Czynsze lokatorów chronione
Najemcy w mieszkaniach prywatnych i komunalnych powinni być chronieni przed nadmiernymi podwyżkami czynszów. Taki mechanizm trzeba wprowadzić jeszcze w tym roku - uważają posłowie. Wczoraj w Sejmie odbyła się debata poświęcona nowelizacji przepisów o ochronie praw lokatorów.
Jeśli nowelizacja nie wejdzie w życie do 1 stycznia 2005 r., to spowoduje to uwolnienie czynszów dla lokatorów, którzy obecnie płacą maksymalnie do 3 proc. wartości odtworzeniowej rocznie. Są to głównie zamieszkujący w byłych mieszkaniach kwaterunkowych. Przedłużenie reglamentacji czynszów nie wchodzi jednak w rachubę.
Posłowie podkreślają, że nie warto ryzykować przegraną sprawą przed Trybunałem w Strasburgu - jest tam pozew właścicielki kamienicy w Gdyni, która domaga się od Polski odszkodowania za ograniczanie swojej własności przez utrzymywanie maksymalnych limitów czynszów. Dlatego limit 3 proc. przestanie obowiązywać, ale nie oznacza to, że wynajmujący będzie mógł podnieść czynsz na dowolną wysokość.
Rząd proponuje, aby drastyczna podwyżka czynszu była dopuszczalna jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach - niezadowolony lokator mógłby ją zakwestionować, odwołując się do sądu. Wtedy, do czasu wyroku, płaciłby czynsz według starych stawek. Natomiast podwyżka o niecałe 10 proc. nie wymagałaby uzasadnienia. Ten mechanizm dotyczyłby także osób, które już są najemcami mieszkań w prywatnych kamienicach. Nowe umowy nie podlegałyby jednak takim wymogom - najemcy płaciliby czynsz wolny.
Zdaniem Jolanty Banach (SDPL), takie rozwiązanie może być zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego, gdyż różnicuje osoby ze względu na datę podpisania umowy najmu. Wersja projektu przedstawiona przez SDPL przewiduje, że podwyżka czynszu byłaby możliwa tylko raz na 6 miesięcy, a jeśli czynsz będzie przekraczał limit 3 proc. wartości odtworzeniowej, to podwyżka w skali roku nie może przekroczyć 10 proc.
- To kolejny mechanizm, który nie dopuszcza do rynkowego kształtowania wysokości czynszów - żali się Henryk Tubacki, przewodniczący poznańskiego oddziału Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości. Na pomysł rządu nie zgadza się też Prawo i Sprawiedliwość. Poseł Jerzy Polaczek z PiS zgłosił poprawkę, która zakłada, że maksymalnie podwyżka mogłaby wynieść nawet 20 proc. rocznie.
Inne rozwiązania zawarte w projekcie nie wywołują takich kontrowersji. Większość posłów chwali pomysł rządu, aby wprowadzić najem okazjonalny. Zdaniem pos. Łukasza Abgarowicza (PO), dzięki temu zwiększy się podaż prywatnych mieszkań na rynku, co w konsekwencji może nawet spowodować obniżki stawek czynszu. - Może ograniczy to szarą strefę najmu - uważa pos. Jan Szymański (SLD). Posłom podoba się również propozycja, aby gminy mogły obniżać czynsz lokatorom w mieszkaniach komunalnych, którzy są w bardzo ciężkiej sytuacji materialnej.
Wiceminister infrastruktury Andrzej Bratkowski podkreśla, że niektóre gminy już to robią, ale boją się reakcji regionalnych izb obrachunkowych, które mogą uznać taką praktykę za uszczuplenie dochodów. Poseł Ł. Abgarowicz chwali też propozycję wynajmowania przez gminy mieszkań prywatnych i podnajmowania ich osobom potrzebującym lokum. Poseł uważa, że gminom łatwiej byłoby znaleźć pieniądze na dopłaty różnicy w czynszu niż na budowę całkowicie nowych mieszkań.
Co jeszcze proponuje rząd?
- Powstanie szczegółowy katalog wzajemnych praw i obowiązków najemców i wynajmujących
- Gminy mogłyby wynajmować mieszkania od prywatnych właścicieli, a następnie podnajmować je za niższy czynsz potrzebującym osobom (np. jako mieszkania zastępcze dla wysiedlanych z domów przeznaczonych do rozbiórki)
- Biedni mieszkańcy w zasobie komunalnym mogliby liczyć na obniżenie czynszów
- Właściciele, którzy nie korzystają przejściowo ze swojego mieszkania, mogliby je wynająć okazjonalnie. Taka umowa nie podlegałaby wielu rygorom przewidzianym dla zwykłego najmu.
