Do MSP rychło ustawi się kolejka potrzebujących

Deklaracja pomocy Stoczni Szczecińskiej, a przez to przywrócenie kontroli nad nią Skarbowi Państwa, podzieliła obserwatorów rynku na dwie grupy: tych, którzy są przekonani, że interwencja państwa była nieunikniona (a wręcz wskazana) i tych, którzy są przeciwni pomaganiu prywatnym firmom z pieniędzy budżetowych. Wewnątrz każdej z tych grup mieszają się mniej i bardziej radykalne opinie - że jeśli nawet pomoc była konieczna, to niewystarczająca, bo zabrakło pomysłu na to "co dalej", że decyzja miała charakter polityczny, a nie ekonomiczny oraz że upaństwowienie i tak nie poprawi sprawności działania. Ich adwersarze uważają zaś, że państwo miało obowiązek działać w takiej sytuacji a prywatyzacja nie polega na tym, żeby sprzedać i zapomnieć.

Przetarty szlak

Wszyscy są jednak zgodni w jednym: przypadek Stoczni Szczecińskiej otwiera drogę każdej bankrutującej firmie do ubiegania się o pomoc państwa i szybko znajdą się podmioty, które zechcą z tej sposobności skorzystać.

- W obecnej sytuacji budżetowej interwencja rządu w Stoczni jest fatalnym rozwiązaniem. Jeden przypadek szybko przyzwyczai firmy, że w przypadku kłopotów finansowych zawsze można wrócić pod skrzydła Skarbu Państwa i nie trzeba będzie ponosić odpowiedzialności za chybione decyzje zarządu. Nie mam wątpliwości, że zaraz zjawią się następni w kolejce po pomoc państwa: branża górnicza, zbrojeniówka, firmy z sektora chemicznego. To wszystko może się okazać ostatnim gwoździem do trumny naszej gospodarki, bo budżet nie wytrzyma obciążenia - przewiduje Rafał Antczak, ekonomista Fundacji CASE.

Jego zdaniem, koalicja rządząca sięga po przestarzałe pomysły interwencjonizmu państwowego, od których odchodzi Zachód. Z tą opinią wielu się jednak nie zgadza.

- Znam wiele przypadków wykupywania bankrutujących prywatnych firm w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, USA. Wyeliminowanie państwa z gospodarki jest mrzonką. W znacznym stopniu do renacjonalizacji zmusza nastawienie prywatnych inwestorów, którzy chcą się szybko wzbogacić - nawet kosztem przejętej firmy - ripostuje Jan Szewczak z Polskiego Centrum Ekonomiczno-Społecznego.

Przechodnia odpowiedzialność

Analitycy przekonują, że bardziej podatne na kryzys i skłonne do występowania o pomoc państwa są firmy prywatyzowane przez krajowy kapitał, przeważnie te z dużym udziałem SP. Niektórzy nasi rozmówcy dopuszczają pomoc państwa, ale bez wykupu akcji, np. przez udzielanie gwarancji kredytowych. Robert Gwiazdowski z Centrum im. Adama Smitha jest tak samo przeciwny udzielaniu gwarancji, jak przejmowaniu funkcji właścicielskich.

- Jeśli banki chcą gwarancji Skarbu Państwa, to znaczy, że same nie wierzą w uratowanie przedsięwzięcia, a jeśli tak, to po co wpompowywać pieniądze w projekt nie do uratowania? - pyta Robert Gwiazdowski.

- Opcja "rząd pomoże" rozwija pokusę do nadużyć - uważa Rafał Antczak.

- W najbliższych miesiącach problemy będzie mieć zbyt wiele firm, żeby rząd mógł po prostu machnąć ręką i powiedzieć "to niech upada" - odpowiada Jan Szewczak. Przekonuje, że kapitał zagraniczny, co najlepiej pokazuje przykład Daewoo, nie daje gwarancji właściwego zarządzania biznesem.

Ekonomiści podkreślają jednak, że zła prywatyzacja nie oznacza wcale, że renacjonalizacja będzie dla jakiejkolwiek firmy lepszym rozwiązaniem. Dla Wiesława Walendziaka, szefa sejmowej komisji skarbu, działania rządu mają charakter polityczny, bo ogłaszając "powrót" do Stoczni rząd nie przedstawił żadnych propozycji restrukturyzacji firmy.

- Renacjonalizacja to ślepa ulica, bo jeśli zagrożone firmy przyzwyczają się do takiej reakcji rządu, to jego rola ograniczy się szybko do funkcji ubezpieczyciela - mówi Wiesław Walendziak.

Rząd: to wyjątek

Tylko jeden z naszych rozmówców zdecydowanie zaprzeczył możliwości powtórzenia historii stoczni.

- Uważam, że to absolutny wyjątek i więcej takich przypadków na pewno już nie będzie. Ta decyzja była konieczna, bo od tego zależy przetrwanie całego sektora stoczniowego i wszystkich kooperantów szczecińskiej spółki - mówi Arkadiusz Krężel, szef ARP.

- To jest przede wszystkim forma interwencji, obliczonej na pewien czas. Idzie o to by firmę wyprowadzić z tarapatów, z założeniem, może czasami zbyt optymistycznym, że po tym czasie znajdzie się ktoś z sektora prywatnego, kto będzie chciał nabyć to przedsiębiorstwo. Rząd na pewno będzie chciał to przedsiębiorstwo po okresie naprawy sprzedać - mówił wczoraj w radiowym wywiadzie Wiesław Kaczmarek, szef MSP.