Gospodarka z wyborami w tle

Opozycyjna Mongolska Partia Ludowa wystawiła kontrkandydata - byłego mistrza w zapasach, obecnie deputowanego Badmaanyambuugiin Bat-Erdene. Wchodząca w skład koalicji Mongolska Partia Ludowo-Rewolucyjna wystawiła minister zdrowia Natsag Udval (to pierwsza kobieta w historii Mongolii kandydująca na stanowisko prezydenta). Pozostałe ugrupowania - Mongolska Partia Narodowo-Demokratyczna i Partia Woli Obywatelskiej - Zieloni - nie przedstawiły własnych kandydatów.

Zgodnie z ordynacją wyborczą prawo do wystawienia kandydatów mają tylko ugrupowania reprezentowane w Wielkim Churale. Dwa ostatnie ugrupowania zrezygnowały z wystawienia kandydata, popierając obecnego prezydenta Cachiagijna Elbegdordża. Według sondaży z połowy czerwca br. na obecnego prezydenta miało zamiar głosować 43 - 44 proc. obywateli, na Bat-Erdena od 37 do 38 proc., Udval zaś mogłaby zyskać ok. 20 proc. Żaden z kandydatów nie miał zdecydowanej przewagi, ale drugiej tury wyborów nie będzie, gdyż obecny prezydent uzyskał 50,23 proc. głosów (dane wstępne). W poprzednich wyborach prezydenckich w 2009 r. Elbegdordża wygrał, uzyskując 51 proc. głosów, a wyborcy zdecydowanie poparli go na dwa dni przed wyborami.

Najmocniejszym punktem obecnej kampanii prezydenckiej stał się z pewnością sprawujący władzę Cachiagijn Elbegdordż. To właściwie wybór nowego-starego prezydenta, bo każde inne rozwiązanie niż reelekcja Elbegdordża byłoby dużą niespodzianką. Był to mocy faworyt, który wygrał w pierwszej turze. W wyniku jego rządów Mongolia wiele zyskała, nie tylko w gospodarce, ale i na arenie międzynarodowej. Zdaniem ekspertów Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju - Mongolia jest pionierem reform ekonomicznych w regionie, najszybciej wprowadza rozwiązania rynkowe, stworzyła nowoczesny system bankowy z dobrze wykwalifikowanymi kadrami i jest atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych.

Polityka obecnego prezydenta Mongolii to szukanie jak najmocniejszych związków z innymi państwami niż Chiny i Rosja, bo to dla kraju też pewna gwarancja bezpieczeństwa. Mongolia szuka obecnie możliwości i szans na większe powiązania gospodarcze z państwami Zachodu. Temu służyła w drugiej połowie stycznia br. kilkudniowa wizyta w Polsce prezydenta Cachiagijna Elbegdordża.

Sukces reform rynkowych w dużym stopniu jest determinowany przez czynniki zewnętrzne, takie jak znaczący udział oraz wsparcie finansowe organizacji i instytucji międzynarodowych. Jest to także często warunek niezbędny do pierwszego etapu na drodze ku integracji z gospodarką światową. Reformy rynkowe wymagają potężnych nakładów kapitału, a budowa kapitalizmu (gospodarki rynkowej) bez kapitału jest po prostu niewykonalna. Wsparcie kapitałowe pełni także istotną rolę stabilizacyjną w okresie załamań i sytuacji kryzysowych. W przypadku Mongolii do czynników zewnętrznych jej rozwoju należy przede wszystkim liberalizacja i otwartość gospodarki. Wszystkie sektory gospodarki mongolskiej są otwarte dla inwestorów zagranicznych, z czego korzysta przede wszystkim strona chińska, która stała się głównym inwestorem i źródłem prawie połowy wszystkich inwestycji zagranicznych. Duże zainteresowanie inwestorów amerykańskich, kanadyjskich i japońskich budzą złoża surowców naturalnych, rozpoznane wiele lat temu, ale z przyczyn politycznych i ekonomicznych ich eksploatacja nie była podejmowana. Pojawia się także możliwość pozyskania technologii w wyniku inwestycji zagranicznych. Istnieją jeszcze dalsze możliwości rozwoju w postaci pozyskania inwestycji w sektor ubezpieczeniowy, towarzystwa i fundusze inwestycyjne.

