Czy EURO 2012 opóźni przyjęcie euro?

Jeszcze przed wakacjami Komisja przyjmie decyzję akceptującą pierwszy polski program operacyjny - Pomoc Techniczna. Naszym celem jest uzgodnienie wszystkich 21 polskich programów operacyjnych do końca sierpnia

Mija właśnie trzeci rok naszej obecności w Unii Europejskiej. Jakie korzyści pani zdaniem odniosła Polska na wejściu do UE?

- Ogromne. Wiele zmian gospodarczych w naszym kraju wynika bezpośrednio z naszego członkostwa w Unii Europejskiej, a także licznych działań podjętych już w ramach przygotowań do przystąpienia. Na pewno bezprecedensowe w historii integracji europejskiej wsparcie finansowe daje szansę na budowę nowej gospodarki. W okresie 2004-2013 wysokość transferów z budżetu Unii do Polski wyniesie ponad 110 mld euro - to mniej więcej połowa rocznego dochodu narodowego Polski. Takie dodatkowe inwestycje to możliwość utrzymania przez wiele lat wysokiej stopy wzrostu, to nowe miejsca pracy, rosnące dochody i konsumpcja. Rosnące inwestycje zagraniczne to także rezultat członkostwa w Unii. Ponad 20-proc. roczny wzrost eksportu w ostatnich latach to wynik naszej obecności na rynku wewnętrznym Unii. Korzyści ekonomiczne są nie do przecenienia. A do tego współtworzymy razem z pozostałymi 26 państwami Unię, wspólnie podejmujemy decyzje. Europa stoi przed nami otworem.

? Kiedy nowe państwa członkowskie dogonią według pani starą Unię Europejską pod względem rozwoju gospodarczego i społecznego?

- Ten proces już się zaczął, ale pamiętajmy, że inni nie stoją w miejscu. Chodzi o to, żeby nie podążać tymi samymi ścieżkami. Im ktoś jest biedniejszy - tym bardziej musi być innowacyjny. Polska ma szansę na skok cywilizacyjny.

? Jaki dalszy plan gospodarczy i polityczny powinna mieć Polska, jeśli chodzi o naszą obecność w UE? Na czym powinniśmy się w szczególności skupić?

- Polska na pewno musi podtrzymać wysiłki w zakresie konsolidacji finansów publicznych i reformy systemu podatkowego oraz systemu świadczeń socjalnych. Konieczne jest także zwiększenie konkurencyjności poprzez ułatwienie warunków działalności gospodarczej, wspieranie przedsiębiorczości i innowacji oraz inwestowanie w umiejętności i kształcenie naszego społeczeństwa. Musimy również inwestować w infrastrukturę i zadbać o zmniejszenie różnic pomiędzy regionami. Reforma rynku pracy wydaje mi się koniecznością. Rankingi innowacyjności i konkurencyjności są ciągle bardzo niekorzystne dla Polski.

? Czy Polska może liczyć na dodatkowe wsparcie ze strony UE w związku z organizacją EURO 2012? Czy KE zezwoli na wykorzystanie środków z funduszy strukturalnych na sfinansowanie budowy stadionów?

- Jestem przekonana, że wyzwanie, przed jakim stanie Polska i organizacja turnieju finałowego EURO 2012, będzie olbrzymim impulsem gospodarczym dla Polski. Organizacja EURO 2012 może także wpłynąć pozytywnie na dynamikę inwestowania środków pochodzących z funduszy unijnych - zaplanowane rozbudowy lotnisk, autostrad i pozostałej infrastruktury będą musiały w niektórych przypadkach ulec przyspieszeniu. Niewątpliwie wpłynie to pozytywnie na dynamikę absorpcji funduszy. Myślę, że wzrośnie także zaangażowanie wszystkich podmiotów biorących udział w implementacji poszczególnych projektów. Ewentualne wsparcie budowy samych stadionów piłkarskich z funduszy strukturalnych jest obwarowane wieloma warunkami i musi być zgodne z unijnym prawem. Kwestie te będą na pewno omawiane z przedstawicielami polskich władz w najbliższych miesiącach. Myślę też, że najważniejsze jest zainteresowanie inwestorów prywatnych projektami związanymi z EURO 2012. To przecież będzie dobry interes.

? Czy organizacja EURO 2012 nie opóźni naszej głębszej integracji ze Wspólnotami? Chodzi na przykład o przyjęcie euro czy też wejście do strefy Schengen.

- Polska powinna zrobić wszystko, żeby jak najszybciej wejść do strefy euro - oczywiście pod warunkiem trwałego spełnienia kryteriów konwergencji. Należy jednak pamiętać, iż oprócz technicznych parametrów, które Polska powinna spełnić, potrzebna jest wola polityczna. W ostatnich wypowiedziach przedstawicieli polskiego rządu można wyczytać taką wolę polityczną. Deklaracja taka padła w ostatnich dniach od wicepremier Zyty Gilowskiej, która stwierdziła, iż Polska będzie gotowa do wejścia do strefy euro w 2012 roku. Im szybciej znajdziemy się w tym węższym kręgu integracyjnym, tym korzystniej dla Polski.

? Jak rozwiązać patową sytuację z Rosją? Ten kraj nie chce wpuścić polskiego mięsa, my zaś blokujemy nowe porozumienie gospodarcze między Rosją a UE. Jakie pani widzi wyjście z tej sytuacji?

