Firmy muszą podnosić ceny, aby utrzymać rentowność. Eksperci: Inflacyjna spirala zaczyna się kręcić

- W ostatnich miesiącach (...) dynamika cen zaczęła rosnąć do tego stopnia, że podwyżki zaczęły być dostrzegalne dla zwykłych konsumentów i stały się tematem publikacji w prasie. Oliwy do ognia dodał fakt, że w ocenie większości ekspertów Rada Polityki Pieniężnej długo wstrzymywała się z podwyżkami stóp procentowych - wskazuje Mariusz Maik, partner Doradztwo Finansowe Grant Thornton.

 - Miejmy nadzieję, że sytuacja w przyszłym roku wróci pod kontrolę i przy zdecydowanej reakcji RPP inflacja znowu zejdzie na dalszy plan. Istnieje jednak ryzyko, że doszliśmy już do sytuacji, w której inflacja na tyle mocno weszła do świadomości konsumentów i przedsiębiorców, że zacznie nakręcać się typowa spirala inflacyjna - uważa ekspert Grant Thornton.

Dodaje: - Ludzie pogodzili się z tym, że ceny rosną, więc akceptują kolejne podwyżki cen oraz żądają od pracodawców podwyżek płac. A to z kolei zachęca przedsiębiorców do dalszego podnoszenia cen. Nasze badanie sugeruje, że ten scenariusz błędnego koła niestety zaczyna być coraz bardziej realny.

Średnie i duże przedsiębiorstwa to czują. Ostatnie miesiące to czas wyjątkowego przyspieszenia dynamiki cen. Inflacja przebijająca poziom 5 proc. i zbliżająca się w niebezpiecznym stopniu do nieobserwowanych od dwóch dekad poziomów 6-7proc. nagle stała się codziennością, a podwyżki cen, stóp procentowych i rat kredytów ponownie stały się tematem rozmów statystycznych konsumentów.

W 2021 roku w polskiej gospodarce wyraźnie narasta presja inflacyjna. We wrześniu dynamika cen w ujęciu rocznym wzrosła do 5,9 proc., co było najwyższym wynikiem od 20 lat. Niestety, wiele wskazuje na to, że wzrost ten będzie przyspieszać. Jak wynika z badania Grant Thornton, już 71 proc. średnich i dużych firm w Polsce zamierza w najbliższych 12 miesiącach podnosić ceny swoich produktów. Jednocześnie tylko 5 proc. chce je obniżać.

Wskaźnik netto (odsetek firm planujących podwyżki cen minus odsetek firm planujących obniżki) wynosi więc 66 pkt proc. To zdecydowanie najwyższy wynik w 11-letniej historii badania. Wskaźnik ten kształtował się w poprzednich edycjach w przedziale 19-41 pkt proc.

Co ważne, dotąd nasz wskaźnik skłonności firm do podnoszenia cen był dość dobrze skorelowany z późniejszymi faktycznymi odczytami inflacji (patrz wykres obok). Gdyby ta korelacja miała się utrzymać, mogłoby to oznaczać w najbliższych 12 miesiącach wzrost inflacji do około 9 proc.

Silny wzrost odsetka średnich i dużych firm, które zastanawiają się nad podnoszeniem cen swoich towarów i usług, sprawia, że Polska stała się pod tym względem jednym z liderów państw objętych badaniem. Na 22 analizowane duże gospodarki na świecie, wyższy odsetek firm planujących podwyżki odnotowano jedynie w Turcji - wskaźnik netto (odsetek firm zapowiadających podwyżki minus tych planujących obniżki) wyniósł tam 72 pkt proc. Warto jednak pamiętać, że Turcja jest krajem, który zmaga się z dużymi problemami inflacyjnymi - w 2021 roku ceny konsumpcyjne rosły dotychczas średnio o 17 proc. rok do roku. Tuż za Polską znalazły się RPA, Brazylia i Rosja, które również mierzą się obecnie ze wzrostem inflacji.

Wydaje się, że rosnąca presja na podwyżki cen to skutek dwóch nakładających się na siebie zdarzeń. Z jednej strony - co pokazują dane makroekonomiczne na temat dynamiki PKB, produkcji przemysłowej czy sprzedaży detalicznej - ostatnie kwartały, mimo pandemii, przyniosły silny wzrost popytu w gospodarce. To stwarza firmom przestrzeń do podnoszenia cen, ponieważ nabywca jest w stanie zaakceptować wyższe ceny, tym bardziej w sytuacji, w której podwyższona inflacja stała się tematem publicznej debaty ekonomicznej w społeczeństwie, a wzrost cen podstawowych produktów - cen paliw, energii czy żywności - jest wyraźnie zauważalny.

Po drugie, badanie pokazuje silny wzrost kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw w Polsce. W 2021 roku już 65 proc. badanych przez Grant Thornton szefów średnich i dużych przedsiębiorstw deklaruje, że wysokie koszty energii są dla nich "silną" bądź "bardzo silną" barierą w rozwoju. Odsetek ten z roku na rok rośnie. W 2016 roku wynosił zaledwie 16 proc. W podobny sposób narasta bariera wysokich kosztów pracy - odsetek szefów firm wskazujących tę barierę wzrósł od 2016 roku z 43 proc. do obecnych 67 proc.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Przedsiębiorstwa są więc podwójnie zdeterminowane do podwyżek - nie tylko "mogą" podnosić ceny, ale wręcz "muszą" to robić, aby utrzymać rentowność.