Łatwo, szybko i... drogo

Jakie prawa ma kredytobiorca?

Nie każdy jednak pamięta, że istnieje możliwość wcześniejszej spłaty takiego kredytu bez prowizji i odsetek za niewykorzystany okres. Poza tym istnieje również możliwość rezygnacji z pożyczki w ciągu najbliższych dni od jej zaciągnięcia.

Wszystko na tacy

Kredyty i pożyczki gotówkowe udzielane osobom fizycznym na cele bezpośrednio niezwiązane z działalnością gospodarczą, mieszczące się w granicy do 80 tys. zł, podlegają specjalnym regulacjom chroniącym konsumentów. Chodzi o ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 ze zm.). Przede wszystkim zmusza ona kredytodawców do zawarcia w umowie, która musi przybierać formę pisemną i być niezwłocznie doręczona konsumentowi, pełnej informacji na temat zasad i terminów spłaty kredytu czy wszystkich kosztów z tym związanych.

Umowa kredytu (pożyczki) powinna zawierać m.in. następujące dane:

- roczną stopę oprocentowania oraz warunki jej zmiany,

- opłaty i prowizje oraz inne koszty związane z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej (tj. opłatę przygotowawczą), będące elementem całkowitego kosztu kredytu, oraz warunki ich zmiany,

Kiedy za darmo?

W praktyce nie zawsze obowiązek informacyjny nałożony na kredytodawców jest w pełni przestrzegany. Bankom zdarzają się uchybienia polegające np. na uregulowaniu zasad spłaty kredytu w regulaminie, zamiast bezpośrednio w umowie, czy też na pominięciu milczeniem uprawnienia do odstąpienia od umowy.

Co wtedy?

Chyba nie ma lepszej wiadomości dla kredytobiorcy niż tego rodzaju wpadka banku czy SKOK-u. Otwiera się bowiem możliwość spłaty kredytu w ustalonych w umowie terminach bez żadnych odsetek (tylko kapitał), a któż wzgardzi darmową pożyczką. W przypadku podobnych zaniedbań treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega bowiem zmianie w ten sposób, że konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Stanowi o tym art. 15 ust. 1 ustawy. Właściwie jedyne dodatkowe koszty, od których nie można się w ten sposób uchronić, związane są z ustanowieniem zabezpieczeń oraz ubezpieczeniem kredytu.

Przedterminowa spłata

Zdarza się, że instytucje kredytowe zachwalają możliwość wcześniejszej spłaty pożyczki gotówkowej bez prowizji. Nie jest to jednak żadne ustępstwo z ich strony, tylko przyznane przepisami uprawnienie. Prawo do przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego bez negatywnych tego skutków w postaci dodatkowej prowizji czy zapłaty oprocentowania za niewykorzystany okres przyznaje konsumentom art. 8 ustawy o kredycie konsumenckim.

Wcześniejsza spłata powinna jednak odpowiadać terminom wnoszenia rat, a o zamiarze wcześniejszej spłaty kredytu należy powiadomić kredytodawcę najpóźniej w terminie 3 dni przed jej dokonaniem. W praktyce niektóre banki przymykają oko na spłaty dokonane później. Czasem też umowa pożyczki stanowić może korzystniejsze dla klienta warunki przedterminowej spłaty zadłużenia (nie może być w drugą stronę, tj. na niekorzyść konsumenta). Bank obowiązany jest rozliczyć się z konsumentem w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty pożyczki.

Czas na zastanowienie

Nie mniej ważnym uprawnieniem konsumenta-kredytobiorcy jest możliwość odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 10 dni od dnia jej zawarcia bez konieczności ujawniania przyczyn, dla których korzysta się z tego uprawnienia. W przypadku natomiast pożyczek zawieranych na odległość (np. przez Internet), czasu na ponowne przemyślenie swojej decyzji jest nieco więcej, bo 14 dni. W wyniku złożenia takiego oświadczenia umowa przestaje obowiązywać ze skutkiem wstecz.

Stosowną informację na temat prawa odstąpienia od umowy zawierać powinna umowa pożyczki (kredytu konsumenckiego). W przypadku jej braku termin do odstąpienia ulega przedłużeniu. Upłynie on dopiero po 10 dniach od doręczenia nam owej informacji z banku (najpóźniej jednak po 3 miesiącach od dnia zawarcia umowy). Sporządzenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy nie powinno nastręczać szczególnych problemów, ponieważ podmiot udzielający kredytu konsumenckiego obowiązany jest przy zawarciu umowy wręczyć konsumentowi wzór takiego oświadczenia z zaznaczeniem swoich danych adresowych.

Jeżeli pożyczone pieniądze znalazły się już na rachunku konsumenta lub np. zostały mu wypłacone w kasie, wówczas łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy należy te środki zwrócić. W przeciwnym wypadku nie dojdzie do wygaśnięcia umowy. Przepisy stanowią bowiem, że w razie spełnienia świadczenia przez kredytodawcę przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli świadczenie zostanie zwrócone kredytodawcy łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy.

W przypadku odstąpienia od umowy bankowi nie należy się ani prowizja, ani też odsetki od kwoty kredytu. Przed upływem terminu do odstąpienia od umowy konsument nie jest zobowiązany do spłaty kredytu ani zapłaty oprocentowania. Jeśli prowizja została już pobrana, bank ma obowiązek ją zwrócić. Może natomiast zatrzymać opłatę przygotowawczą oraz pobrane wcześniej opłaty związane z ustanowieniem zabezpieczenia.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 ze zm.).

autor: Tomasz Konieczny