Jak budować niezależność energetyczną Polski? „Będzie to proces dwuetapowy”

Pierwszy etap to będzie okres przejściowy. Będzie nadal używany gaz, ale gaz niepochodzący z Rosji. Paweł Strączyński uważa, że bez względu na wynik wojny zapoczątkowanej w lutym zeszłego roku napaścią Rosji na Ukrainę, nie będzie już powrotu do prowadzenia biznesu surowcowego z Rosją, jak przed wybuchem wojny.

USA, Katar, Australia rozbudowały bardzo szybko moce eksportowe dla gazu płynnego (LNG) i Polska - jak również Europa - przy imporcie z tych kierunków już pozostanie. Wiceprezes Pekao przestrzega jednak, żeby nie popaść w uzależnienie od Arabii Saudyjskiej i Kataru, jeśli okres przejściowy będzie trwał za długo.

- W mojej ocenie będzie to proces dwuetapowy. W pierwszym okresie przejściowym stosujemy nadal gaz, ale gaz niepochodzący z Rosji (...). Opieramy energetykę na własnych źródłach i paliwach, plus import z krajów bezpiecznych (...), rozbudowujmy energetykę odnawialną i rozproszoną. Docelowa niezależność energetyczna będzie oparta o własne źródła energii - mówił Paweł Strączyński.  

Podkreślał jednak, że w okresie przejściowym polskim "paliwem przejściowym", ze względu na duże zasoby, pozostanie węgiel. Dlaczego polskiego węgla zabrakło zeszłej zimy i trzeba było go sprowadzać z całego świata?

- To węgiel, a nie gaz powinien być paliwem przejściowym i korzystać z tych preferencji, z których miał korzystać gaz ziemny - dodał.

Zdaniem wiceprezesa Pekao do drugiego etapu transformacji energetycznej konieczne będą wysokowydajne magazyny energii. Dotychczasowe metody jej magazynowania nie pozwolą na pełne wykorzystanie źródeł odnawialnych, gdyż są one niestabilne.

- W drugim etapie będzie dalsza rozbudowa odnawialnych źródeł i elektrownie atomowe - powiedział.

Uczestniczący w dyskusji Tomasz Młynarski, profesor UJ i były ambasador RP we Francji powiedział, że cała Europa chce "derusyfikować" źródła surowców energetycznych, ale najważniejsza jest odpowiedź na pytanie - jak to zrobić?

W jego ocenie pierwszy etap już nastąpił, było nim zdywersyfikowanie kierunków importu surowców energetycznych. Drugim etapem, który pospiesznie rozpoczął się w zeszłym roku pod wpływem wysokich cen surowców, jest zmniejszenie konsumpcji energii. Trzeci to prawdziwa transformacja energetyczna ku wykorzystaniu źródeł odnawialnych.

- Pytanie jak to zrobić i w jakiej perspektywie czasowej (...). W Paryżu na przykład już podjęto decyzję: odchodzimy od ropy i gazu, nie chcemy ich, uwalniamy się od paliw kopalnych i do końca tej dekady ich zużycie ma zmniejszy się o jedną trzecią - powiedział Tomasz Młynarski.

- Dywersyfikację dostaw surowców mamy za sobą. Dlatego nie dyskutujmy skąd będziemy kupować, tylko jak ograniczyć zależność. Żeby być na przyszłość bezpiecznym, musimy budować bezpieczeństwo na 20-30 lat do przodu (...). Atom nie rozwiąże problemu (...). Musimy już budować to, co robią inni (...). Nie trzeba postrzegać tych procesów jako zagrożenie. Polska musi iść ścieżką transformacji (...), a obawiam się, że za 20-30 lat będziemy skansenem samochodów diesla i benzynowych, gdy wszyscy będą jeździli elektrycznymi - dodał.

Agresja Rosji na Ukrainę spowodowała, że Europa w kwestiach energetycznych zaczęła (z niewielkimi lecz mało znaczącymi wyjątkami) mówić wspólnym głosem - zwracała uwagę Agnieszka Kaźmierczak, dyrektor generalna Agencji Dostaw Euroatomu (Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej). - Europa rzadko mówi jednym głosem. Agresja Rosji była takim wydarzeniem, że odpowiedziała jednym głosem - powiedziała.

Jednak to, jaka będzie w przyszłości polityka energetyczna w Europie, będzie zależeć od bardzo wielu różnych czynników. Na przykład od tego, czy konsumenci wrócą do starych przyzwyczajeń jeśli chodzi o zużycie energii. Jakie będą decyzje poszczególnych państw członkowskich co do swojej polityki energetycznej i jej opłacalności, i czy państwa Unii będą w stanie osiągnąć w tych sprawach konsensus.

W Unii są tradycyjnie dwa kraje "antyatomowe" - Austria i Luksemburg. Niemcy były neutralne, lecz rezygnują z atomu, "antyatomowa" Szwecja myśli o budowie elektrowni jądrowej. Niektóre kraje, jak Czechy, Słowacja, Węgry, Bułgaria i Finlandia, miały stare "poradzieckie" reaktory, ale tylko Węgry do tej pory kupują paliwo nuklearne w Rosji, choć inne kraje rezygnowały stopniowo.

- Spójność energetyczna w Unii to kwestia bardzo skomplikowana. (...) Nie spodziewałabym się, że cała Europa będzie mówić jednym głosem - powiedziała Agnieszka Kaźmierczak.

- Każdy kraj w Unii widzi trochę inaczej swoje bezpieczeństwo - dodała Magdalena Maj, kierownik zespołu ds. Klimatu i Energii w Polskim Instytucie Ekonomicznym. Zwróciła uwagę, że platforma wspólnych zakupów gazu przez Unię nie spełniła oczekiwań z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że gaz staniał, a po drugie dlatego, że koncerny nie chciały zrezygnować z wieloletnich intratnych kontraktów. Jednak platforma ta stanowi istotną wartość, uzupełniająca wspólny rynek energii w Unii, dający już duże techniczne i kontraktowe możliwości. W przypadku możliwych szoków mogących nastąpić na globalnym rynku takie narzędzie może się jeszcze przydać.