Kolejnym zewnętrznym czynnikiem rozwoju gospodarki Mongolii jest jej zasilenie kapitałowe w postaci kredytów i dotacji bezzwrotnych ze strony organizacji międzynarodowych i niektórych państw. Faktycznie, Mongolia jest odbiorcą znaczącej pomocy z zagranicy, w minionych 10 latach otrzymała pomoc wartości ok. 1,5 mld USD, a w ostatnich latach jest to pomoc i niskooprocentowane pożyczki w wysokości ponad 300 mln USD rocznie. W wielu przypadkach następuje proces restrukturyzacji zadłużenia, m.in. w stosunku do Polski, gdzie zadłużenie to jest zamieniane na pomoc stypendialną studentom z Mongolii.

Czynnikiem zewnętrznym rozwoju Mongolii jest też postrzeganie tego kraju jako dobrego partnera we wzajemnych obrotach, w tym zwłaszcza przez pryzmat posiadanych zasobów, zmian ich cen na arenie międzynarodowej, tym bardziej, że Mongolia jest członkiem WTO. Dla niektórych krajów Mongolia jest bardzo ważnym krajem tranzytowym, w którego infrastrukturę warto inwestować.

Mongolią zainteresowani są w szczególności ci inwestorzy, którzy mają zamiar wykorzystać jej położenie, poszukują na tych rynkach zbytu na swoje towary, w tym także mają zamiar inwestować w bogaty przemysł wydobywczy. Inwestycje zagraniczne umożliwiają bowiem wejście na rynek rosyjski i chiński. Główny strumień inwestycji zagranicznych kierowany jest do dużych miast, w tym głównie stolicy, miast aimagów, ośrodków przemysłowych i wydobywczych. W Mongolii, kraju bardzo rozległym terytorialnie i z bardzo ubogą infrastrukturą - złoża węgla, miedzi, złota, fluorytu i ropy naftowej są zlokalizowane w trudno dostępnych regionach i ich eksploatacja wymaga poniesienia kosztownych inwestycji wstępnych. W 2010 r. zagraniczne inwestycje wyniosły 1,6 mld dol., w 2011 r. już ponad 4,6 mld, za 2012 r. wycenia się je na nieco mniejszym poziomie, bo 3,8 mld dol. Łączna wartość inwestycji zagranicznych, które przyciąga zwłaszcza mongolski przemysł wydobywczy wycenia się na ok. 22 mld dol.

Szansą dla Mongolii jest wykorzystanie tzw. renty położenia. Pojawia się zatem dla Mongolii możliwość aktywnego uczestniczenia w procesach integracyjnych i uzyskiwanie tą drogą odpowiednich korzyści z wymiany międzynarodowej. Atutem Mongolii jest zaawansowanie reform rynkowych, pojemność, położenie oraz stosunkowo tania siła robocza.

Do atutów można zaliczyć także możliwość ekspansji na rynek Rosji i rynki azjatyckie. To Mongolia była w 2011 r. najszybciej rozwijającą się gospodarką świata, ale w 2012 r. stała się także krajem, który zanotował największy postęp w walce z korupcją. W 2011 r. Mongolia była sklasyfikowana na 120. miejscu, w 2012 r. już na 94. W ciągu jednego roku awansowała o 26 miejsc, co pokazuje, że jest właściwy klimat inwestycyjny. Według Doing Business 2013 - Wskaźnik Łatwości Prowadzenia Interesów (Ease of Doing Business Index) dla Mongolii uległ znacznej poprawie - z 95. miejsca w 2012 r. wzrósł do 39. w 2013 r. - czyli wyższa pozycja w rankingu wskazuje lepsze, zazwyczaj prostsze przepisy regulujące sprawy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz silniejszą ochronę własności przez prawo.

Tak szybki i wysoki awans wpływa bezpośrednio na wzrost gospodarczy. Wystarczy tylko przypomnieć, że Polska znalazła się na 75. miejscu na 175 ocenianych państw, co oznacza spadek o jedno miejsce w stosunku do poprzedniego raportu. Dynamicznie rozwijająca się gospodarka jest Mongolii szansą dla polskich firm z branż: budowlanej, górniczej i infrastruktury drogowej. Mongolia odnotuje 15-procentowy wzrost gospodarczy. Społeczeństwo potrzebuje mieszkań, nowych dróg i technologii wydobywczych, które mogą zaoferować polskie firmy. Goszczący w Polsce prezydent Mongolii Cachiagijn Elbegdordż rozmawiał o możliwościach inwestycyjnych podczas Forum Biznesowego Polska-Mongolia zorganizowanego przez PAIiIZ. Elbegdordż jest politykiem cenionym i szanowanym na świecie, był organizatorem pod koniec kwietnia br. w Ułan Bator szczytu Wspólnoty Demokracji.

dr Henryk Borko

^{Autor jest rektorem Warszawskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Konsorcjum FUTURUS}