- Chcielibyśmy jeszcze w maju przyjąć mandat do rozpoczęcia negocjacji nowego Ramowego Porozumienia między Unią Europejską a Rosją. W związku z tym Komisja podejmuje wszelkie starania, by rozwiązać problem rosyjskiego embarga na import mięsa z Polski. Komisja będzie nadal angażować się w rozwiązanie tego problemu. Trzeba jednak pamiętać, że to nie spór Polski z Rosją. To jeden z przykładów, gdzie Komisja występuje w interesie państwa członkowskiego w sprawach należących do kompetencji wspólnotowych. A Rosja w stosunku do Unii i jej członków pozostaje państwem trzecim.

? Czy UE potrzebuje pani zdaniem konstytucji? Czy w ogóle jest możliwe przyjęcie aktu tej rangi przez wszystkie państwa członkowskie?

- Myślę, że istotne dla nas jako Europejczyków jest to, iż łączy nas wiara w pewne wartości. Te wartości to wolność, demokracja, rządy prawa, poszanowanie dla praw człowieka. Ważne jest też, by łączyła nas wspólna wizja przyszłości, wyobrażenie tego, jakiej Europy chcemy. Nowy Traktat to nie tylko szansa na wspólną wizję Unii. To także odpowiedź na potrzebę Unii bardziej efektywnej, lepiej dostosowanej do nowych wyzwań - i tych globalnych, i tych europejskich. To szansa na Unię bardziej demokratyczną i otwartą na obywateli. Obawiam się, że jeśli nie znajdziemy w sobie do czerwca dostatecznie dużo woli politycznej, by zakończyć debatę i podjąć decyzję, która pozwoli nam przyjąć nowy Traktat Europejski, zapłacimy jako obywatele Unii wysoką cenę. Alternatywa wydaje się oczywista - albo nowy Traktat, albo początek Unii wielu prędkości. Unia wielu prędkości to zaprzepaszczenie wysiłków na rzecz rozwoju i korzyści z integracji europejskiej.

? Jak Polska w porównaniu z innymi państwami UE radzi sobie z wykorzystaniem funduszy unijnych?

- W przypadku programów z perspektywy finansowej 2004-2006 Polska wydała ogółem 46 proc. swojej alokacji funduszy strukturalnych, co stawia ją na siódmym miejscu wśród dziesięciu nowych państw członkowskich. Szczególnie dobrze wdrażany jest Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, z kolei tempo wydatkowania w Sektorowym Programie Operacyjnym Transport oraz Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw budzą nasz niepokój. W przypadku Funduszu Spójności obserwować można duże opóźnienia, a poziom absorpcji stawia Polskę na dziewiątym miejscu wśród państw, które przystąpiły do Unii w 2004 roku. Należy jednak podkreślić, iż dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu wszystkich instytucji pod koniec 2006 roku Polsce udało się uniknąć ewentualnej utraty środków unijnych, a zasada n+2 została zachowana dla wszystkich programów. Jednak największe wyzwanie dopiero stoi przed wszystkimi instytucjami, gdyż do końca 2007 roku musi zostać wydatkowana największa część środków z programów z perspektywy finansowej 2004-2006. Jednocześnie administracja jest obciążona wdrażaniem programów z perspektywy finansowej 2007-2013.

? Kiedy możemy spodziewać się zakończenia negocjacji programów operacyjnych i zaakceptowania polskiego NSRO (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) przez KE? Jakie są szanse na przyśpieszenie tego procesu?

- 1 stycznia rozpoczął się nowy okres programowania 2007-2013. Tym samym rozpoczęła się też nowa era dla polskich regionów. Staną się one instytucjami zarządzającymi regionalnymi programami operacyjnymi (RPO), w których gestii znajdzie się około 16 mld euro. Przygotowania do nowej polityki spójności, wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienie w latach 2007-2013, weszły w decydującą fazę. Udało nam się praktycznie uzgodnić treść polskich Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Mam nadzieję, że Polska będzie wśród grupy krajów, które podczas ceremonii w Hof w Bawarii uroczyście podpiszą 9 maja Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Najprawdopodobniej jeszcze przed wakacjami Komisja przyjmie decyzję akceptującą pierwszy polski program operacyjny - Pomoc Techniczna. Naszym celem jest uzgodnienie wszystkich 21 polskich programów operacyjnych do końca sierpnia.

? Co powinien pani zdaniem zrobić polski rząd, by przyśpieszyć wykorzystanie środków unijnych, szczególnie w sferze inwestycji infrastrukturalnych?

- Przyspieszenie wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych zależy w największym stopniu od zwiększenia efektywności polskiej administracji, gdyż to właśnie na instytucjach spoczywa największa odpowiedzialność. Należy kłaść nacisk na rozwijanie ścisłej współpracy pomiędzy instytucjami krajowymi a regionalnymi, zwłaszcza iż w okresie 2007-2013 główny ciężar odpowiedzialności za RPO będzie spoczywał na urzędach marszałkowskich. Dlatego należy jasno przypisać zakres obowiązków i odpowiedzialności dla wszystkich zaangażowanych jednostek, tak by prowadzone prace były jak najbardziej efektywne. Potrzeba dużo bardzo dobrych projektów. Przestrzegane musi być prawo. To wielki program inwestycyjny i wielka odpowiedzialność.

Mariusz Gawrychowski

Danuta Huebner
pierwszy polski komisarz w Komisji Europejskiej. Odpowiada w niej za politykę regionalną. Przed 2004 rokiem nadzorowała proces integracji Polski z Unią Europejską. W latach 1994-1996 była wiceministrem przemysłu i handlu oraz doradcą wicepremiera Grzegorza Kołodki ds. społecznych. Od 1992 roku jest profesorem nauk ekonomicznych.