Fundusze mają prawo do odmowy wypłaty pieniędzy

Fundusze inwestycyjne otwarte kuszą klientów szansą uzyskania wysokich zysków przy jednoczesnym zachowaniu możliwości wycofania się z inwestycji w dowolnym momencie. W dowolnym, czyli jeśli doszłoby do gwałtownych spadków cen akcji, wystarczy sprzedać jednostki, by uratować oszczędności. Tych, którzy w to uwierzyli, może spotkać niemiła niespodzianka. TFI mają prawo do odmowy wypłaty pieniędzy.

Ustawa pozwala

Na takie działanie pozwala ustawa o funduszach inwestycyjnych zawierająca zapis zezwalający towarzystwu funduszy zawiesić odkupywanie jednostek, gdy w ciągu 2 tygodni, klienci zażądają umorzenia jednostek przekraczających wartością 10 proc. aktywów funduszu.

Jednak przedstawiciele branży zapewniają, że to mało prawdopodobne.
- Zapis należy postrzegać w kontekście sytuacji katastroficznych, gdy fundusz nie ma możliwości zbywania akcji, które posiada. Przez 15 lat funkcjonowania rynku takie zagrożenie się nie pojawiło - deklaruje Marcin Dyl, prezes Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami.

Podkreśla, że TFI wcale nie musiałyby skorzystać z takiej możliwości.
- Ten zapis jest "miękki" tzn. TFI nie muszą, a jedynie mogą zawiesić odkupywanie - dodaje Marcin Dyl.

Nieświadomi klienci

Klienci nie zdają sobie z tego sprawy, że mogą mieć kłopoty ze sprzedażą jednostek. I nic dziwnego - nikt ich nie informuje. Co więcej na stronach internetowych i w materiałach reklamowych TFI nie ma słowa o takiej możliwości.

Zadzwoniliśmy też do kilku dystrybutorów funduszy. Doradcy zapewniali nas, że w każdej chwili będziemy mogli wycofać pieniądze.

Jaka jest prawda, klient może wyczytać z prospektu funduszu. Ale i to tylko w pełnej jego wersji. W skrótach dokumentów, po które klienci sięgają zdecydowanie częściej, takiej informacji nie ma. Pełny prospekt liczy nawet kilkaset stron, a informacja o możliwości zawieszenia odkupywania jednostek funduszy inwestycyjnych jest w jego środkowej części.

- Kluczowe jest, że występuje w ustawie. To pozwala funduszom z niego korzystać, bo ustawa jest nadrzędna w stosunku do prospektów - zauważa Marcin Dyl.

Tylko, kto z inwestujących w fundusze czytał ustawę?To się nie zdarzy

Przedstawiciel branży zapewniają, że klienci mogą spać spokojnie.
- Nie ma żadnego ryzyka dla klientów, że taka sytuacja nastąpi. Ten zapis ma w zasadzie charakter jedynie formalno-prawny - mówi Marcin Dyl.

- W przypadku naszych funduszy nigdy nie podjęliśmy takiej decyzji i nie przypominam sobie by taka możliwość była rozważania - dodaje Maciej Podgórski, dyrektor departamentu produktów Skarbiec TFI.

Tym bardziej, że nie widać powodów, dla których klienci mieliby masowo umarzać jednostki.
- Krótkotrwałe spadki na giełdzie, nawet głębokie, nie są groźne. Falę wycofywania się z inwestycji mogłyby wywołać spadki trwające kilka miesięcy, a to nam raczej nie grozi - mówi Grzegorz Raupuk z Analiz Online, tonując nastroje po zapowiedziach z ostatnich dni globalnej recesji.

Większe ryzyko występuje w przypadku funduszy z małymi aktywami i niewielką liczbą klientów. Wystarczy decyzja kilku hiperbogaczy. Eksperci wskazują jeszcze jedno ryzyko:
- Może się zdarzyć, że fundusz nie będzie miał możliwości upłynnienia aktywów. Najbardziej prawdopodobne jest to w przypadku funduszy inwestujących w małe i średnie spółki. Ten segment rynku jest najmniej płynny i fundusze mogłyby nie znaleźć chętnych do odkupienia akcji - mówi Maciej Podgórski.

Wbrew pozorom, zawieszenia odkupywania jednostek może być dla klientów korzystne.
- Gdyby doszło do paniki klientów i masowego umarzania jednostek, fundusz byłby zmuszony do sprzedawania swoich aktywów bez względu na cenę. To odbiłoby się na wycenie jednostki. Doszłoby, więc do sytuacji, że decyzje jednych klientów działają na szkodę innych - zamyka problem Maciej Podgórski.

Czy aby na pewno?

Grzegorz Nawacki