Dzień Wolności Podatkowej. Jak Polska wypada na tle innych? "Skala obciążeń podatkowych umiarkowana"

"Skala obciążeń podatkowych jest w Polsce umiarkowana lub niewielka na tle pozostałych państw Europy. Wielkość wydatków rządowych w relacji do PKB w 2022 r. wyniosła 43,5 proc., co daje Polsce 10 miejsce spośród 30 europejskich gospodarek. Podobne wyniki otrzymamy, kiedy ograniczmy analizę do samych przychodów podatkowych. Dzień, którym Polacy kończą je spłacać, przypada na 28 marca i jest to 12. pozycja w Europie. Okres spłaty łącznych wydatków rządowych zwany Dniem Wolności Podatkowej przypada natomiast na 11 czerwca, co również jest 10. pozycją w UE" - podał Polski Instytut Ekonomiczny w opublikowanym we wtorek raporcie "Dzień Wolności Podatkowej w UE - rok 2023". 

Jak wyjaśniono, PIE wziął pod lupę polski system podatkowy oraz to, jak kształtuje się on na tle państw unijnych, a zrobił to z wykorzystaniem danych o tym, kiedy w Polsce oraz w innych krajach europejskich przypada Dzień Wolności Podatkowej. 

"Większość, tj. 16 spośród 30 państw, przestaje spłacać zobowiązania sektora publicznego w czerwcu - wydatki publiczne w tych państwach są zbliżone do 45 proc. PKB. Najdłuższy okres pracy na pokrycie wydatków rządowych występuje w państwach "starej UE", gdzie wielkość budżetu często przekracza 50 proc. PKB. Największe wydatki mają państwa opiekuńcze, w szczególności Francja - w jej przypadku skala wydatków w relacji do PKB sięga 58 proc. Przy takiej wielkości budżetu Dzień Wolności Podatkowej w tym państwie przypada dopiero w sierpniu" - powiedział cytowany w raporcie kierownik zespołu makroekonomii PIE Jakub Rybacki. 

PIE zwrócił uwagę, że przychody podatkowe z PIT w Polsce są małe w porównaniu do rozwiniętych państw UE. W 2021 r. stanowiły one w Polsce około 5,4 proc. PKB, co było 7. najmniejszym wynikiem spośród państw, które udostępniają dane. Dla porównania w gospodarkach skandynawskich wielkości te były ponad dwukrotnie większe. Spłata przychodów z tego podatku zajmuje około 19 dni - w przypadku państw "starej UE" okres ten zazwyczaj wynosi ok. miesiąca. Okres wydłuża się w państwach skandynawskich i wynosi ponad 2 miesiące. 

W raporcie wskazano także, że przychody z VAT w Polsce są większe na tle państw UE, chociaż różnice nie są znaczne. Wysokość wydatków w relacji do PKB w 2021 r. sięgnęła 8,6 proc. - to o 1 pkt proc. więcej w porównaniu do średniej unijnej. Dzień Wolności Podatkowej liczony wyłącznie dla tego podatku przypada 2.02 - różnice między większością państw UE to 2-4 dni. "Rozrzut jest tak mały, na obszarze Unii Europejskiej podatek od towarów i usług, tj. VAT, ma spójny charakter. Oznacza to, że jego najistotniejsze zasady regulowane są na poziomie unijnym. Koordynacji podlega m.in minimalny dopuszczalny poziom stawek, kategorie dóbr, w przypadku których jest możliwe stosowanie obniżonych podatków" - powiedział cytowany w raporcie analityk z zespołu makroekonomii Sebastian Sajnóg. 

Z wyliczeń PIE wynika, że reforma podatkowa obniżyła skalę łącznych obciążeń związanych z pracą. Organizacja ds. współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD) wskazuje, że wielkość tzw. klina podatkowego spadła w 2022 r. z 34,2 proc. do 31,3 proc. Klin podatkowy to różnica między całkowitym kosztem zatrudnienia osoby zarabiającej 67 proc. średniego wynagrodzenia, a kwotą, którą ta osoba otrzyma po opłaceniu podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. 31, 3 proc to najniższa wartość w historii analiz. To także 5. najniższy wynik wśród państw Unii Europejskiej. 

"Polski system podatkowy intensywnie wspiera mniej zamożne rodziny. Dane Eurostatu wskazują, że w Polsce i Czechach - jako jedynych dwóch państwach UE - rodzina z dwójką dzieci, w której łączne zarobki równe są średniemu wynagrodzeniu, efektywnie nie płaci podatków. Stopa opodatkowania wynosi kolejno -2,5 oraz -3,4 proc. Takie rodziny są beneficjentami transferów od państwa, tzn. otrzymują większe kwoty niż płacą w podatkach" - ocenił Jakub Rybacki.