Koszty poniosą klienci

Notariusze twierdzą, że z własnych środków realizują obowiązki, które powinno wykonywać państwo. Wszystko to za sprawą uchwalonej w maju ub.r. nowelizacji ustawy - Prawo o notariacie. Nałożyła ona na notariuszy obowiązek pobierania opłat sądowych w postępowaniu wieczystoksięgowym. Wcześniej opłaty te pobierały sądy. Zmiany dotyczą sytuacji, w których akt notarialny zawiera w swej treści przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości. Notariusz - co również jest zmianą wprowadzoną w majowej nowelizacji - ma obowiązek zamieścić w akcie notarialnym wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, nawet jeśli dla danej nieruchomości księga nie jest prowadzona.

To kompromitacja państwa, które jawnie przyznaje, że nie jest w stanie samodzielnie realizować obowiązków, które na siebie przyjęło. Nie wszyscy wiedzą, że do niedawna było tak, że z powodu ich nieściągania wiele opłat sądowych przedawniało się i przepadało - powiedział PG Leszek Zabielski, wiceprezes Krajowej Rady Notarialnej. Jego zdaniem, obciążenie notariuszy obowiązkiem pobierania opłat to dyskryminacja określonej grupy zawodowej, a tego zabrania konstytucja. Na razie notariusze nie zamierzają jednak kierować sprawy do Trybunału Konstytucyjnego.

Rejenci zżymają się na obciążanie ich kolejnymi obowiązkami. Nie wszyscy wiedzą, że przy wpłacaniu na rachunek sądu wieczystoksięgowego opłat hipotecznych notariusz dopłaca z własnych środków prowizję bankową, zazwyczaj w wysokości 0,5 proc. wartości każdej transakcji.

Notariusze boją się też o własne bezpieczeństwo. W kraju, w którym zabijano za mniejsze kwoty, przewożenie ulicami wysokich zazwyczaj sum z opłat hipotecznych grozi utratą życia. Notariusze ze zdziwieniem stwierdzali, że opłaty hipoteczne najczęściej okazywały się większe niż np. opłaty skarbowe. W kancelarii notarialnej średniej wielkości właściwie nie ma dnia, by suma opłat hipotecznych była niższa niż 10 tys. zł. Nikt nie zastanawiał się nad tym, że transport takich sum wymaga zapewnienia ochrony, za którą nikt notariuszom pieniędzy nie zwróci - stwierdził Leszek Zabielski.

Narzekają też klienci. Do niedawna wnosili opłaty dopiero na wezwanie sądu. Obecnie muszą płacić jeszcze przed wykonaniem usługi, jaką jest wpis do księgi wieczystej. Przepisy znowelizowanego Prawa o notariacie nakazują bowiem notariuszowi uzależnić sporządzenie aktu notarialnego od uprzedniego uiszczenia przez strony należnej opłaty sądowej. Tym sposobem zamiast zapłaty mamy przedpłatę. A że sądy wieczystoksięgowe nie działają szczególnie sprawnie - przedpłatę ze znacznym wyprzedzeniem.

Szczegółowe zasady pobierania opłat określa rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 27 sierpnia 2001 r. w sprawie pobierania przez notariuszy opłat sądowych od wniosków o wpis do księgi wieczystej zamieszczonych w aktach notarialnych. Problem w tym, że obowiązujące przepisy nie zawierają właściwie ograniczeń w przerzucaniu nowych finansowych obciążeń notariuszy na klientów (na podobnej zasadzie, jak w przypadku podatków pośrednich). Przepisy obowiązującej od października ub.r. nowej taksy notarialnej nie przewidują już bowiem (jak miało to miejsce w poprzednim stanie prawnym) górnej granicy wynagrodzenia, jakiego notariusz może zażądać za swoją usługę. Istnieje więc obawa, że etyka samorządowa może nie wystarczyć i za kolejne ułatwienie dla budżetu państwa jak zwykle zapłacą obywatele.