Dokładna lustracja majątków osób publicznych

gospodarka

Poniedziałek, 26 lutego 2007 (10:04)

Lustracji majątkowej będą mogli zostać poddani nauczyciele i lekarze. Funkcjonariusze publiczni ujawnią majątki swoich małżonków. Za brak informacji o pochodzeniu mienia będzie groziło do pięciu lat więzienia.

Do Sejmu trafił projekt ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych. Nowe przepisy mają zmienić zasady lustracji majątkowej osób pełniących funkcje publiczne oraz ich małżonków.

Kto będzie składał oświadczenie majątkowe

Projekt ustawy rozszerza katalog osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia majątkowego. Oświadczenia będą więc składać wszyscy funkcjonariusze publiczni - poczynając od prezydenta, przez ministrów, członków służby dyplomatycznej, kierowników samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, dyrektorów sądów apelacyjnych, na kierownikach jednostek badawczo-rozwojowych kończąc. W sumie jest to kilkadziesiąt stanowisk.

Reklama

Jednak to nie wszystkie osoby, które będą musiały składać oświadczenia majątkowe. Zgodnie z projektem przepisy te będą stosowane także do osób niewymienionych w projekcie ustawy, które pełnią funkcje publiczne na podstawie innych ustaw. Taką jest przykładowo kodeks karny, który za osobę pełniącą funkcję publiczną uznaje nie tylko sędziego, prokuratora czy ławnika, ale także nauczyciela czy lekarza.

Opinia Julia Pitera
poseł PO Rozbudowanie systemu oświadczeń majątkowych nie ma sensu. Nic nie będzie z proponowanych rozwiązań - to czysta teoria, która nie sprawdzi się w praktyce. Dalej będą funkcjonowały donosy, gdy dwóch polityków się pokłóci. Apeluję do wszystkich teoretyków przejrzystości życia publicznego - mniej propagandy, więcej woli rzeczywistego rozwiązania.

Lustracja majątkowa małżonków

Osoby pełniące funkcje publiczne będą musiały ujawnić nie tylko majątek objęty wspólnością ustawową, ale również osobisty majątek małżonka nabyty po zawarciu małżeństwa. Nie uchroni ich nawet intercyza małżeńska.

Funkcjonariusz będzie też składał oświadczenie o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka. Oświadczenie to składa się podmiotowi uprawnionemu do odbioru w terminie 14 dni od dnia objęcia stanowiska lub funkcji, a w przypadku podjęcia przez małżonka działalności gospodarczej w trakcie pełnienia funkcji lub zmiany jej charakteru, niezwłocznie po zaistnieniu przesłanek do jego złożenia. Funkcjonariusz, który nie ma wiedzy o prowadzeniu działalności przez małżonka, składa oświadczenie o braku takiej wiedzy. Podanie nieprawdy pociąga za sobą odpowiedzialność na podstawie kodeksu karnego.

Opinia Marek Chmaj
Zrzeszenie Prawników Polskich Takie przepisy mogą zostać uznane za sprzeczne z konstytucją, która stanowi, że nie można gromadzić informacji o obywatelach innych niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Gromadzenie informacji w sytuacji odrębności majątkowej jest niedopuszczalne. Po to jest odrębność majątkowa, żeby osoby, które ją posiadają ,mogły samodzielnie prowadzić gospodarkę finansową.

Obowiązki lustrowanego majątkowo

Osoby zobowiązane do ujawnienia informacji o majątku będą musiały złożyć pierwsze oświadczenie 14 dni od objęcia stanowiska lub funkcji publicznej, a kolejne do 15 maja każdego następnego roku według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego. Oświadczenie majątkowe będzie wymagane przy zaprzestaniu zajmowania stanowiska lub funkcji.

Oświadczenie majątkowe wraz z kopią rocznego zeznania podatkowego za rok poprzedni będzie trzeba złożyć podmiotowi, o którym mowa w art. 12 projektu ustawy. Co do zasady będzie nim pracodawca, organ założycielski lub nadzorujący instytucję, w której pracuje osoba poddawana lustracji majątkowej.

Osoby zajmujące stanowisko publiczne w terminie czterech miesięcy od powołania będą musiały zrezygnować z pracy w prywatnej firmie korzystającej ze środków publicznych, jak również ze stanowiska członka zarządu spółki handlowej, fundacji czy spółdzielni mieszkaniowej. Będą też musiały zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej i sprzedać akcje i udziały, których ilość przekracza 10 proc. kapitału zakładowego spółki.

