorytetów będzie stworzenie przejrzystych i przyjaznych obywatelowi struktur administracji publicznej na miarę otwartego społeczeństwa informacyjnego za pomocą narzędzi teleinformatycznych. Chodzi tu mianowicie o skomputeryzowanie i odpowiednie dostosowanie procedur administracyjnych nie tylko w celu usprawnienia pracy urzędów, ale i umożliwienia społeczeństwu uzyskania właściwej wiedzy na temat kompetencji i zakresu działania struktur administracyjnych. Należy również stworzyć system statystycznej informacji o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej i ekologicznej kraju.