Opinia Ludwik Węgrzyn
prezes Związku Powiatów Polskich Możliwość sprawdzania majątku małżonków osób pełniących funkcje publiczne to już pewnego rodzaju inkwizycja. Może niedługo takie obowiązki zostaną wprowadzone także w stosunku do pełnoletnich dzieci takich osób i ich dziadków. W małych miejscowościach wszyscy wiedzą, gdzie mieszka wójt, burmistrz czy radni, i niezależnie od tego, że ci dorobili się majątku ciężką pracą czy zaradnością, mogą być obiektem nieuzasadnionych pomówień i szykan.

Jakie majątki podlegają ujawnieniu

Oświadczenie majątkowe zawierać będzie informacje o posiadanych nieruchomościach, zasobach pieniężnych, akcjach czy jednostkach uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Znajdziemy tam informacje o zajmowanych stanowiskach, przychodach osiągniętych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej.

Poza aktywami oświadczenie zawierać będzie informacje o zobowiązaniach pieniężnych oraz warunkach, na jakich zostały udzielone. Funkcjonariusz publiczny będzie musiał poinformować o przeniesieniu własności składników majątkowych na członków rodziny, jeżeli nastąpiło to w okresie pięciu lat przed złożeniem oświadczenia. Oprócz składników majątku ujawnieniu podlegać będzie źródło jego pochodzenia.

Opinia Artur Zawisza
poseł PiS Ustawodawstwo antykorupcyjne musi być wieloaspektowe. To jest tylko jedna z ustaw, która w jakiś sposób dotyczy tego zagadnienia. Oczywiście rozumiem, że ktoś mógłby zgłaszać zastrzeżenia, czy nie są to zbyt restrykcyjne lub szczegółowe przepisy uderzające w prywatność, ale takie pytania byłyby zasadne, gdyby nie wykryta afera w Ministerstwie Finansów, mafia piłkarska i sprawa Henryka Stokłosy. Te przypadki pokazują jednak, że takie przepisy są potrzebne. To pokazuje, że te przepisy trzeba zacieśniać.

Kary za nieprawdziwe informacje

Nowe przepisy zaostrzają odpowiedzialność dyscyplinarną i karną za uchylanie się od składania oświadczeń majątkowych. Osoby, które spóźnią się ze złożeniem oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka, nie zrzekną się w terminie z dotychczas pełnionej funkcji albo nie zdążą sprzedać nabytych wcześniej akcji, będą zagrożone karą trzech lat pozbawienia wolności.

Będzie to także podstawa do odwołania z dotychczas sprawowanego stanowiska lub rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Zwolnieni będą mogli zostać ci, którzy skłamali w oświadczeniu majątkowym.

Majątek nabyty w czasie pełnienia funkcji publicznych, którego źródeł pochodzenia nie ujawniono w oświadczeniu, będzie traktowany jako korzyść majątkowa. Z założenia będzie traktowany jak pochodzący z przestępstwa korupcji. Sąd będzie orzekał wówczas o przepadku tego mienia.

Opinia Marian Filar
karnista, UMK w Toruniu Jeżeli sąd udowadnia komuś korupcję, to nie trzeba żadnych zmian w przepisach, żeby można było orzec przepadek mienia. Nie można natomiast domniemywać, że majątek, którego źródeł pochodzenia nie ujawniono, od razu pochodzi z działań przestępczych.

Pełna jawność majątku

Informacje w oświadczeniu o stanie majątkowym będą jawne. Wyjątkiem będą dane o adresie zamieszkania osoby składającej oświadczenie oraz jej małżonka, adresach nieruchomości wpisanych do oświadczenia oraz imionach i nazwiskach osób, na które przeniosła mienie osoba poddawana lustracji majątkowej.

Jawne informacje zawarte w oświadczeniu będą udostępniane przez podmioty uprawnione do odebrania oświadczenia w Biuletynie Informacji Publicznej lub na ich stronach internetowych.

Zdaniem autorów projektu, zwiększenie jawności tego rodzaju informacji zwiększy nie tylko kontrolę instytucjonalną, ale i społeczną nad dochodami uzyskiwanymi przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Opinia

Andrzej Bielewicz
radca prawny z Kartuz

Wprowadzenie jawności oświadczeń majątkowych osób pełniących funkcje w wymiarze sprawiedliwości jest niebezpieczne. Świat przestępczy dostałby bowiem narzędzie do manipulowania treściami orzeczeń wydawanych przez sędziów.

Adam Makosz, Łukasz Sobiech